Harakatdagi postlarda kuzatishlar olib Ьorish

qism -asbob-uskunalar uchun;

qism -yordamchi Ьo'lib hisoЫanadi.

• qismda natija oluvchi pribor, (gaz, kul qorakuya va changlami) anemoruibometrosi o'lchovchi М - 49 yoki М - 47 va Ьoshqarish pulti o'rnatilgan;

  
  

• qismda esa havo harakati va namligini ko'zrsatuvchi datchik, bo'luvchi shit, o'ralgan kabel, akumulyatorlaming batariyasi, patronni ushlagich va boshqalar o'rnatiladi.

  
  Gazli moddalar aralash namunalarini yerdan 2,6 metr balandlikdan
  olinadi. Gaz namunasi oluvchi kanallar doimo havo harakati 5°S dan past bo'lsa maxsus issitgichlar orqali isitiladi.
  Уо'\ marshruti Ьо'у\аЬ harakat qiluvchi postlarda masblnalar Ьir yilda 5000 tagacha namuna o\adi, Ьir kunda zarur bo'lsa 8-10 tagacha havodan namuna o\adi. Harakatdagi postlar namuna olishida barcha
  talaЫarga rioya qilgan holda aniq namunalar olishlari kerak.
  
  
  9.4. Avtomoblllarning atmosfera havosini ifloslantirishini kuzatish
  Hozirgi kunda avtotransportlar havo atmosferasini eng ifloslan­ tiruvchi manba\ardan Ьiri hisoЫanadi. Atmosferaga tash\anadigan zahar­ li moddalar miqdori avtomobll\ar soni, ko'cha harakatining tuzilishiga, avtomoЬil magistra\ yo'llarining joylashiga, ular foydalanadigan yoqil­ g'i turlari va Ьoshqa omillarga bog'liq bo'ladi.
  122
  Benzin Ьilan yuradigan avtomoblllar havo issiq paytlarda uglevo­ dorod bug'larini tashlaydi. Mana shu zaharli bug'laming oldini olish uchun uzluksiz mashina dvigatellarining zaharli gaz tash\anmasi tekshirilib turadi. Tekshirishlar natijasi havoga tashlanayotgan toksik gazlar miqdori yuqori ekanligini ko'rsatsa o'sha mashinani ishlatishga ruxsat byerilmaydi.

  Kuzatishlar Ьir xaftada soat 6 dan 13 gacha va 14 dan 21 gacha olib boriladi, asosiy kuzatishlar avtomoblllar ko'p yuradigan vaqtlarda olib boriladi, kechalari 1-2 marta o'tkaziladi.

  
  Kuzatish nuqtasi qilib shahar ko'chalarning har joyidan eng
  syerqatnov uchastkalari olinadi. Ko'chalar kesishgan joyda va ko'riklar tagida zararli moddalar juda ko'p bo'ladi.
  O'lchov asboЫari odam yuragidan yo'laklarga joylashtiriladi , yo'lning Ьir tomonidagi harakat o'lchanadi.
  Idoralarga tegisllli avto transportlar, gazoanalitik va diagnostik uskunalar Ьilan etar\icha jihozlanmaganligi, atrof- muhitni muhofaza qilish masalalari Ьilan shug'ullanuvcbl xodimlaming Ьilim darajasi pastligi, atrof- muhitni muhofaza qilish muamolariga yagona yondashuv yo'qligi sabaЬli, ekologik jihatdan noqulay vaziyatni yuzaga kelmoqda. Bunday ekologik vaziyat, kechiktirmay hal etishni talab etuvchi ko'plab muammolar Ьilan to'g'ridan-to'g'ri bog'liqdir.
  RespuЫikada 17% ga yaqin etillangan benzin ishlab chiqarilishi va iste'mol qilinishi davom etib kelinmoqda, bu esa avtottransport vosita­ larining katalitik neytralizatorlarini qo'llashga imkon byermayapti. Xorijiy davlatlar tajribasiga ko'ra, katalitik neytralizatorlaming qo'llani­ shi, ifloslantiruvchi chiqindilar miqdorini 50% dan ziyod kamaytirishga
  imkon byerishi mumkinligini ko'rsatadi.
  Hozirgi vaqtgacha GDS qurilmalarini profilaktik ta'mirlash paytida, 1,2% gacha oltingugurt miqdori esa nafaqat dvigatellar belgilangan vaqtdan ancha yerta ishdan chiqishiga, shu Ьilan Ьirga avtomoblllar chiqindi ifloslantiruvchi moddalar miqdori yuqori bo'lishiga sabab bo'loqda.
  Xalqaro me'yorlar Ьilan solishtirilganda bu me'yorlar talabl ьo•yicha 2005 yil 1 yanvardan boshlab, avtomoblllar uchun dizel yonilg'isida oltingugurt mumkin bo'lgan miqdori 0,005% darajasida bo'lishi kerak,ya'ni GOST ga 'nisatan 100 barobar va 1,2%ga nisbatan 240 barobar kam bo'lishi talab etiladi.
  Avtomoblllami ekologik «tozaroq» hisoЫangan tabliy gazga o'tkazish jarayoni juda sekin amalga oshirilmoqda va buni
  123
  respuЫikamizda gaz-ba\lon uskunalarining ishlab chiqarilishi muhitni muhofaza qilish yo'qligi Ьilan izohlash mumkin. Gaz yonilg'isidan foydalanadigan avtomoblllar soni ro'yxatdagi umumiy avtomobll soni­ dan faqatgina 3,4% ni tashkil etadi.
  Avtomoblllar chiqindilari miqdori ko'pligiga harakatdagi avtomo­ Ьillarning uzoq vaqt foydalinilganligi va eskirganligi katta ta'sir ko'rsatadi. Davlat sektori avtotransportining 50% dan ortig'i va shaxsiy sektorda 40% dan ko'prog'i 8 yildan ortiqroq foydalanib kelinmoqda.

  Shu Ьilan Ьirga, dvigatellar konstruktsiyalari mukammal emasligi, ta'mirlash bazasi bo'shligi atmosferaga chiqindi chiqarishning ortishiga

  
  sabab bo'layotganini aytib o'tish kerak.
  2003 yilda ishga tushirilishi nazarda tutilgan 29 «Ekotransnazorat» punktlaridan faqatgina Ьittasining qurilishi yakunlangan va Toshkent shahrida ikkita УРХ postlarining «Ekotransnazorat» punktlariga moslab rekonstruktsiya qilish ishlari olib borilmoqda, ikkita punktlar uchun yer ajratildi. Bajarilmasligining asosiy sabaЫari quyidagilardan iborat: quri­ lish montaj ishlarining qimmatbalюligi, moliyaviy maЫag' yo'qligi, chunki mashina yuvish joyini hisobga olmaganda, Ьirgina shunday punktni qurish uchun sarf-harajatlar 200 million so'mni tashkil etadi.
  Avtomobll transportlaridan atmosferaga ifloslantiruvchi modda­ lami chiqarishni kamaytirish borasidagi tadblrlarning bajarilishi respub­ lika korxonalari va tashkilotlarida kerakli moddiy maЫag'lar yo'qligi sabaЫi orqaga surilmoqda.
  2005 yil boshida bo'lgan holatga qaraganda, respuЬlikada 400 ming dona qishloq xo'jalik texnikasi mavjud, ulardan 87,549 mingtasini traktorlar, paxta tyerish mashinalari, g'a\la o'rish kombayinlari va boshqa qishloq xo'jalik masblnalari tashkil etadi. Bunday manbalar tashlamalarining nazorati, tutun o'lchashda va ishlatilgan gazlardagi
  ifloslantiruvchi moddalarning saqlash me'yorlari yo'qligi sabaЫi amalga oshirilmaydi.
  Temir yo'I va havo transporti atmosferani ifloslantiruvchi asosiy manba hisoЫanmaydi. Ammo ko'chma transport vositalaridan foydala­ nisl1 ob'ektlaming ko'pchiligi odatda shaharda, aholi yashash punktla­ rida yoki bevosita ularga yaqin hududlarda joylashgan. Ular joylashgan
  punktlar azot oksidlari, oltingugurt dioksid, qurumlar Ьilan atmosferani yuqori darajada iflosganligi Ьilan ajralib turadi. RespuЫikada teplovoz­
  lar va havo kemalari dvigatellari chiqindi gazlarining zararli moddalarini nazorat qilish uchun asboЫar va cblqindi gazlarda ifloslanuvchi moddalaming miqdori bo'yicha me'yoriy hujatlar yo'q.
  124
  Yaqin davr ichida avtomoЬil va temir yo'I transportida ekologik yo'nalishda quyida ko'rsatilgan Ьir qator tadblrlarni amalga oshirish zarur:
  

  • oltingugurt miqdori kam bo'lgan (0,1%gacha) dizel yonilg'isini

    
    va yuqori oktanli etillanmagan benzin ishlab chiqarishga to'la o'tish maqsadida ishlab turgan Farg'ona neftni qayta ishlash zavodida rekost­ ruktsiya ishlarini yakunlash;
    

  • avtotransport parkini yangilash;

    
    

  • temir yo'I transportini elektirlashtirish;

    
    

  • gaz ballon uskunalarini ishlab chiqarishni tashkil etish va avto- moЬillarni siqilgan tabliy (STG ) va suyultirilgan neft gazlariga (STG) o'tkazish sur'atlarini tezlashtirish;

    
    

  • «Ekotransnazorat» punktlarini qurilishi va tushirilishini hisobga olib, avtomoblllarning ekologik holatini nazorat qilish tizimini ku­ chaytirish;

    
    

  • avtornoblllarga servis xizrnat ko'rsatilishini kengaytirish. Keyingi vazifalar deb, quyidagilarni belgilash zarur:

    
    yuqorida ko'rsatilgan Ьirinchi navbatdagi choralarni takornillash­ tirishni amalga oshirish;
    avtomoblllarni irnport qilishni boshqarish bo'yicha choralar
    yuritish;
    ekologik jihatdan toza yonilg'i turlarini iste'mol qilishga tabaqalashtirilgan soliq tizimini yuritish hamda transport vositalridan olinadilan soliqlar yoki to'lovlar tizimini kiritish;
    muqobll transport tш·Iaridan foydalanish (elektromobillar, velosi­
    pedlar va shu kabllar);
    jarnoat transportining samarali tizirnlarini rivojlantirisl1 va takomillashtirish;
    yuk tashish ishlarini avtomobll magistrallaridan ternir yo'lga o'tka­
    zishni amalga oshirish;
    avtotransport vositalarining texnik holatini nazorat qilishga nisba­ tan yanada qat'iy me'yorlar o'rnatish va amal qilinishini ta'minlash;
    chiqindi gazlarni zararlantirishda katalitik tizimlarini tadblq etish;
    yangi avtomolblllar hamda foydalanishda Ьo'lgan ko'chrna man­ balarning ishlatilgan gazlarida ifloslantiruvchi moddalar miqdorini evropa standartlariga muvofiq, shaxsiy normativlarni ishlab chiqish;
    avtomobll yo'llarida atmosfera havosini ifloslanisli daraj ini kuzatishning avtomatlashtirilgan tizimlarini tadЬiq etish;
    
  
  125
  
  
  Download 0,61 Mb.