Farg‘ona davlat universiteti fizika texnika fakulteti

19 
1.2.5-rasm. Teskari yassi to`gri va yon oftalmoskopiya - skiaskopiyasidagi 
nurli nuqta ( uzoqdagi aniq ko`rinadigannuqta oftalmoskop oynasi to`grisida 1.0. 
dioptriyaga to`gri keladi) 
- Agar ko'rishning keyingi nuqtasi oftalmoskop tekisligining oldida 
joylashgan bo'lsa, u holda kesib o'tgan nurlar uning yuzasiga tushadi. Shu sababli, 
soya oyna harakatining teskari tomoniga o'tadi (1.2.7-rasm), bu 1 dioptriadan 
yuqori miopiyani ko'rsatadi. (1.2.6-rasm). Bunday soya harakati gipermetropiya,
emmetropiya, shuningdek miopiya bilan 1 diopterdan kam kuzatiladi.
1.2.6-rasm. Skioskopiya paytida bilvosita oftalmoskopning harakati paytida 
qorachiqdagi yorug'lik joyiningo'zgarishi (keyingi ko'rish nuqtasi ko'zgu orqasida 
joylashgan) 
- Agar ko'rishning keyingi nuqtasi oftalmoskop tekisligining oldida 
joylashgan bo'lsa, u holda kesib o'tgan nurlar uning yuzasiga tushadi. Shu sababli, 

20 
soya oyna harakatining teskari tomoniga o'tadi (1.2.7-rasm), bu 1 diopterdan 
yuqori miopiyani ko'rsatadi.
1.2.7-rasm. Skioskopiya paytida bilvosita oftalmoskopning harakati paytida 
qorachiqdagi yorug'lik joyiningo'zgarishi ( uzoq nuqtani aniq ko`rish oyna oldida 
joylashgan) 
Refraksiyani yanada tiniqlash uchun 0,5 dan 19 dioptergacha bo'lgan sochish 
va yig’ish linzalar to'plamidan iborat skioskopik o'lchagichlar qo'llaniladi. Soya 
harakati ko'zgu oldidan 13 sm masofada harakatlantirilganda soyaning mos 
kelmasligi salbiy linzalar kuchlanishi bilan yo`qotiladi. Haqiqiy ko`z
refraksiyasi neytrallaydigan linzaning kuchiga teng bo`ladi . (bu neytrallash linza 
- miopiya darajasiga to'g'ri keladi).
Refraktometriya - bu ko’z tubida aks etgan yorqin belgini o'rganish orqali 
klinik refraksiyani aniqlash usuli. Avtomatik refraktometrlarda retinadan aks 
ettirilgan infraqizil nur yo'nalishini tahlil qilish avtomatik ravishda kompyuter 
yordamida amalga oshiriladi.
Oftalmometriya - bu shox pardaning nur sindirish kuchini aniqlash (klinik 
refraksiya emas). Usul refraktometriyaga o'xshaydi, ammo sinov belgilarining 
ko'rinishi to’r pardada emas, balki shox pardada proyeksiyalangan. Ko'pincha 
oftalmometriya operatsiyalardan keyin va kontakt linzalarni tanlashda ishlatiladi.
Haqiqiy sharoitda ko'zning refraksiya kuchi doimo o'zgarib turadi, ya'ni 
dinamik refraksiya sodir bo'ladi. - dinamik refraksiya ko'zning turli masofalarda 
joylashgan obyektlar orasidagi aniq farqni aniqlash qobiliyati. Masofadan qat'iy 
nazar, uning tasviri har doim to’r pardada aniq ko`rinadi.

21 
Uzoqqa qaraganda kipriksimon tana mushaklari bo'shashadi, kipriksimon 
tana ko`z olmasidagi ekvatorini bog'laydigan boylamlar taranglashadi va uning 
optik kuchi minimal bo'ladi (1.2.8-rasm).
Kipriksimon tana mushaklari qisqarishi natijasida ko'rish ravshanlanadi . Bu 
kipriksimon tana hosil qilgan doiraning torayishiga va sinn boylamlarining 
bo'shashishiga olib keladi. Uning egiluvchanligi tufayli ko`z olmasi ko'proq
qabariqlashadi va uning nur sindirish kuchi oshadi
A. silliar mushaklar bo`sh gavhar shakli o`zgarmagan. B. silliar mushaklar 
qisqarganda gavhar shakli o`zgargan 
1.2.8-rasm. Gelmgolts bo`yicha akkomodatsiya mexanizmi 
Siliyar mushaklarida parasimpatik va simpatik innervatsiyalar mavjud. 
Xolinergik retseptorlarning parasimpatik tolalar tomonidan stimulyatsiyasi siliyar 
mushaklarning qisqarishiga olib keladi. Simpatik ta'sir trofik jarayonlarni tartibga 
soladi va siliyar mushakning qisqarishini kamaytiradi. 

Download 0,88 Mb.