Kurs ishining amaliy ahamiyati: Amaliy darslar, kapitalni jalb qilish uchun moliyaviy resurslarni jalb qilish, investitsiyalash, soliq boshqarish va korporativ huquqning amaliy jarayonlarini o'rganishga imkon beradi. Bu amaliy tajriba, talabalarni iqtisodiy muhitda kapital jalb qilish jarayonlarini o'rganishga tayyorlashda muhimdir.
Kurs ishida o'rganilgan materiallar:
1. "Kapitalning Jalb Qilish Usullari va Manbalari" darsliklar
2. Investitsiyalar huquqiy asoslari kitoblari
3. Solig'a huquqiy va iqtisodiy tartibot bo'yicha maqolalar
4. Xorijiy investitsiyalar va korporativ boshqaruvga oid maqolalar
5. Investitsiyalash va moliyaviy boshqaruvda xalqaro standartlar va praktikalar haqida materiallar.
1. Kapitalning mazmuni va ahmiyati
Kapitalning Tushunchasi: Kapital (lotincha: capitalis — bosh, asosiy), sarmoya — keng ma'noda — o'z egasiga daromad keltirish xususiyatiga ega bo'lgan jami vositalar va mablag'lar; yangi qiymat keltiruvchi, o'zini o'zi ko'paytiruvchi qiymat. Tovarlar va xizmatlar ishlab chiqarish uchun kishilar tomonidan yaratilgan resurslar; tor ma'noda — ishlab chiqarish vositalari ko'rinishidagi ishga qo'yilgan, ishlab turgan daromad manbai (ashyoviy kapital). Kapitalning paydo bo'lishiga tovar ishlab chiqarish, tovar muomalasi dastlabki shart hisoblanadi. Bozorda o'ziga xos, alohida tovar — ish kuchining paydo bo'lishi bilan oddiy tovar ishlab chiqarish kapitalistik ishlab chiqarishga aylanadi, tovar ishlab chiqarishning shu davrida tovar muomalasidagi pul kapitaliga aylanadi. Kapital ko'p sikllar davomida ishlab chiqarishda ishtirok etadigan asosiy kapital va bir sikl davomida ishtirok etadigan va to'liq sarflanadigan aylanma kapitalga bo'linadi. Pul kapitali (sarmoya) — ashyoviy kapital sotib olish uchun sarflanadigan pul vositalarini ifoda etadi, ya'ni pul kapitalga aylanishi uchun ishlab chiqarishga avanslanadi. Iqtisodiy nazariyada kapital ishlab chiqarish omillaridan biri tarzida izohlanadi. Qiymatning ko'payishi inson mehnati (ish kuchi) va ishlab chiqarish vositalari (xom ashyo, mashina, stanoklar) birlashganda, ya'ni ishlab chiqarish sharoitida yuz beradi. Kapital sanoat kapitali, savdo kapitali, ssuda kapitali, sudxoʻrlik kapitali (tarixiy) shakllarida faoliyat ko'rsatadi. Rivojlangan bozor iqtisodiyoti sharoitlarida kapitalning korxona, firma, banklar kapitali, turli aksiyadorlik jamiyatlariga tegishli aksiyadorlik kapitali, zahira kapitali, ustav kapital singari ko'rinishlari mavjud. Tadbirkor jismoniy shaxslarga tegishli kapital dastmoya deyiladi va har gal tovar olib sotishda ishlatiladi Kapital, iqtisodiy tizimda moddiy resurslarning (masalan, pul, uskuna, mashina, va boshqalar) birlashmasini ifodalaydi. Kapital, ish joylarida ishlab chiqarish jarayonini o'rganishda va moddiy bo'shliqni to'ldirishda muhim rol o'ynaydi.1
Kapitalning Ma'nosi: Kapital, ma'lum bir vaqt davomida o'z o'lchamli faoliyat vaqtida ishlab chiqarish uchun ishlab chiqarishni o'rnatishda yoki mahsulot va xizmatlarni ishlab chiqarishda qo'llaniladigan moddiy resurslar to'plami sifatida tushuniladi. Bu resurslar, iste'molga yoki sotishga qo'yilganda olib kelinishi kutiladi.
Kapitalning Iqtisodiy Hayotdagi Ahamiyati: Kapital, iqtisodiy hayotda rivojlanish va taraqqiyot uchun kritik ahamiyatga ega. Kapital, sanoat, xizmatlar, va innovatsiyalar yaratishda ishlab chiqarish jarayonini kuchaytiradi va mamlakatning iste'molchiligi va daromadini oshiradi.
Kapitalning Tuzilishi va Tuzilishlari: Kapital, umumiylikda har bir mamlakatda tuziladi, ammo uning tuzilishi va tuzilish shakli mamlakatlar o'rtasida farqli bo'lishi mumkin. Masalan, kapitalistik tizimda kapital, kichik korxonalar va katta kompaniyalar tomonidan egallanadi, ammo sotsialistik tizimda, davlat kapitalni muassasalarga egallaydi.
Kapitalning Istiqboli va Ko‘tarilishi: Kapital, iqtisodiy tizimning rivojlanishi bilan birga o'sadi va o'sayotgan xavf va imkoniyatlarga mos ravishda to'g'ri boshqarilishi zarur. Istiqboli va ko'tarilishi mamlakatning istiqboli va sog'lig'ini ta'minlashda kritik ahamiyatga ega.
Kapitalning tushunchasi va ma'nosi iqtisodiyotda kritik muhimlikka ega. Quyidagi ta'rifi bilan kapitalning tushunchasini va ma'nosini aniqlaymiz:
Tushuncha:
Kapital, iqtisodiy tizimda moddiy resurslarning birlashmasini ifodalaydi. Bu resurslar, ishlab chiqarish jarayonida foydalanish uchun ish joylariga, mahsulotni ishlab chiqarishda qo'llaniladigan uskunalar va mashinalarga, va sotish uchun olib kelinishi kutiladigan moddiy bo'shliqlarga misol bo'lishi mumkin.
Ma'nosi:
Kapitalning ma'nosi, ishlab chiqarishni o'rnatishda yoki mahsulot va xizmatlarni ishlab chiqarishda qo'llaniladigan moddiy resurslar to'plami sifatida tushuniladi. Kapitalni olib kelish, iste'mol qilish va investitsiya qilish orqali kapitalni oshirish va rivojlantirish mumkin. Kapital, iqtisodiy tizimning rivojlanishi, innovatsiyalarni qo'llab-quvvatlash, daromadning oshishiga olib keladi va mamlakatning umumiy so'nggi natijasiga ta'sir qiladi.
Jamiyatda kapital, kichik bizneslardan katta korxonalar va boshqaruv tashkilotlariga qadar har bir darajada mavjud bo'lishi mumkin. Kapitalning muqobil turlari mavjud bo'lishi mumkin, shuningdek, asosiy, investitsion, va inson kapitali kabi. Bu turdagi kapitalning jixozlash usullari, moliyaviy tuzilmalarning holati, va iqtisodiy rivojlanish bosqichiga qarab o'zgarishi mumkin.
Kapitalning iqtisodiy hayotdagi o'z o'rni va ahamiyati juda katta. Quyidagi nuqtalarda bu haqda gaplashish mumkin:
Iqtisodiy Rivojlanish va Taraqqiyot: Kapital, iqtisodiy rivojlanish va taraqqiyot uchun asosiy omil hisoblanadi. Ishlab chiqarishni o'rnatish uchun kerakli uskunalar, mashinalar, va moddiy bo'shliqlar bilan taminlashga imkoniyat yaratadi. Bu esa yangi mahsulotlar yaratish, ish o'rinlarini rivojlantirish va daromadni oshirishga olib keladi.
Iqtisodiy Tizimning Rivojlanishi: Kapital, iqtisodiy tizimning rivojlanishi va iste'mol qilishga tayyorlikni ta'minlashda kritik ahamiyatga ega. Masalan, kapitalni olib kelish, xususan kichik bizneslar uchun yangi mashinalar sotib olish va texnologiyalarni yangilash imkoniyatini yaratadi.
Kasbiy Ishlab Chiqarishning Kuchayishi: Kapital, kasbiy ishlab chiqarishning kuchayishida muhim rol o'ynaydi. Kapital, ishlab chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirish, yangi texnologiyalar va innovatsiyalarni qo'llab-quvvatlash va ish o'rinlarini rivojlantirishga o'z hissasini qo'shadi.
Daromadning Oshishi va Iste'molchiligi: Kapital, iste'mol qilishga tayyor mahsulotlar va xizmatlarni ishlab chiqarish yoki olib kelish orqali daromadni oshiradi. Bu esa mamlakatning iqtisodiy taraqqiyotini oshiradi va insonlarning yashash standartlarini oshiradi.
Sanoat va Xizmatlar Sektorining Rivojlanishi: Kapital, sanoat va xizmatlar sohasidagi korxonalarni rivojlantirish va kengaytirish uchun zarur. Bu esa sanoat va xizmatlar sohasidagi ish o'rinlarini kuchaytiradi va ishga joylashish imkoniyatlarini yaratadi.
Jamiyatda kapital, ishlab chiqarish, daromadni oshirish, innovatsiyalarni qo'llab-quvvatlash va yangi sohalarda investitsiyalarni kengaytirishda kritik ahamiyatga ega. Kapitalning sifati va iste'mol qilinishi mamlakatning iqtisodiyotining rivojlanishi va xavfsizligi uchun kritikdir.
|
