|
IIa (nAu0) qadam nanozarraning kattaligi bo‘yicha
|
| bet | 12/28 | | Sana | 28.06.2024 | | Hajmi | 1,83 Mb. | | #266166 |
Bog'liq 3L0BY8wFsz3ScRmN61veYMgES1v83EaDjes7FCGsIIa (nAu0) qadam nanozarraning kattaligi bo‘yicha. Bu metodning farqli tarafi shundaki, bunda sitrat-onion bir vaqtning o‘zida muvozanatlovchi va tiklovchi vosita sifatida o‘zini namoyon qiladi, shuning uchun bu ionning konsentratsiyasi kritik ro‘l o‘ynayd: uning o‘zgarishi bir vaqtning o‘zida ham muvozanat tezligi va zarraning o‘sish protsessiga ta’sir qiladi. Bundan tashqari reyaksiya natijasida aralashma sitrat-onion okislenyasi – 1.3 otsetonkarbon va itokon kislotalari paydo bo‘ladi.
H3C6H5O7 + HAuCl4 Au + CO2 + H2C5H2O4 + H2C5H2O4 +HCl,
H3C6H5O7 – (HOOC)-CH2-C(OH)(COOH)-CH2-(SOOH) – limon kislotasi
H2C5H2O4 – H2C = C(SOON) –CH2COOH – itokon kislotasi
H2C5H2O4 – H2C = C(SOON) –CH2COOH – 1.3 – otsetonkorbon kislotasi
Ushbu kislotalarning aralashmada mavjudligi yana qo‘shimcha tozalash zaruratini keltirib chiqarishi mumkin. Sintez jarayonida reaksiya aralashma rangi o‘zgaradi. Birinchidan ionning AuCl4 sust sarg‘ish rangi yo‘qoladi, va aralashma to‘q ko‘k rangga kiradi, keyinchalik binafsha va oxirida qizg‘ish rangga.
Aralashma rangining o‘zgarishi sistemaning strukturaviy o‘zgarishi oqibatidir. Elektron mikrasko‘piya metodidan shuni ko‘rish mumkunki, sitrat qo‘shilgandan so‘ng tusga kirgan aralashma o‘zida 3-5 nm diametrda oltin nanoklasterlarini tashkil etadi. (1.15a-rasm). Toq ko‘k aralashmada 5 nm diyametrli nanosimlarni murakkab strukturasi paydo bo‘ladi(1.15b-rasm). To‘q binafsha rangga kirgan jarayonda nanosimlarning asosiy nuqtasi yoyilishi natijasida uncha katta bo‘lmagan segmentlar paydo bo‘ladi(1.15c-rasm). Qachon aralashma (ribino) qizg‘ish rangga kirganda oltin nanosferalari paydo bo‘ladi(1.15f-rasm).
1.15- rasm. Elektron mikraskop yordamida olingan oltin nanozarralarining har xil bosqichlarda olinishi
Birlamchi nanoklasterlar singari o‘zi yig‘iluvchi chiziqli nanozanjir tashkil qiladimi? Eksperementlar xulosasiga ko‘ra birlamchi nanoklasterlar geometriyasi kesishgan oktoedrik ko‘rinishida bo‘lib aniq yupqa chegaralariga egadir.Shunday gepoteza mavjudki, chiziqli ko‘rinishga ushbu nanozarralarning chegaralari qo‘shilishi natijasida vujudga keladi. Oktoedrlarning burchakli tashqi ko‘rinishi chegaralarning tomomila qo‘shilishini oldini oladi.Ushbu cheklanish chiziqli strukturaning vujudga kelishining asosidir.
Jarayon borishi mobaynida nanozanjir qalinlashib va diametri 8 nmga yaqinlashganda sistema barqarorligini yoqotib fragmentlarga ajrala boshlaydi. Bunga AuCl4 ioni kansentratsiyasi kamayib, sitrat-ioni o‘z dominantligini o‘rnatadi. Ular nanozarralarni qoplab manfiyligini oshiradi bu o‘z navbatida kuchli itaruvchanlik effektini uyg‘otib chiziqli struktura yemirilib orniga sferik shakilga olib keladi, lekin bu holat tamomila oxiriga yetishi uchun xona haroratida 10-15 daqiqa ushlab turish kerak.1.16- rasmda oltindagi zolning tuzilish sxemasi ko‘rsatilgan.
1.16- rasm. Ikkita yonma-yon chegaralarning qo‘shilishi sterik tuzilishligi bilan bartaraf etiladi
1.17- rasm O‘ngda oltin nanozarrasining tashqi illyustratsiyasi ko‘rsatilgan. Har bitta nanozarra 500000 Au atomlaridan tashkil topgan. Sitrat-onionlari nanozarra ustini qoplaydi.
1.17- rasm chap tarafda: 13 nm diametrli oltin nanozarrasining
mikrosurati ko‘rsatilgan
|
| |
