|
FRAZEOLOGIK BIRLIKLARNING MILLIY-MADANIY XUSUSIYATLARI
|
| bet | 8/15 | | Sana | 25.05.2024 | | Hajmi | 3,73 Mb. | | #253883 |
Bog'liq DUNYONI INTERPRETATSIYA QILISHDA TILNING ROLIFRAZEOLOGIK BIRLIKLARNING MILLIY-MADANIY XUSUSIYATLARI
Reja:
1. Frazeologik birliklarning milliy-madaniy xususiyatlari haqida
2.
3.
Frazeologiya bilvosita millatning dunyoqarashini, ijtimoiy tartibini, davr mafkurasini o’z ichiga olgan holda o’z davrining oynasi sifatida namoyon bo’ladi. Xuddi shu sababli , xorijiy tillarni o’rganish jarayonida frazeologik birliklar va idiomatik iboralarni o’rganish va tahlil qilish juda ham qiziqarli vafoydali usul hisoblanadi. Til o’rganuvchilar o’zlari o’rganayotgan tilning kelib chiqishi, xalqning madaniyati haqida, ularning yashash tarzi haqida ozgina bo’lsada ma’lumotga ega bo’ladilar. Ularning ko’z o’ngida o’sha davr qahramonlari va ularning hayoti tas iri gavdalanadi. Frazeologik sathda millatning tarixi va madaniyati bilan tilning aloqasi ayniqsa yorqin namoyon bo’ladi. Frazeologiya tilning shunday bir sohasiki, u o’z davrining Grammatik shakllaridan, davr tomonlari va adabiy normalar tomonida rad etilgan, ishlatilmay qolib ketgan qadimiy so’zlarni saqlaydi. Ular faqat shaklni saqlab qolmasdan , milliy urf-odatlar, e’tiqodlar, tarixiy afsonalar, marosimlar, hayot tamoyillari kabi mazmunni ham saqlaydi. Frazeologik birliklarning kelib chiqishi xalqning hayoti va tarixi bilan chambarchas bog’liq. Muhim frazeologik birliklarning asosini semantikasida ma’lum bir ijtimoiy faktlar aks ettirilgan erkin iboralar tashkil qiladi. Masalan o’zbek tilida turli xil frazeologizmlardan foydalaniladi. Iboralar tarkibidagi so’zlar yaxlit bir holda bitta ma’noni anglatadi. O’zbek tildagi “alifni kaltak deyolmaydi” iborasi “g’irt savodsiz”, “hech narsa bilmaydi” degan ma’nolarni bildiradi. Bu frazeologik iboradagi so’zlar alohida ishlatilganda boshqa ma’nolarni bildiradi. Bu ibora orqali xalqning madaniyati, tarixi, yashash tarzidan boxabar bo’lish mumkin. Qadimgi zamonlarda bolalar madrasalarda ta’lim olgan, madrasalar maktab vazifasini bajargan davrlarda ularga arab tili alifbosidan darslar o’tilgan,tolibi ilmlar arab tilini o’rganishgan. O’rta Osiyo tarixiga oid ko’pchilik asarlar, madaniyatning yorqin namoyondalarining asarlari arab tilida yozilganligidan shuni bilib olish mumkinki, arab tilining o’rni bizning madaniyatimizda salmoqli o’rinni egallagan. Shu sababli bolalarga ham yoshligidan arab alifbosi o’rgatilgan. Arab alifbosidagi “alif” harfi “kaltak”-daraxt , buta kabilarning barg-butoqsiz uzun shoxi, urish savash uchun ishlatiladigan maxsus yog’och, tayoq, shakliga o’xshatilgani uchun “bilimsiz, savodsiz” kishilarni kinoya qilgan holda, “alifni kaltak deydi”, iborasini ishlatishgan. Ingliz tilidagi idiomatic iboralar ham til ichida o’z vazifasi bilan qiziq, chunki ular o’z tarkibidagi har bir so’z nimani anglatishidan ko’ra ko’proq narsani bildiradi. Idiomalar majoziy ma’noda kelsa ham, ular tushunilganidan keyin har qanday tilning aniq va o’ziga xos xususitai bo’lib xizmat qiladi. Ular so’zlovchiga o’z fikrlarini bildirishga, muayyan his’tuyg’ularni ifodalashga yordam beradi. Idiomalar bizgaso’zlovchining his tuyg’ulari va qarashlarini tushunishga imkon beradi. Til va madaniyat bir-biri bilan chambarchas bog’liq. Keling uchta tanish ingliz maqolini ko’rib chiqaylik.
|
| |
