-rasm. Bir fazali statik kontaktsiz uzgich sxemasi

Academic Research in Educational Sciences 
Volume 4 | Issue 7 | 2023 
ISSN: 2181-1385 
ISI: 0,967 | Cite-Factor: 0,89 | SIS: 1,9 | ASI: 1,3 | SJIF: 5,771 | UIF: 6,1 
 
 
 
 
 
15
 
July, 2023 
https://t.me/ares_uz Multidisciplinary Scientific Journal 
Yuklamani tarmoqqa ulash uchun kuch tiristorining boshqaruv elektrodiga 
o‘zgarmas tokning musbat impulsini berish kerak. Bu vaqt oralig‘ida tiristor 
o‘zgaruvchan kuchlanishning butun davri davomida ochiq holatda bo‘ladi va 
yuklamadan o‘zgarmas tokning ikkita yarim davri oqib o‘tadi. Tokning bitta 
yarimdavri 
R
yuk
, 
VD
1
, 
VT
, 
VD
3
zanjiri bo‘ylab va ikkinchi yarim davri 
VD
2
,
 VT
, 
VD
4
,
 
R
yuk
 
zanjiri orqali oqib o‘tadi. Boshqaruv signali o‘chirilganidan so‘ng tiristor 
yopiladi va yuklama tarmoqdan o‘chiriladi. 
Kuch tiristori holatini boshqarish uchun 
VU
optotiristor ishlatiladi. 
Optoparaning diodli zanjiri yarimo‘tkazgichli diod yordamida tarmoqda yoqiladigan 
kondensatorga chegaralovchi qarshilik (rezistor) 
R
orqali ulanadi. Bunday zanjirda, 
kirish kuchlanishining butun davrida sig‘imdagi kuchlanish o‘zgarmas bo‘ladi. 
Shunday qilib, 
V
tumbleri berk paytida optoparaning diodli zanjiriga signal 
beriladi va optoparaning tiristorli qismi ochiladi. 
R
boshq.
qarshiligi orqali tiristorning 
ochilishiga impuls beriladi. 
R
boshq.
qarshiligining qiymatini quyidagi formula bo‘yicha 
aniqlansa bo‘ladi: 
бошк
бошк
m
I
U
U
R
бошк
)
2
,
1
1
,
1
(
05
,
0



, Ω 
bu yerda: 
U
m
– ta’minlash manbai kuchlanishining amplitudasi, 
V
; 
U
boshq.
– 
I
boshq.
tokiga muvofiq bo‘lgan, boshqaruv elektrodi va katod orasidagi kuchlanish, 
V
; 
I
boshq.
– tiristorni ochadigan boshqaruv elektrodi zanjiridagi o‘zgarmas tok, 
A
. 
Tumbler ochilgan vaqtda tiristorning boshqaruv zanjiri kontaktsiz o‘chiriladi. 
Tumbler funksiyasini asosan elektrik, elektromexanik yoki mexanik uskunalar 
bajaradi. Birinchi holda, kuchlanish, nur, harorat, bosim va boshqa ta’sir ostida 
ishlaydigan datchikli kichik quvvatli asosiy elektron uskunasi bo‘lishi mumkin. 
Shunday qilib yuklamadagi quvvatni boshqarishni signal bajaradi. 
Yuklamani kontaktsiz o‘chirish sxemasi quyidagi elementlar bazasida 
yig‘ilgan: 
KU201I
– tiristor; 
D226B
– diod; 
R=
15 Ω, 
R
yuk.
=
820 Ω va 
R
b.
=
900 Ω 
qiymatli qarshiliklar, 
C=
10 mkF sig‘imli kondensator hamda 
VU-AOU103V
tipli 
tiristorli optopara. 
Optron bazasidagi 0,1 Vt quvvatli boshqaruv tizimi yordamida, 450 Vt quvvatli 
yuklama kommutatsiyasini bajarish mumkin. Katta tokli tiristorlarni yordamida 
yanada katta quvvatli yuklamalarning kommutatsiyasini bajarish mumkin. 
Optotranzistorli kontaktsiz kuchlanish rele sxemasini ko‘rib chiqamiz (2-rasm). 
Kuchlanish relening kuch qismi, 
VD
2
ko‘prik sxemasida ko‘rsatilgan. 
Undagi 
VT
kuch tiristori tarmoqqa 
R
yuk.
yuklama orqali 
ulangan. 
VT
kuch tiristorini boshqaruv zanjiri 
R
3
, 
R
4
qarshiliklar 
va 
VD
1
diodli ko‘prik orqali ulangan. O‘zgarmas tok - 
I
boshq.
, ya’ni 

Download 0,52 Mb.