|
Elektronika va sxemalar fani, mazmuni va usullari
|
| bet | 2/36 | | Sana | 12.06.2024 | | Hajmi | 2,98 Mb. | | #262836 |
Bog'liq Elektronika javob2 Nanotexnologiya
Nanotexnologiya - zarra atom va molekulalarni boshqaruvini (manipulatsiya), shuning bilan birga, buning uchun zarur nazariylik va amaliy tekshiruvlarini qo'llash asosida nanoobyektlerdi ishlab chiqish va hosil bilan shug'ullanadigan fan va texnika sohasidir.
ISO/TK 229 texnik komitetda natotexnologiya deganda :
- bitta yoki unnan ortiq koordinatalarda 100 nm dan kichik o'lchamlarda o'lchamli hodisalardi e'tiborga olish odatda yangi tatbiqlarga olib keluvchi nmli diapazonda materiallarni tushinish va materialdagi jarayon va hususiyatlardi boshqarish ;
- zarra atom va molekula, shuning bilan birga, xajmli materiallar hislatlaridan farq etuvchi nmli materiallardan yangi xususiyatlari ko'rsatuvchi mukammallashgan materiallar, asboblar va tizimlar hosil qilish uchun foydalanish nazarda tutiladi.
Dunyo tuzilishi va uning mexanikasi aks ettirishiga asoslangan odatiy texnologiyalar mikro olam qonunlari xossalari sababli atom masshtablarda yaroqsiz. Bunga kvant hodisaning ko'rsatuvchi Vander-Vaals kuchlari, zarra atomlar va molekulalarning xususiyatlari misol bo'la oladi.
Maxsus texnologik uskunalar va nanotexnologiya asboblarining rivojlanishi o'rniga nanotexnologiyaning yangi usullari paydo bo'ldi. Ushbu uskunalar nanoobyektlerdi nazorat qilish, ularning parametrlarini o'lchash, zarracha atomlardı va nanoobyektlerdi boshqarish imkonini beradi. Bunday uskunalarga rastr va elektron mikroskof, skanerli konfokal mikroskof, yoriqlik difraksiyasi bilan aloqador chegaradan chiqish imkoniyatin beradigan maydoni yaqin mikroskof, tunnel mikroskof (elektr o'tkazgich materiallar uchun ). Rentgen difraktometr, lazerli interferometrler kiradi.
Tunnel va atom - kuch mikroskof xarakterli o'lchamlari bitta nechta nmdan kichik obyektlerning kimyoviy, fizik va fazoviy xususiyatlarin tekshirish imkoniyatin bergani uchun nanotexnologiyaning eng keng tarqalgan asbobi demakdir. Atom - kuch mikroskof (AKM) yordamida o’tkazgish va elektr o'tkazmaydigan materiallarning bo'lak atomların ko'rishdan tashqari, ularga zarra ta'sir o'tkazish, xususan, atomlarni tekislik bo'yicha qo'zg'ash mumkin.
Nanotexnologiyalar obyekti - oldinnan bor o'lchamlari 12÷100 nm bo'lgan «nano zarracha» deb ataluvchi zarrachalardan iborat. Nano zarracha katalizator va adsorbsiyalovchı zarracha sifatida qiziq.
Oqsillar, nuklin kislotalar bilan ta'sirlashishida nanozarrachalar qiziq mustasnolarga ega. Nanozarrachalar o'z-o'zigan yangi xususiyatlarni ko'rsatuvchi belgili tizimni hosil qilishi mumkin.
Nanozarrachalarning quyidagi turlari belgili :
- o’tkazgishlarni portlatısh, plazma sintezi, yupqa pardalardi tiklash va boshqa yo'llar bilan olinadigan uch o'lchamli obyektler,
- molekulyar va atom nurli epitaksiya, gaz fazali epitaksiya, ion o'stirish va boshqa usullar bilan paydo qilish nanoqatlamlar - ikkita o'lchamli obyektler;
- bitta o'lchamli obyektler - viskerler,
- nol o'lchamli obyektler-kvant nuqtalar.
Nanotexnologiyalar oldidagi eng muxim masalalardan biri tabiatta bor biopolimerlarning o'z -o'zini qurishiga uqshash nazoratlarni o'z-o'zidan paydo bo'lishidan iborat.
|
| |
