14
- Dinamik refraksiya akkomodatsiya vaqtida optik sindirish koz optik
o'qi uzunligiga nisbatidir. Uzoqdagi obyektning akkomodatsiya bo`sh turgan
vaqtda ham yaxshi ko`rish nuqtasi.
• Asosiy fokus ko'zning optik o'qi uzunligiga mos kelishiga qarab,
emmetropik va ametropik sinish farqlanadi.
- Bosh fokus uzunligiga qarab emmetropiya (yunoncha emmetros -
mutanosib, - ko'rish) refraksiya kuchining optik o'qi
uzunligiga mos kelib
parallel nurlar jamlanish nuqtasi, ko`z to'r pardasiga to'planadi (1.2.1-rasm).
Parallel nurlar cheksiz uzoq jismlardan kelganligi sababli, emmetropiya bilan aniq
ko'rish nuqtasi cheksizlikda joylashgan.
1.2.1-rasm. Ko'zdagi nurlarning emmetropik refraksiyasi bilan sinishi: PR -
eng uzoq aniq ko`rish nuqtasi F- ko'zning asosiy bosh fokusi
- ametropiya (yunoncha ametros - nomutanosiblik) ko'zning sindrangdor
pardah kuchi va uning optik o'qi uzunligi o'rtasidagi
nomuvofiqlik bilan
tavsiflanadi. Nomuvofiq refraksiya, ko'zning oldi o'qi normal o'lchamiga ega
bo`lsayam, nur sindirish o`qi kuchli yoki zaif bo'lishi refraksion ametropiya
deyiladi, shuningdek ko`z oldi va orqa o`qi qisqa yoki uzun bo`lishi hisobiga
o’zgargan nur sindirish qobiliyati
aksial ametropiya deyiladi
Ametropiyaning ikki turi farqlanadi: miopiya va gipermetropiya . Miopiya
klinik refraksiyaning bir turi bo'lib, unda asosiy fokus to’r pardaning oldida
joylashgan. Miopiya paytida nurni to'r pardaga o'tkazish uchun, nurni tarqatuvchi
linzadan foydalanib, ko'zning sindirish kuchini zaiflashtirish (1.2.2-rasm).
Miopiyadagi uzoqni aniq ko'rish nuqtasi ko'z oldidan 5 m dan kam.
15
1.2.2-rasm. Miopiya refraksiyada nurlarning sinishi: PR - bu aniq
ko'rishning nuqtasi; F - ko'zning asosiy bosh fokusi; F '-
tarqatish fokusdan keyin
hosil bo`lgan nurlar yo`nalishi.
Gipermetropiya ham klinik refraksiyaning bir turidir, unda asosiy nur
to’planishi to’r pardaning orqasida joylashgan. Asosiy to`r pardaga yig’ish uchun
nurlarni jamlaydigan musbat linza kerak.
Chunki ko`zning aniq ko`rish nuri nuqtasi ko'zning orqasidagi ma'lum bir
masofada kesishadi.
1.2.3-rasm. Ko'zdagi nurlarning gipemrtropik refraksiyasi bilan sinishi: PR –
uzoqdagi aniq ko`rish nuqtasi F – bosh fokus; F ' jamlangan nurlardan hosil
bo'lgan fokus
Astigmatizmda maksimal va minimal nur sindirish qobiliyatiga ega bo`lgan
2 ta meridian bor. Astigmatizmning sababi shox parda yoki
linzalar
sharsimonligining buzilishidir.
Bu meridianlar maksimal va minimal sinish kuchi bilan o'zaro
perpendikulyar joylashadi. Astigmatizm darajasi ikkita asosiy meridianning
sinishi farqi bilan baholanadi: agar asosiy meridianning quvvat doimiy bo'lsa, bu
to'g'ri astigmatizm deb ataladi (ko'pincha tug'ma);
16
Meridianlar kuchi bir –biri bilan almashib o`zgarib tursa noto'g'ri
astigmatizm deyiladi(shox pardaning kasalliklari va shikastlanishi bilan,
shuningdek gavhar shakli va holatining o'zgarishi bilan).
Asosiy meridianlarning nisbiy holatiga qarab astigmatizmning uch turi
ajratiladi: to'g'ridan-to'g'ri, teskari va aralash astigmatizm.
Anizometropiya (yunoncha anisos - tengsiz, metron - o'lchov, opsis - ko'rish)
- har ikkala ko'z klinik refraksiyaning farqi. Anizometropiyada ikkala ko'zning
to'r pardasidagi tasvirlari har xil o'lchamlarga ega. Ushbu hodisa anizeykoniya deb
ataladi. Anizeykoniya bilan bolalarda refraksion ambliopiya
rivojlanadi - vizual
analizator funksional shakllanishining buzilishi tufayli ko'rish kamayadi.
