19
1.2.5-rasm. Teskari yassi to`gri va yon oftalmoskopiya - skiaskopiyasidagi
nurli nuqta ( uzoqdagi aniq ko`rinadigannuqta oftalmoskop oynasi to`grisida 1.0.
dioptriyaga to`gri keladi)
- Agar ko'rishning keyingi nuqtasi oftalmoskop
tekisligining oldida
joylashgan bo'lsa, u holda kesib o'tgan nurlar uning yuzasiga tushadi. Shu sababli,
soya oyna harakatining teskari tomoniga o'tadi (1.2.7-rasm), bu 1 dioptriadan
yuqori miopiyani ko'rsatadi. (1.2.6-rasm). Bunday soya harakati gipermetropiya,
emmetropiya, shuningdek miopiya bilan 1 diopterdan kam kuzatiladi.
1.2.6-rasm. Skioskopiya paytida bilvosita oftalmoskopning harakati paytida
qorachiqdagi yorug'lik joyiningo'zgarishi (keyingi ko'rish nuqtasi ko'zgu orqasida
joylashgan)
- Agar ko'rishning keyingi nuqtasi oftalmoskop tekisligining oldida
joylashgan bo'lsa, u holda kesib o'tgan nurlar uning yuzasiga tushadi. Shu sababli,
20
soya oyna harakatining teskari tomoniga o'tadi (1.2.7-rasm), bu 1 diopterdan
yuqori miopiyani ko'rsatadi.
1.2.7-rasm. Skioskopiya paytida bilvosita oftalmoskopning harakati paytida
qorachiqdagi yorug'lik joyiningo'zgarishi ( uzoq nuqtani aniq ko`rish oyna oldida
joylashgan)
Refraksiyani yanada tiniqlash uchun 0,5 dan 19 dioptergacha bo'lgan sochish
va yig’ish linzalar to'plamidan iborat skioskopik o'lchagichlar qo'llaniladi. Soya
harakati ko'zgu oldidan 13 sm masofada harakatlantirilganda soyaning mos
kelmasligi salbiy linzalar kuchlanishi bilan yo`qotiladi. Haqiqiy ko`z
refraksiyasi neytrallaydigan linzaning kuchiga teng bo`ladi . (bu
neytrallash linza
- miopiya darajasiga to'g'ri keladi).
Refraktometriya - bu ko’z tubida aks etgan yorqin belgini o'rganish orqali
klinik refraksiyani aniqlash usuli. Avtomatik refraktometrlarda retinadan aks
ettirilgan infraqizil nur yo'nalishini tahlil qilish avtomatik
ravishda kompyuter
yordamida amalga oshiriladi.
Oftalmometriya - bu shox pardaning nur sindirish kuchini aniqlash (klinik
refraksiya emas). Usul refraktometriyaga o'xshaydi, ammo sinov belgilarining
ko'rinishi to’r pardada emas, balki shox pardada proyeksiyalangan. Ko'pincha
oftalmometriya operatsiyalardan keyin va kontakt linzalarni tanlashda ishlatiladi.
Haqiqiy sharoitda ko'zning refraksiya kuchi doimo o'zgarib turadi, ya'ni
dinamik refraksiya sodir bo'ladi. - dinamik refraksiya ko'zning
turli masofalarda
joylashgan obyektlar orasidagi aniq farqni aniqlash qobiliyati. Masofadan qat'iy
nazar, uning tasviri har doim to’r pardada aniq ko`rinadi.
21
Uzoqqa qaraganda kipriksimon tana mushaklari bo'shashadi, kipriksimon
tana ko`z olmasidagi ekvatorini bog'laydigan boylamlar taranglashadi va uning
optik kuchi minimal bo'ladi (1.2.8-rasm).
Kipriksimon tana mushaklari qisqarishi natijasida ko'rish ravshanlanadi . Bu
kipriksimon tana hosil qilgan doiraning torayishiga va sinn boylamlarining
bo'shashishiga olib keladi. Uning egiluvchanligi tufayli ko`z olmasi ko'proq
qabariqlashadi va uning nur sindirish kuchi oshadi
A. silliar mushaklar bo`sh gavhar shakli o`zgarmagan. B. silliar mushaklar
qisqarganda gavhar shakli o`zgargan
1.2.8-rasm. Gelmgolts bo`yicha
akkomodatsiya mexanizmi
Siliyar mushaklarida parasimpatik va simpatik innervatsiyalar mavjud.
Xolinergik retseptorlarning parasimpatik tolalar tomonidan stimulyatsiyasi siliyar
mushaklarning qisqarishiga olib keladi. Simpatik ta'sir trofik jarayonlarni tartibga
soladi va siliyar mushakning qisqarishini kamaytiradi.
