Farg’ona Politexnika instituti Kimyo texnologiya fakulteti 98-20mmtx guruh talabasi Davranov Nodirbekning Ekologiya fanidan mustaqil taqdimot ishi

Tuproqni muhofaza qilishning asosiy vazifasi - bu tuproq qatlamining yaxlitligini saqlab qolish, uning maxsuldorligini saqlashdir. Buzib yuborilgan tuproq juda sekin tiklanadi. Tuproqning 1 sm qavatini tiklash uchun yuz yillar kerak. Oxirgi yillarda butun dunyo miqyosida yer resurslarini kamayib borishi kuzatilmoqda. Buning asosan ikkita sababi bor:

• Tuproqni muhofaza qilishning asosiy vazifasi - bu tuproq qatlamining yaxlitligini saqlab qolish, uning maxsuldorligini saqlashdir. Buzib yuborilgan tuproq juda sekin tiklanadi. Tuproqning 1 sm qavatini tiklash uchun yuz yillar kerak. Oxirgi yillarda butun dunyo miqyosida yer resurslarini kamayib borishi kuzatilmoqda. Buning asosan ikkita sababi bor:
• 1. Birinchisi - tuproqning tabiiy jarayonlar (masalan, cho’llarni ortib borishi) ta’sirida hamda xo’jalikni bilimsiz olib borish natijasida (yemirilish, tuzlanish) degradatsiya va quvvatsizlanishidir. Tabiiy jarayonlar ta’sirida denudatsiya jarayoni - ya’ni Tog’ landshaftlarini buzilishi, quruqliklarni tarqalishi, tuproq qatlamini suv va shamol bilan surilib ketishi - amalga oshiriladi.
• Tabiiy jarayonlar ta’sirida denudatsiya jarayoni - ya’ni tog landshaftlarini buzilishi, quruqliklarni tarqalishi, tuproq qatlamini suv va shamol bilan surilib ketishi - amalga oshiriladi.

Tuproqlardan noto’g’ri foydalanish, ularning eroziyasiga, ya’ni tuproq qavatini buzilishiga olib keladi. Eroziyaning quyidagi turlari mavjuddir: shamol, suv, irrigatsion, texnik eroziyasi.

• Tuproqlardan noto’g’ri foydalanish, ularning eroziyasiga, ya’ni tuproq qavatini buzilishiga olib keladi. Eroziyaning quyidagi turlari mavjuddir: shamol, suv, irrigatsion, texnik eroziyasi.
• Tuproq bilan o’simliklar orasidagi muvozanat buzilib ketsa, eroziya tezlashadi va cho’llarini tarqalishiga olib keladi .
• 2. Ikkinchisi - texnik progress, industrializatsiya urbanizatsiya ta’sirida yer resurslarini kamayib ketishi.
• Hozirgi vaqtda shaharlarni, sanoat markazlarini qurishga, Tog’-kon ishlarini olib borishga egallanayotgan yer maydonlari doimo kengayib kelmoqda. Bugungi kunda shaharlar, qishloq xo’jalik inshootlari, komunikatsiyalar, suv omborlari va boshqa inshootlar quruqlikning 4 % ni egallaydi. Yer sayyoramizda yesa quruqlikni atigi 11 % ni qishloq mahsulotlarini ishlab chiqarishga yaraydigan yerlardir. Qolgani esa qurgoqlik yoki muzlik zonalari. Yer fondini saqlab qolish uchun kurashish - insoniyatning muhim vazifalaridan biridir. Shu borasida asosan quyidagi chora-tadbirlar amalga oshiriladi:
• 1. O’rmon, o’simliklarni saqlash, qishloq xujaligini olib borishni zamonaviy shakllarini qo’llash xisobiga cho’llarni tarqalishini tuxtatish.
• 2. Yerlarni rekultivatsiyalash.
• 3. Quruqliklarni o’zlashtirish, botqoqlarni quritish, tuproqlarini eroziyasiga qarshi kurashish .
• 4. Industriyaning (urbanizatsiyaning) bostirib kelishini chegaralash, ya’ni sanoat kompleks va markazlarni kichik maydonlarda - tepaga karab barpo yetish.