26
marketing elementlari tarkibiga 5 «P» ham kiritilib, u kishilar (people) ekanligi
alohida takidlab o‘tilgandir. Marketingni asosiy elementlari 1.2-rasmda ko‘rsatilgan.
1.2-rasm. Marketing tizimidagi besh asosiy elementlar(vositalar)
1968 yilda F.Kotler marketing-miks elementlari tarkibiga pablik-rileyshnz
(public relations) va siyosatni (politics) qo‘shib, oldingi 4 «P» ni 6 “P” ga kengaytirib
ko‘rsatdi.
4 “P” modelini qo‘llanishini cheklanganligiga qaramasdan, marketing
nazariyasini shakllanishi va amaliyotini rivojlanishida ilg‘or rol o‘ynaydi.
Marketing kompleksi – bozorga ta’sir etish choralari va amaliy vositalar
yig‘indisi sifatida bozor holatiga firmani moslashuvidir. YAxshi marketing
kompleksi firmani bozorda yaxshi pozitsiyani egallashga olib keladi.
Klassik marketing kompleksi 4 ta elementni o‘z ichiga oladi va 4P modeli nomi
bilan yuradi.
•
tovar (product);
•
narx (price);
•
sotish yoki tovar harakati (place);
•
siljitish yoki kommunikatsiyalar (promotion).
Biroq firmaning marketing faoliyatiga bunday qarash ma’lum darajada
cheklangan hisoblanadi: u ko‘proq iste’molchiga nisbatan tovarga mo‘ljallangan.
