Sulfat kislotaning har bir molekulasidan faqat bitta vodorod atomi reaksiyada
ishtirok etayapti, shunga ko’ra ushbu reaksiya uchun sulfat
kislotaning ekvivalent
massasi E
H so
= 98 :1 = 98 g.
Asosning ekvivalent massasi metallning valentligiga bo ’lingan uning molli
massasiiga teng. Masalan, gidroksidninng ekvivalent massasi E
Ca(0/f)
= 74 : 2 = 37 g,
natriy gidroksidning ekvivalent massasi esa E
Na0H
= 40 : 1 = 40 g.
Faqat to’la neytrallash reaksiyalari uchun
ekvivalent massa shunday
hisoblanadi. To’la bo’lmagan neytrallash reaksiyalari uchun ekvivalent massaning
qiymati boshqacha bo’ladi. Masalan, reaksiya uchun
Mg(OH)
2
+ HCl = MgOHCl + H
2
O
EMg{OH)
2
= 58:1 = 58 g, chunki reaksiyada faqat bitta OH guruh ishtirok etadi.
Tuzning ekvivalent massasi metallning barcha atomlar valentligining
yig’indisiga bo’lingan molli massasiga teng (ya’ni, molekuladagi
metall atomlari
sonining valentligiga ko’paytmasi). Masalan, natriy sulfatning ekvivalent massasi E
N so
= 142 : (1 • 2) = 71, alyuminiy sulfatning ekvivalent massasi E
Al
^
so
^ = 342 : (3 • 2) =
57 .
Biroq agar tuz to’la bo’lmagan almashinuv reaksiyada ishtirok etsa,
reaksiyada ishtirok etuvchi metall atomlari soni hisobga olinadi.
2KCl +
Na
3
[Co(NO
2
X] =
K
2
Na[Co(NO
2
)
6
]+
2NaCl
Na3[Co(NO2) ] tuzning ekvivalent massasini hisoblash
uchun bu tuzning molekulyar
massasi 2 ga bo’linadi, chunki
reaksiyada faqat 2 ta natriy atomi ishtirok etadi.
Normal konsentratsiya N xarfi bilan belgilanadi (hisobli formulalarda) yoki
«H» xarfi ushbu eritmaning konsen- tratsiyasi belgilaydi.
Konsentratsiyasi titr bilan, ya’ni 1 ml eritmada erigan moddaniig gramm
miqdori bilan ifodalangan eritmalar titrlangan deb ataladi. Nihoyatda ko’p
analitik
laboratoriyalarda eritmaning titri to’g’ridan to’g’ri aniqlanadigan modda- da
hisoblanadi. Bunda eritmaning titri aniqlanadigan moddaning qanday grammalar
miqdoriga ushbu eritmaning 1 ml to’g’ri kelishini ko’rsatadi.
