Darslarda didaktik о‘yinlarni о‘tkazish.
О‘yinni birinchi darsdanoq о‘tkazishga shoshilmaslik kerak. Oldin
о‘quvchilarda chizmachilikdan ma’lum darajada bilim hosil qilish lozim. Shuning
uchun о‘qituvchi sinfdagi о‘quvchilarning bilim darajalarini о‘rganib chiqqandan
keyingina о‘yin mavzusini tanlash tavsiya etiladi. Ba’zida о‘yinni yangi о‘tilgan
mavzuni о‘quvchilar qanday о‘zlashtirganliklarini tekshirish maqsadida о‘tkazish
ham mumkin. Ba’zi hollarda dars davomida о‘quvchilar mavzuni tushunishga
qiynalishsalar, shu mavzuga bog‘liq bо‘lgan, ammo о‘tilgan dars yuzasidan
о‘quvchilarning faolligini oshirish maqsadida о‘tkazish maqsadga muvofiq
hisoblanadi.
О‘yinda sinfdagi hamma о‘quvchilarning qatnashishi yoki ular ikkita va
undan ortiq komandalarga bо‘linib о‘ynashi mumkin.
Ba’zi о‘yinlarni sinfdan tashqarida о‘tkazish mumkin. Chizmachilikdan
о‘tkaziladigan viktorina, olimpiyada kabi tanlovlarda ham о‘tkazish yaxshi natija
beradi.
Domino о‘yini.
О‘yinning sharti. Detalning kо‘rinishlarini ularning yaqqol tasvirlari bilan
solishtirib о‘qish.
Maqsad. О‘quvchilarning chizmalarni о‘qish bо‘yicha olgan malakalarini,
idrokini takomillashtirish.
Jihozlar. Domino toshlari о‘rniga eni 60 mm, uzunligi eniga nisbatan ikki
marta katta, ya’ni 120 mm li karton qog‘ozlarda detallarning yaqqol tasvirlari va
kо‘rinishlari.
Ana shu karton qog‘ozlarni teng ikkiga chiziq bilan bо‘lib, ularning bir
tomoniga detallarning yaqqol tasvirlari ikkinchi tomoniga о‘sha detallarning
kо‘rinishlari chiziladi. Natijada domino “toshlari” hosil bо‘ladi. Buning uchun
oldin quyidagi jadval tuziladi:
0:0
1:0
2:0
3:0
4:0
5:0
6:0
0:1
1:1
2:1
3:1
4:1
5:1
6:1
0:2
1:2
2:2
3:2
4:2
5:2
6:2
0:3
1:3
2:3
3:3
4:3
5:3
6:3
0:4
1:4
2:4
3:4
4:4
5:4
6:4
0:5
1:5
2:5
3:5
4:5
5:5
6:5
0:6
1:6
2:6
3:6
4:6
5:6
6:6
Yettita detal tanlanib, ularning birinchini 0, ikkinchisini 1, uchinchisini 2,
tо‘rtinchisini 3, beshinchisini 4, oltinchisini 5 va yettinchisni 6 raqamlar bilan
belgilab, jadvaldagiga о‘xshatib domino “toshlari” tuziladi. Shunda har bir
detalning yaqqol tasviri va kо‘rinishlari yetti martadan takrorlanadi. 0:0, 1:1, 2:2,
3:3, 4:4, 5:5 va 6:6 lar dominodagidek dupl toshlar hisoblanadi (3-chizma).
Qolgan kartochkalarda, masalan 1:5 da 1 detalning yaqqol tasviri, uning yonidagi
joyga kо‘rsatilgan raqamdagi detalning kо‘rinishlari chiziladi (4-chizma).
Hammasi bо‘lib, kserokopiya yordamida, 49 ta “tosh” tayyorlanadi.
О‘yinning tafsiloti. О‘yinni eng kam ikki о‘quvchi ishtirokida boshlash
mumkin. Chizmalar ham domino toshlari kabi aralashtirib teskarisi bilan
qо‘yiladi. О‘quvchilar ularni bittalab yettitagacha oladilar. О‘yin qur’aga binoan
о‘qituvchi rahbarligida boshlanadi. О‘yinchi о‘zi hohlagan “tosh”ni о‘rtaga
tashlaydi. Ikkinchi о‘yinchi о‘rtaga tashlangan detalning kо‘rinishlariga mos
yaqqol tasvirini yoki yoki detalning yaqqol tasviriga mos kо‘rinishlarini “tosh”ga
ulab qо‘yadi (5- chizma). О‘yin shu tartibda davom etadi. Bunda detalning yaqqol
tasviriga yoki kо‘rinishlariga mos kelmaydigan chizma qо‘yilsa, notо‘g‘ri yurilgan
hisoblanadi. О‘yinchining qо‘lida mos keladigan chizma bо‘lmasa, о‘rtadagi
chizmalar
tо‘dasidan toki mos kelguncha olaveradi. Agar о‘rtadagi chizmalardan mosi
topilmasa, u holda yurish navbatini о‘tkazib yuboradi, ya’ni domino о‘yinining
qoidasiga rioya qilinadi. Bu yerda yaqqol tasvirga yaqqol tasvir, kо‘rinishlarga
kо‘rinishlar qо‘yilmaydi. Faqat yaqqol tasvirga unga mos kо‘rinishlari qо‘yiladi.
Kо‘rinishlariga esa mos yaqqol tasviri qо‘yiladi. О‘yinchilar ushbu qoidani eslab
qolishlari shart hisoblanadi.
|
