|
Shahar atmosferasini ifloslantiruvchi manbalar
|
| bet | 57/119 | | Sana | 07.02.2024 | | Hajmi | 0,61 Mb. | | #152531 |
Bog'liq Ekologiya 11. Rom уоrм ато. Л tos II кenт z 1 L-fayllar.orgShahar atmosferasini ifloslantiruvchi manbalar
Hozirgi zamon avtotransporti atmosferaga salkam ikki yuz xil modda chiqaradi, shundan atigi besh xilgina zaharsizdir. Hozirgi zamon avtomobllida Ьir ot kuchini harakatga keltirish uchun 150-200 gramrn yonilg'i sarf bo'ladi. Hozirgi vaqtda butun dunyodagi jarni avtopark lardagi avtornoblllaming umumiy quvvati 15 milliard ot kuchiga baravardir. Bitta yuk avtomoblli Ьir soatli ish mobaynida atmosferaga 120 kub metrgacha ishlangan gazni chiqaradi. Engil mashinaniki undan ikki baravar karnroq.
Shunisi qiziqki, 1 kilogramm yonilg' ining yonishi uchun 15 kilogramm havo talab qilinadi, vaholonki ana shuncha yonilg'idan chiqqan chiqindi gazlar 1500 kilograrnm havoni ifloslantiradi.
Avtotransport vositalari sl1ahar havosini ishlangan gazlar Ьilan zaharlashidan tashqari, uni chang va rezinaning yo'l qoplarnasiga
!. ! •
ishqalanishidan paydo bo'luvchi chiqindilar Ьilan ham ifloslantiradi. Bitta avtomobll Ьir yilda havoga salkam 10 kilogramm rezina chiqindilarini chiqaradi.
Yuqorida ko'rsatilganidek, yirik shaharlar havo basseynining turli manbalar orqali ifloslanishida hozirgi zamon sanoati ikkinchi o'rinda turadi. Avtotransportdan chiquvchi ishlangan zaharli gazlar yer bag'irlab tarqalishi sabaЫi Ьirinchi navbatda avtomobll yo'llari chetidagi uylarda yashovchi aholi va avtotransportda ishlaydigan kishilarga ta'sir qilsa,
sanoat korxonalaridan chiquvchi zaharli gazlar esa butun shahar aholisiga ta'sir qiladi. Sanoat chiqindi gazlari, asosan 5 metrdan 100 metrgacha bo'lgan balandlik bo'ylab, ya'ni shahar havo basseynining
doimiy yoki o'zgaruvchi shamol rejimi esib turadigan zonasida tarqaladi. Shunisi ham borki, shahar joylashgan rayon atmosferasining o'sha qatlami iqlim va ob-havo sharoitiga ko'ra tinch, shamolsiz holatda bo'ligi mumkin. Bunday sharoitda zaharli chiqindilar atmosferaning sifatiga yanada kuchliroq salbly ta'sir ko'rsatadi. Ihota daraxtlarining yo'qligi sabaЫi issiq, quruq iqlim sharoitida shal1ar havo basseynida fotoximiyaviy «smog» hosil bo'lib, muayyan rayondagi jami tirik va notirik mavjudotga salbly ta'sir ko'rsatadi.
Shahar atmosferasini ifloslantirishda enyergetika sanoati korxona
lari va kommunal-maishiy ob'ektlar alohida o'rinda turadi. Enyergetika sanaotida yoqilg'i yonadigan enyergetika qurilmalaridan shahar atmosferasiga, asosan, chang. kul, tutun, qurum, smolasimon, moddalar, sulfid angidrid, uglyerod oksidi, ammiak va marganets kabl zaharli chiqindilar tarqaladi. Kul qattiq yoqilg'idagi yonmaydiga minye1·a\ Ьirika-malardan iborat. Kul yoqi\g'i tarkiЬidagi miqdoriga va qilg'ini o'txonalarda yoqish usuliga qarab turli miqdor va holatda ajraladi. Masalan, o'txonaga qavat-qavat qilib tashlangan tosl1ko'mir butunlay yonib Ьitmaydi va kulga qo'shilib sblakka (toshloqqa) aylanadi. Bordi yu, ko'mir maydalanib o'txonaga forsunka (sachratma asbob) orqali tashlansa, hammasi yonib, hosil bo'lgan kul tutunga qo'shilib havoga chiqib ketadi.
Quyidagi jadvallarda keltirilgan ma'lumotlar havo muhiti iflos langan taqdirda kishilik jamiyati qanday falokatlarga duchor bo'lishini yaqqol ko'rsatib turibdi.
129
О' lim sababl
|
.::: ·;ъ--
.о::: - :о::
-о --s
,.. С1
=§- :-
i;.i. ,.с: о
|
"БЪ•а
о
)·"о-':о s
i;.i. J! :.:
С1)
,.с: о
|
-
.о
·аС1)
t:C
|
::: ·- .БЪ ·а
(
--о ·;:;:::, -Jо! sС1)
"i;ё.i.' С1) ·:--
..i:: о
|
-
.о
·аС1)
><
| |
(А)
|
(В)
| |
(V)
| |
Nafas olish a'zolari sili
|
14
|
77
|
5.5
|
37
|
2.6
|
O'pka raki
|
45
|
69
|
1.5
|
32
|
0.7
|
O'pka ya\lig'lanishi
|
45
|
168
|
3.7
|
125
|
2.8
|
Bronxit
|
76
|
704
|
9.3
|
396
|
5.2
|
Gripp
|
2
|
24
|
12.0
|
9
|
4.5
|
Yurak-qon-tomir kassalligi
|
118
|
281
|
2.4
|
152
|
1.3
|
Miokard
|
88
|
244
|
2.4
|
131
|
1.5
|
O'zi-o'zini o'ldirish
|
10
|
10
|
1.0
|
7
|
0.7
|
10-jadval
|
| |
