Eritmalar. Ularning turlari. Suyultirilgan eritmalar,xossasi,osmotik bosim

Download 333,35 Kb. Pdf ko'rish
bet	7/9
Sana	25.01.2024
Hajmi	333,35 Kb.
	#145963

1 2 3 4 5 6 7 8 9

Bog'liq
Larentz qonuni, 5-top 16, 15-var(2-lab), Kibеrnеtikaning asosiy tushunchalari reja kibеrnеtika fanining p-fayllar.org, Axborot haqida tushuncha, uning turlari, xususiyatlari. Axborotn-fayllar.org, 2.3. (2), Первые электрические чайники появились в конце, Как самостоятельно отремонтировать электрочайник

Lyuis asoslari

neytral kislotalar: bularga misol qilib xlorid kislota yoki sulfat kislotani ko’rsatish
mumkin:
HCI H
+
+
CI
H
2
SO
4
H
+
+
HSO
4
-
2) anion kislotalar: manfiy ionlardan iborat bo’ladi:
HSO
4
H
+
+SO
4
2-

HP0
4
2
H
+
+ PO
4
3-
3)kation kislotalar: musbat ionlardan iborat bo’ladi:
NH
4
+
NH
3
+
H
+
H
3
0
+
H
2
0 + H
+
Kation kislotalarga ko’p valentli metallarning gidratlan-gan ionlari ham kiradi.
Ko’pgina komplekslarni kislotalarga qo’shish mumkinki, bularning ham proton berishi tajribalarda
isbotlangan.
Asoslarni ham kislotalar kabi neytral (suv, aminobirikmalar) anionli (CL, OH ) va
kationli (H
3
0
+
, NH
4
+
) sinflargaajratish mumkin.
Proton nazariyasiga muvofiq proton ajralishining har qanday reaksiyasi quyidagi sxema
orqali ifodalanadi:
Kislota Asos + H
+
Bunday jarayonda ishtirok etuvchi asos va kislota mujassamlashgan bo’ladi. Masalan,
gidrosulfat anioni — HSO
4
sulfat kislota — H
2
S0
4
bilan mujassamlashgan asos, H
3
0
+
ioni esa asos
bo’lgan H
2
0 bilan mujassamlashgan kislotadir.
Proton nazariyasi organik moddalar — aminlar, efir, keton va tioefirlarning asos
xususiyatini tushuntirib beradi. Bunday birikmalar donor-akseptor bog’i bo’yicha protonni
biriktirib, mujassamlashgan kislotalar bo’lgan oniy — kationlar hosil qiladi.
N: +H
+
N: H
+
>С = О : +H
+
= > С = О : H
+
>0:+Н
+
> 0 : H
+
> S : + H
+
>S:H
1. Elektron nazariyasi. Bu nazariyani Lyuis taklif qilgan bo’lib, asos sifatida kimyoviy bog’ hosil
bo’lishi uchun electron jufti beruvchi modda, kislota sifatida esa electron juftlarini qabul
qiluvchi modda — electron juftlari akseptori qabul qilingan. Elektron nazariyasiga ko’ra kislota
— asos reaksiyasi donor-akseptor bog’lanishning hosil bo’lishidan iboratdir. Kislota bilan
asosning birikishidan adduktlar deb ataluvchi tuzsimon modda hosil bo’ladi:
NH
3
+ HC1 →NH
4
C1
asos kislota
Elektron nazariya suvli eritmalarda boradigan neytrallanish, kompleks hosil bo’lishi,
amino birikmalarning ba’zi galogenidlar bilan, angidridlarning suv bilan reaksiyalarini o’xshash
jarayonlar sifatida qaraydi. Elektron juftlar donori bo’lgan moddalar Lyuis asoslari, electron
juftlarning akseptori bo’lgan moddalar Lyuis kislotalari deyiladi.

Lyuis asoslariga ba’zi amino birikmalar (ammiak, alifatik va aromatic aminlar, galogenid-ionlar,
piridin asoslari, xinolin asoslari va hokazolar), ketonlar yoki umumiy formulasi X
2
CO bo’lgan (X —
galogen atomi) birikmalar kiradi.
Lyuis kislotalariga misol qilib bir qator elementlarning galogenidlari (BF
3
, A1C1
3
, SiCl
4
va boshqalar), kumush, xrom, platina kabi hamda boshqa ionlarni — kompleks hosil qiluvchilarni
ko’rsatish mumkin. Bularning ba’zilari amaliy ahamiyatga egadir.
Kislota-asos nazariyasi doirasidagi reaksiyalar o’zining tez borishi, katalizator qo’llashni
talab qilmasligi va mahsulot unumining 100% ga qadar yetishi bilan ajralib turadi. Bunday reaksiyalar
kimyoviy analizda ko’p qo’llaniladi. Ayniqsa, suvsiz titriashda juda qo’l keladi. Kislota-asos
nazariyasidan anorganik sintezda foydalanib, juda ko’plab yangi moddalar olingan. Ftorlashda
olinadigan sintetik materiallar, biologic aktiv moddalar, tibbiyot uchun zarur dori-darmonlar va
boshqalar bunga misol bo’la oladi. Suyuq ammiakda olib boriluvchi bir qancha reaksiyalar ham
kislota-asos reaksiyalaridan hisoblanadi. Boshqa yo’llar bilan olib bo’lmaydigan moddalar —
kremniy, tetramid, nitrozilamid, sulfamid va shu kabi boshqa muhim birikmalar shu yo’l bilan
olinganligi kislota-asos nazariyasining faqat nazariy ahamiyatga ega bo’lib qolmay, uning ulkan
amaliy istiqboli borligidan dalolat beradi.

Download 333,35 Kb.

1 2 3 4 5 6 7 8 9

Download 333,35 Kb.

Pdf ko'rish