Elektr zanjiri (EZ) va uning asosiy elementlari.
Elektr zanjiri (EZ) bir yoki bir nechta elektr moddalari va ulardan tashkil topgan birlashma bo‘lib, uzaydagi elektr chiqimlarini yoki signalni o‘tkazish maqsadida ishlatiladi. Elektr zanjiri tuzilishi quyidagi asosiy elementlardan iborat bo‘ladi:
Energiya manbalaridan biri (Istochik energii): Bu element zanjirga energiya ta’min qiladigan manba, masalan, batareya yoki elektr tarmoq.
Rezistor (Rezistor): Rezistor, zanjirda elektr to‘qimalarni cheklash uchun ishlatiladi. Uning vazifasi elektr voltajni puxtalashda, to‘qimani cheklashda, va qurilmaning umumiy rezistansiyasini boshqa moddalarga moslashtirishda ishlatiladi.
Modda (Elementi tormoq): Moddalar (qattiq yoki yorqin metallar) zanjirdagi elektr to‘qimalarni o‘tkazishda, amplifikatsiyada yoki boshqa operatsiyalarda ishlatiladi. Misol uchun, tranzistorlar va diodlar moddalar sifatida ishlatiladi.
Kondensator (Kondensator): Kondensatorlar, elektr to‘qimalarni saqlashda va undan foydalangan moddalarning to‘qimalarni o‘tkazishda ishlatiladi. Ular elektr eneriyasini yig‘ish va saqlashda keng qo‘llaniladi.
Induktor (Induktor): Induktorlar, elektr chiqimlarni o‘tkazishda va qurilmaning o‘zining eneriyasini saqlashda ishlatiladi. Induktorlar o‘zlarini energiya saqlaydigan magnet maydoni yaratish orqali ishlaydilar.
Boshqaruvchilar (Switchlar): Boshqaruvchilar zanjirda o‘tishni yoki chiqishni amalga oshirish uchun ishlatiladi. Ular boshqaruv tarmoqlari yordamida zanjirning ahamiyatli qismlarini yo‘qotib, energiyani o‘tkazib berishda va o‘tkazishda ishlatiladi.
Tarmoq tuzilishi (Circuit Elements): Elektr zanjiridagi moddalarni birlashtirishda yoki o‘zlashtirishda foydalaniladigan boshqa qurilmalar, masalan, qatlamlar, qurilmaning tarmoqni yopish uchun ulanishi, protsent chiziqi va boshqalar.
Elektr zanjiri quyidagi qonunlarga amal qiladi:
Ohm qonuni: Elektr voltaj, rezistansiya va elektr to‘qimlar orasidagi munosabatni ifodalaydi (U = I * R).
Kirxgofning birinchi qonuni: Barcha tarmoqning o‘rtasi vaqt ichida o‘tgan elektr to‘qimalar miqdorining umumiy miqdorini ifodalaydi (∑I = 0).
Elektr zanjirlari o‘z tuzilishi va moddalari turlari boyicha juda ko‘p xil qurilmalarda ishlatiladi va ularga tushuntirilgan elementlar hammasi elektr energiyasi o‘tkazish va boshqaruvni amalga oshirishda juda muhimdir.
| 