|
Farg’ona viloyatini 2016 yilning yanvar-dekabr oylari davomida ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish yakunlari to’g’risida
MA’LUMOT
Tarkibiy o’zgartirishlarni chuqurlashtirish jarayonini davom ettirish, ishlab chiqarishlarni modernizatsiya qilish, texnik va texnologik yangilash, O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimov tomonidan belgilab berilgan 2016 yilgi iqtisodiy dasturning eng muhim ustuvor yo’nalishlari va vazifalarini amalga oshirilishi viloyatda joriy yilda iqtisodiyot tarmoqlarini rivojlantirishning barqaror sur’atini va iqtisodiy o’sishning asosiy ko’rsatkichlari muvozanatini ta’minladi.
I. Respublika (lot. respublica, res - ish va publicus - ijtimoiy, umumxalq) - davlat boshqaruvi shakli, unda bar cha davlat hokimiyati organlari saylab qoʻyiladi yoki umummilliy vakolatli muassasalar (parlamentlar) tomonidan shakllantiriladi, fuqarolar esa shaxsiy va siyosiy huquqlarga ega boʻladilar. Islom Abdugʻaniyevich Karimov (1938-yil 30-yanvar, Samarqand shahri - 2016-yil 2-sentabr, Toshkent shahri) - davlat va siyosat arbobi, Oʻzbekiston Respublikasining birinchi prezidenti. Oʻzbekiston Qahramoni (1994). Makroiqtisodiy o’zgarishlar.
Asosiy makroiqtisodiy ko’rsatkichlar. Hisobot davrida deyarli barcha sohada yuqori o’sish sur’atlariga erishildi, jumladan sanoat mahsulotlari ishlab chiqarish (prognoz 104,7 - amalda 106,3), halq iste’moli mollari (prognoz 109,1 - amalda 109,2), yalpi qishloq xo’jaligi mahsulotlari (prognoz 106,2 - amalda 106,2), qurilish ishlari (prognoz 111,0 - amalda 111,0), chakana savdo (prognoz 114,5 - amalda 114,5), jami xizmat (prognoz
114,9 - amalda 116,4) hajmlari sezilarli o’sdi.Mahsulot - iqtisodiy faoliyatning ashyolar va xizmatlarda mujassam etilgan natijasi. Uning moddiy-buyum shakli moddiy M. koʻrinishiga ega. Maʼnaviyat sohasida gʻoya, ixtiro va kashfiyotlar, yangi texnologiyalar, i.t. Ishlab chiqarish, moddiy ishlab chiqarish - jamiyatning yashashi va taraqqiy etishi uchun zarur boʻlgan moddiy boyliklar (turli iqti-sodiy mahsulotlar)ni yaratish jarayo-ni; ishlab chiqarish omillarini isteʼ-mol va investitsiyalar uchun moʻljallangan tovarlar va xizmatlarga aylantirish. I.ch.
Shundan kelib chiqib, viloyat yalpi hududiy mahsulot hajmi
13922,9 mlrd. so’mni tashkil etib, o’tgan yilning mos davriga nisbatan o’sish sur’ati 107,6 foizni tashkil etmoqda.
Uning hajmida xizmatlar sohasining ulushi 51,0 foizga
(2014 yilda 45,8) hamda kichik biznes va tadbirkorlik ulushi
63,4 foizga (63,2) teng bo’ldi. Aholi jon boshiga yalpi hududiy mahsulot 3938,7 ming so’mdan (2015 yilda 3483,4 ming so’m) to’g’ri keldi.
Dastlabki hisob-kitoblarga ko’ra tashqi savdo aylanmasi
1288,6 mln. AQSh dollarini tashkil etib, shundan 480,8 mln.Viloyat - maʼmuriy-hududiy birlik. Oʻrta asrlardan maʼlum. Sharqning ayrim mamlakatlari (Afgʻoniston, Turkiya va boshqa), shuningdek Oʻrta Osiyo xonliklari viloyatlarga boʻlingan. 1924-yil shoʻrolar oʻtkazgan milliy-davlat chegaralanishi arafasida Turkiston ASSR 6 V. Aholi - Yer yuzida yoki uning muayyan hududi, qitʼa, mamlakat, tuman, shaharida istiqomat qiluvchi odam (inson) lar majmui. Aholini tadqiq etish bilan maxsus fan - Demografiya shugʻullanadi.aholi oʻrtasida sodir boʻlayotgan jarayonlar biologik, geografik, ijtimoiy-iqtisodiy omillar taʼsirining natijasidir. Dollar (ing . dollar, nem. "Taler" soʻzidan) - 1) Amerika Qoʻshma Shtatlari pul birligi. 1786 y.dan muomalaga (kumush D.) kiritilgan. 1 D. = 100 sent. Xalqaro ifodasi USD. AQSH D. xalqaro hisob-kitoblarda keng qoʻllaniladi. AQSh dollarlik mahsulotlar eksporti amalga oshirilishi kutilmoqda.
II.Moliyaviy holat.
Byudjet-soliq siyosati. Viloyat mahalliy byudjeti daromadlar prognoz ko’rsatkichi 2269,2 mlrd. so’m bo’lib, haqiqatda 2179,1mlrd. so’mga bajarilishiga (107,3) erishildi. Mahalliy byudjetning aniqlangan harajatlar rejasi esa 2269,2 mlrd. so’m belgilanib, amalda 2179,1 mlrd. so’mga (107,3 ) bajarildi.
Soliq va to’lovlar tushumi. Viloyatda soliq va to’lovlar tushumi 2016 yillik prognozi 1770,3 mlrd. so’m bo’lib, xaqiqatda
1773,3 mlrd. so’mga (105,2 ) bajarildi hamda rejaga nisbatan
3,6 mlrd. so’mdan ko’proq mablag’ byudjetga jalb etildi.
Debitor va kreditor qarzdorliklar. 2016 yilning 1 dekabr holatiga korxona va tashkilotlarning umumiy debitorlik qarzlari 4314,0 mlrd. so’m (shundan muddati o’tgani 1,2 mlrd. so’m)ni, umumiy kreditor qarzlar esa 5620,7 mlrd. so’m (shundan muddati o’tgani
94,7 mlrd. so’m)ni tashkil etdi.
2016 yilda tadbirkorlikni qo’llab-quvvatlash maqsadida dastlabki ma’lumotlarga ko’ra viloyat tijorat banklarining barcha moliyalashtirish manbalaridan jami 2178,3 mlrd. so’m, o’tgan yilning shu davriga nisbatan 597,4 mlrd. so’m (137,8 ) ortiq
(1595,4 mlrd.so’mi uzoq muddatli) kredit mablag’lari ajratildi.
III. Investitsiya siyosati va real sektor tarmoqlarini
rivojlanishi.
2016 yil yanvar-dekabr oyida viloyatda barcha manbaalar hisobidan 2346,8 mlrd. so’mlik mablag’lar o’zlashtirilgan. Jumladan, byudjet mablag’lari hisobidan 198,8 mlrd. so’m, davlat maqsadli jamg’armalari mablag’lari 152,5 mlrd.so’m, korxonalar o’z mablag’lari hisobidan 553,7 mlrd. so’m, aholi mablag’lari hisobidan (yakka tartib uy-joy qurilishi, ichimlik suv va tabiiy gaz tarmoqlarini qurilishi va boshqalar) 778,4 mlrd. so’m, tijorat banklari kreditlari hisobidan 406,4 mlrd. so’m hamda 193,9 mlrd.so’mlik to’g’ridan to’g’ri xorijiy investitsiya va kreditlar yoki o’tgan yilga nisbatan
2,2 martaga o’sgan.
Jami o’zlashtirilgan investitsiyalarni 1170,6 mlrd.so’mi ishlab chiqarish soxasiga to’g’ri keladi.
Ijtimoiy soha ob’ektlari qurilishi. “Yagona buyurtmachi xizmati” injiniring kompaniyasining 2016 yil «Manziliy dastur»ga asosan Investitsiya Dasturini (PQ-2458) ijrosi doirasida 167 ta (reja 138,0 mlrd.so’m) shundan 78 ta ijtimoiy va 89 ta boshqa soha ob’ektlarida 138,0 mlrd.so’mlik (100) qurilish-montaj ishlari bajarildi va 167 ta ob’ektlar foydalanishga topshirildi.
Pudrat ishlari. 2015 yil yanvar-dekabr yakuniga ko’ra bajarilgan pudrat ishlari hajmi 1968,4 mlrd. so’mdan iborat bo’lib, o’tgan yilning shu davriga nisbatan 111,0 foizni tashkil etdi.
O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2015 yil
25 dekabrdagi PQ-2458-sonli “O’zbekiston Respublikasining
2016 yil Investitsiya dasturi to’g’risida”gi qarorga asosan viloyat bo’yicha 11 ta yirik korxonalarga jami 148,4 mlrd.Dastur - 1) biron-bir faoliyat, ishning mazmuni va rejasi; 2) siyosiy partiyalar, tashkilotlar, alohida arboblar faoliyatining asosiy qoidalari va maqsadlari bayoni; 3) oʻquv fani mazmunining qisqacha izohi; 4) teatr, konsertlar va b. so’m, shundan korxona o’z mablag’lari hisobidan 21,0 mlrd.so’m, tijorat bank kreditlari hisobidan 8,8 mlrd.so’m va 41,1 mln.dollar to’g’ridan to’g’ri horijiy investitsiyalar o’zlashtirish ko’zda tutilgan bo’lib, loyihalarning ishga tushirilishi natijasida 226 ta yangi ish o’rinlari yaratilishi belgilangan.
Shundan, joriy yilning 1 dekabr holatiga 154,5 mlrd.so’m (shundan
119,7 mlrd.so’m jihozlar sotib olishga,8,8 mlrd.so’mqurilish montaj ishlariga va25,9 mlrd.so’m boshqa xarajatlarga) miqdorida investitsiyalar o’zlashtirilgan.
Qo’qon shahridagi Indorama Kokand Tekstil QKda to’quvchilik mahsulotlari ishlab chiqishni tashkil etish (IV-bosqich) loyihasiga chet el investitsiyasi hisobidan 113,7 mlrd.so’m mablag’larga Germaniya, Xitoy, Yaponiya, Indiya, Turkiya, Italiya,Indoneziya, Shveytsariya davlatlaridan dastgohlar olib kelib o’rnatildi.Yaponiya (yaponcha 日本 Nippon, Nihon) - Sharqiy Osiyoda, Tinch okeandagi orollarda joylashgan davlat. Yaponiya hududida 6,8 mingga yaqin orol boʻlib, shim.sharqdan jan.gʻarbga qariyb 9.13ming km ga choʻzilgan; eng yirik orollari: Hokkaydo, Honshu, Sekoku va Kyushu. Italiya (Italia), Italiya Respublikasi (Repubblica Italiana) - Yevropa jan. da, Oʻrta dengiz havzasida joylashgan davlat. Apennin ya.o., Sitsiliya, Sardiniya va b. kichik orollarni oʻz ichiga olgan. Mayd. Turkiya (turkcha. Türkiye), Turkiya Respublikasi (turkcha. Türkiye Cumhuriyeti) - Osiyoning gʻarbiy qismi va Yevropaning jan. Turkiyaning poytaxti - Anqara shahri. Davlat tili - Turk tili. Maydoni - 783,562 km². Shveysariya (Switzerland, nem. Schweiz, frans. Suisse, ital. Svizzera), Shveysariya Konfederatsiyasi (nem. Schweizerische Eidgenossenschaft, frans. Conferderation Suisse, ital. Confederazione Svizzera) - Markaziy Yevropada joylashgan davlat. Germaniya (nem. Deutschland), Germaniya Federativ Respublikasi (nem. Bundesrepublik Deutschland) - Markaziy Yevropadagi davlat. Shimoliy Boltiq dengizlari sohilida joylashadi. Maydoni 357 ming km2. Aholisi 81,084 million kishi (30. Sentyabr 2014) Loyiha amalga oshirildi natijada 280 ta yangi ish o’rinlari yaratildi. Ishchi gurux tomonidan 08.07.2016 yildagi 1-sonli dalotlanomaga asosan foydalanishga qabul qilindi.
Farg’ona shaxridagi Farg’onaazot OAJda karbamid va ammiak selitrasi ishlab chiqarish o’rniga eskirgan jihozlarni modernizatsiyalash loyihasiga o’z mablag’i xisobidan 288,8 mln. so’m mablag’larlar sariflanib yangi yangi jixozlar o’rnatildi. 2016 yil 15 iyundagi №1041 sonli buyrug’i va 2016 yil 10 iyundagi raqamsiz dalolatnomaga asosan foydalanishga qabul qilindi.
Hududiy investitsiya dasturiga asosan 2015 yil 31 dekabrdagi 293-sonli qaroriga asosan 2016 yilga belgilangan hududiy investitsiya qarori doirasida viloyat bo’yicha 138 ta loyihalarga jami 225,9 mlrd. so’m, shundan korxona o’z mablag’lari hisobidan
105,4 mlrd.so’m, tijorat bank kreditlari hisobidan 98,5 mlrd.so’m va 22,0 mlrd.so’m to’g’ridan to’g’ri horijiy investitsiyalar o’zlashtirilgan. Natijada 3641 nafar ish o’rinlari yaratildi.
O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2016 yil
29 yanvardagi PQ 2483-sonli qaroriga asosan 2016 yilda 15 ta tuman 22 ta massivlarda 1095 ta uy-joylarni qurilishi rejalashtirilgan. Xisobot davrida 1095 ta uy-joylarda qurilish montaj ishlari yakuniga etkazilib, tuman hokimliklarining foydalanishga qabul qilish bo’yicha tegishli qarorlari qabul qilinib, 1095 nafar fuqarolar ko’chib kirdi. Qishloq massivlarida 15 ta infratuzilma ob’ektlari to’liq foydalanishga topshirildi.
IV. Sanoatni izchil rivojlantirish.
Viloyatda 2016 yilda 8103,1 mlrd.so’mlik sanoat mahsulotlari ishlab chiqarilib, o’sish sur’ati o’tgan yilning mos davriga nisbatan 106,3 foizni tashkil etdi.
2016 yilning yanvar-dekabr oylarida hududiy tasarrufdagi korxonalar tomonidan 2786,7 mlrd.so’mlik sanoat mahsulotlari ishlab chiqarildi, o’sish sur’ati o’tgan yilning mos davriga nisbatan 111,9 foizni tashkil etdi. Sanoat mahsulotlari ishlab chiqarish hajmida hududiy sanoat korxonalarining ulushi 35,4 foizni tashkil etdi.
Viloyat bo’yicha 5 ta yirik sanoat korxonalari tomonidan ishlab chiqarish xajmi o’tgan yilning mos davriga nisbatan 300,5 mlrd.so’mga pasaytirilgan. Jumladan,
Farg’ona shahridagi Farg’ona neftni qayta ishlash zavodi UKda 2016 yilda 1207,2 mlrd.Neft (turkcha neft, fors, neft), qoramoy - suyuq yonuvchi qazilma boylik, organik birikmalarning , asosan, uglevodorodlarning murakkab aralashmasidan iborat modda. Yer yuzasidan, asosan, 1,2-2,0 km chukurlikdagi yer osti gumbazlarining gʻovak yoki seryoriq togʻ jinslari (qum, qumtosh, ohaktoshlar)da joylashgan. so’mlik sanoat mahsulotlari ishlab chiqarilib, pasayish sur’ati o’tgan yilning mos davriga nisbatan
87,4 foizga teng bo’ldi. Bunga korxonaga neft etkazib beruvchilar tomonidan uglevodorod xom-ashyosini o’tgan yilga va joriy yil uchun tasdiqlangan grafikka nisbatan kam miqdorda etkazib berilganligi sabab bo’ldi.
Uzsangvu qo’shma korxonasida 2016 yilda 19,4 mlrd. so’mlik sanoat mahsulotlari ishlab chiqarilib, pasayish sur’ati o’tgan yilning mos davriga nisbatan 28,7 foizga teng bo’ldi. UZ HANGWOO ENGINEERING qo’shma korxonasida 2016 yilda 2,8 mlrd. so’mlik sanoat mahsulotlari ishlab chiqarilib, pasayish sur’ati o’tgan yilning mos davriga nisbatan 49,3 foizga teng bo’ldi. Evraziya Tapo-Disk qo’shma korxonasida 2016 yilda 15,5 mlrd. so’mlik sanoat mahsulotlari ishlab chiqarilib, pasayish sur’ati o’tgan yilning mos davriga nisbatan 30,0 foizga teng bo’ldi. Avtooyna AJ korxonasida 2016 yilda 34,2 mlrd. so’mlik sanoat mahsulotlari ishlab chiqarilib, pasayish sur’ati o’tgan yilning mos davriga nisbatan 46,5 foizga teng bo’ldi.
Bunga korxona mahsulotlari faqat “GM Uzbekistan” kompaniyasiga sotilishi va jahon iqtisodiyotida yuzaga kelayotgan iqtisodiy vaziyatlar sababli “GM Uzbekistan” kompaniyasi tomonidan buyurtmalarni kam berilganligi sabab bo’ldi.
Ushbu korxonalardagi kamayish bir necha dasturlardagi yangi amalga oshirilayotgan ishlab chiqarish loyihalari hamda mavjud quvvatlardan samarali foydalanish hisobiga qoplanmoqda. Xususan, 2016 yilda “Farg’onaazot” IChBda 538,7 mlrd.so’mlik sanoat mahsulotlari ishlab chiqarilib, o’sish sur’ati 113,5 foizni, Qo’qon shahridagi “Indorama Kokand tekstil” qo’shma korxonasida 243,6 mlrd. so’mlik sanoat mahsulotlari ishlab chiqarilib, o’sish sur’ati
124,7 foizni tashkil etdi.
Viloyatda 2016 yilning yanvar-dekabr oylarida 38 ta yirik sanoat korxonalari faoliyat ko’rsatdi.
Viloyatda 15 dan ortiq tarmoqlarda sanoat mahsulotlari ishlab chiqarilmoqda. Jumladan, hisobot davrida engil sanoatda o’sish
114,7 foizga yoki 2425,3 mlrd.so’mlik, kimyo va neft kimyo sanoatida
116,3 foizga yoki 847,9 mlrd.Kimyo, ximiya - moddalarning tuzilishi va oʻzgarishini oʻrganadigan fan. Kimyo boshqa fanlar qatori inson faoliyatining mahsuli sifatida vujudga kelib, tabiiy ehtiyojlarni qondirish, zaruriy mahsulotlar ishlab chiqarish, biridan ikkinchisini xrsil qilish va, nihoyat, turli hodisalar sirlarini bilish maqsadida roʻyobga chiqdi. so’mlik, oziq-ovqat sanoatida
104,1 foizga yoki 1426,0 mlrd.so’mlik sanoat mahsulotlari ishlab chiqarildi.
Bundan tashqari, bir qancha muhim turdagi sanoat mahsulotlari ishlab chiqarish hajmida o’tgan yilning mos davriga nisbatan o’sishga erishildi.
2016 yilda 3274,0 mlrd. so’mlik halq iste’mol mollari ishlab chiqarildi va o’tgan yilning mos davriga nisbatan 109,2 foizni tashkil etdi.
Jami halq iste’mol mollari ishlab chiqarish hajmida nooziq-ovqat sanoati mahsulotlari ishlab chiqarish 1640,0 mlrd.so’mni, oziq-ovqat mahsulotlari ishlab chiqarish 1600,8 mlrd. so’mni, vino-aroq va pivo ichimliklari ishlab chiqarish esa 33,2 mlrd.so’mni tashkil qildi.
Mahalliylashtirish dasturi. Viloyatda 2015 yilda O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2014 yil 4 fevraldagi
“2014-2016 yillarda sanoat kooperatsiyasi asosida tayyor mahsulotlar, butlovchi buyumlar va materiallar ishlab chiqarishni mahalliylashtirishni yanada chuqurlashtirish to’g’risida”gi
PQ-2120-sonli hamda 2015 yil 11 fevraldagi “2015-2019 yillarda sanoat kooperatsiyasi asosida tayyor mahsulotlar, butlovchi buyumlar va materiallar ishlab chiqarishni mahalliylashtirish dasturi to’g’risida” PQ-2298-sonli qarorlariga asosan jami 14 ta korxonalarda 22 ta loyiha amalga oshirilmoqda.
Korxonalarda dastur asosida “GM-Uzbekistan” korxonasida ishlab chiqarilayotgan engil avtomobillar uchun ehtiyot qismlar, qandolat mahsulotlari kir yuvish vositalari, gaz tashish va tarqatishga mo’ljallangan yarim tirkamali tsisternalar, isitish batareyalari, yumshoq bolalar o’yinchoqlari, poliefir tola, krasitel, kabel sendvich-panel, elektr choynaklari, kimyoviy dori sepish apparatlari, ayollar sumkalari, ayollar gigienik vositalari kabi mahsulotlar ishlab chiqarilmoqda.
Dasturga kiritilgan korxonalar tomonidan 2016 yilda 37,8 mlrd. so’mlik mahsulotlar ishlab chiqarildi. Shundan 33,7 mlrd. so’mlik mahsulot sotilib, 183,4 ming AQSh dollarilik mahsulot eksport qilindi. Natijada 11,6 mln. AQSh dollari miqdorida valyuta zahirasini tejashga erishildi. Bu korxonalarda 26 ta yangi ishchi o’rni yaratildi.
Shu jumladan, hududiy tasarrufdagi korxonalar tomonidan jami 52,5 mlrd.so’mlik mahsulot ishlab chiqarildi. Mahsulot realizatsiyasi 41,1 mlrd.so’mni tashkil etib, 279 ming dollarlik mahsulot eksport qilindi. Erishilgan valyuta iqtisodi 9,4 mln. dollarni tashkil etdi hamda ushbu korxonalarda 61 ta yangi ish o’rinlari yaratildi.
Viloyatni 2016 yilda sanoat salohiyatini oshirish borasida 752 ta loyihalar amalga oshirildi, 16121 ta yangi ish o’rinlari yaratildi. Mazkur maqsadlarni amalga oshirish uchun loyiha tashabbuskorlarining o’z mablag’lari hisobidan 183,0 mlrd.so’m, kredit mablag’lari hisobidani 228,9 mlrd.so’m va xorijiy investitsiya mablag’lari hisobidan 6,3 mln.dollar mablag’lar sarflandi.
Jumladan, hisobot davrida kimyo va neft-kimyo sanoatini rivojlantirish bo’yicha - 50 ta, qurilish materiallari ishlab chiqarish bo’yicha - 223 ta, oziq-ovqat sanoatini rivojlantirish bo’yicha - 193 ta, engil sanoat yo’nalishida – 154 ta, sanoatning boshqa tarmoqlarini rivojlantirish bo’yicha - 132 ta loyihalar amalga oshirildi.
Amalga oshirilgan loyihalar hisobiga yangi turdagi sanoat mahsulotlari – quruq sut, ayollar gigienik vositalari, elektr choynaklar, plastmassa uchun maxsus bo’yoq maxsuloti kabi mahsulotlarning viloyatda ishlab chiqarilishi yo’lga qo’yildi.
V.Plastik materiallar yoki plastmassalar - sintetik yoki tabiiy yuqori molekulali birikmalar asosidagi organik materiallardir. Ular isitish va bosim natijasida oʻz shaklini oʻzgartirish va sovutilgandan keyin berilgan shaklni saqlab qolish qobiliyatiga ega. Xizmat ko’rsatish va servis sohasini rivojlantirish.
Viloyatda xizmat ko’rsatish va servis sohasini rivojlantirish borasida bir qator ijobiy natijalarga erishildi. Xususan, yuridik, konsalting, mexmonxona, internet xizmatlari, sug’urta, moliya va bank sohasidagi yangi va zamonaviy xizmat turlarining hamda bugungi kunda soha vakillarining ko’payayotganligi bunga yorqin misol bo’la oladi. Natijalar esa o’z navbatida sohadagi raqobat muhitining shakllanishiga, aholi arzon hamda sifatli xarid va xizmat turlaridan foydalanish imkoniyatiga ega bo’lmoqda.
Hisobot davrida jami xizmatlar hajmi 5900,0 mlrd.so’mdan iborat bo’lib, o’tgan yilning mos davriga nisbatan 116,4 foizga o’sishga erishildi.
Shuningdek, 3087,8 mlrd. so’mlik pullik xizmatlar ko’rsatilib, o’tgan yilning shu davriga nisbatan 112,6 foiz o’sish sur’atini tashkil etdi.
Ko’rsatilgan maishiy xizmatlar hajmi 389,7 mlrd. so’m (o’sish 123,3) dan iborat bo’ldi.
2016 yilda jami 1150 ta savdo va maishiy xizmat ko’rsatish shahobchalari tashkil etilishi belgilangan bo’lib, amalda 1156 ta maishiy xizmat ko’rsatish ob’ektlari foydalanishga topshirildi va 5500 dan ortiq mehnat yoshidagi aholi doimiy ish o’rniga ega bo’ldi.
2016 yilda davomida xizmat ko’rsatish va servis sohasini rivojlantirish maqsadida tijorat banklari tomonidan jami
36840 mln.sum miqdorida imtiyozli kredit mablag’lari ajratildi.
Chakana savdo aylanmasi. Viloyatda hisobot davrida chakana savdo aylanmasi hajmi 7654,4 mlrd. so’mni tashkil etib, o’sish sur’ati o’tgan yilga nisbatan 114,5 foizga teng bo’ldi. Aholi jon boshiga to’g’ri kelgan savdo hajmi esa 2165,4 ming so’mni tashkil etdi.
Transport va aloqa. 2016 yilda viloyat bo’yicha barcha transport turlarida 118,3 mln. tonna yuklar tashildi va o’sish sur’ati o’tgan yilning mos davriga nisbatan 107,0 foizni tashkil etdi.
Jumladan, avtomobil transportida yuk tashish 110,6 mln. tonnani va o’tgan yilning mos davriga nisbatan o’sish 108,3 foizni tashkil etdi.
Viloyatda 2016 yilda barcha transportlarda yuk aylanmasi
3972 mln.tG’kmni, o’sish sur’ati o’tgan yilning mos davriga nisbatan 106,4 foizni tashkil qildi. Bu o’sish xususiy avtomobil transportida yuk aylanmasining 2534 mln.tG’kmni yoki o’tgan yilning mos davriga nisbatan 107,2 foizni tashkil etganligi hisobiga bo’lmoqda.
Yo’lovchilar tashish miqdori barcha transport turlari bo’yicha 711,3 mln. kishini va o’tgan yilning mos davriga nisbatan
105,6 foizni tashkil etmoqda. Bu o’sish asosan xususiy avtomobil transportida yo’lovchi tashish hajmini 709,9 mln. kishini va o’tgan yilning mos davriga nisbatan 106,8 foizni tashkil etganligi hisobiga kuzatilmoqda.
Hisobot davrida transportlarda yo’lovchi aylanmasi
10072,2 mln. yo’lG’kmni va o’tgan yilning mos davriga nisbatan
106,5 foizni tashkil etgan. Shu jumladan, avtomobil transportida yo’lovchi aylanmasi 9955,7 mln. yo’lG’kmga yoki 106,0 foizga o’sishga erishildi.
Transport xizmatlarining o’tgan yilning mos davriga nisbatan o’sishni ta’minlanishi o’z navbatida olingan daromadlar hajmini ortishiga olib keldi. Jumladan, yo’lovchi tashishdan daromad
567,5 mlrd. so’mni va o’sish 130,8 foizni tashkil etdi. Bu asosan xususiy avtotransport xizmatidan olingan daromadlar hisobiga bo’lib, joriy davrda bu ko’rsatkich 494,5 mlrd. so’mni yoki o’tgan yilning mos davriga nisbatan 134,5 foizni tashkil etdi.
Shuningdek, hisobot davrida yuk tashishdan olingan daromad
610,1 mlrd.so’mni va o’tgan yilning mos davriga nisbatan
113,1 foizni tashkil qilmoqda. Jumladan, temir yo’l transportida yuk tashishdan olingan daromad 178,7 mlrd so’mni va o’tgan yilning mos davriga nisbatan 127,0 foizni hamda xususiy avtomobil transportida yuk tashishdan olingan daromad 356,9 mlrd.so’mni va o’sish 108,3 foizni tashkil etmoqda.
Viloyatda hisobot davrida 485,8 mlrd. so’mlik aloqa xizmatlari ko’rsatilib, o’tgan yilning mos davriga nisbatan 113,3 foizni tashkil qilmoqda. Shundan, aholiga ko’rsatilgan aloqa xizmatlari 453,8 mlrd. so’mdan iborat bo’lib, o’sish sur’ati o’tgan yilning mos davriga nisbatan 107,5 foizga teng bo’lmoqda.
VI. Qishloq xo’jaligida islohotlarni qo’llab-quvvatlash
va rivojlantirish.
Viloyatda 2016 yilda viloyatning iqtisodiy va ijtimoiy hayotida barcha sohalarda belgilangan Dasturlar doirasida muhim vazifalarni bajarilishini ta’minlash, raqobatbordosh va bozor talablariga mos bo’lgan sifatli mahsulotlar ishlab chiqarishni yanada keng yo’lga qo’yish, eksport salohiyatini oshirish, ichki iste’mol bozorini arzon va sifatli bo’lgan qishloq xo’jaligi mahsulotlari bilan to’ldirish, narh-navoning barqarorligini ta’minlash hamda pirovardida aholining real daromadlarini oshirish borasida belgilangan chora-tadbirlar asosida keng ko’lamli ishlar olib borildi. Jumladan;
Yalpi maxsulot ishlab chiqarish xajmi amaldagi baxolarda 4032,4 mlrd. so’mga yoki o’tgan yilning mos davriga nisbatan 106,2 ga ko’p bajarildi.
Ishlab chiqarilgan mahsulotlarni 34,1 foizi yoki
1376,0 mlrd. so’mligini chorvachilik mahsulotlarini, 63,9 foizi yoki
2577,6 mlrd.Chorvachilik - qishloq xoʻjaligining asosiy tarmoklaridan biri. Ch. mahsulotlari yetishtirish uchun chorva mollarini boqish va urchitish bilan shugʻullanadi; aholini ish hayvonlari (ot, hoʻkiz, tuya, bugʻu), oziqovqat mahsulotlari (sut, qatiq, goʻsht, yogʻ, tuxum va boshqalar), yengil sanoatni xom ashyo (jun, teri, moʻyna va h.k.) so’mligini dexkonchilik mahsulotlarini, 2,0 foizi yoki 78,7 mlrd so’mini boshqalar tashkil etdi.
Yalpi maxsulot ishlab chiqarishda fermer xo’jaliklari ulushi 32,6 foizni, dehqon xo’jaliklarining ulushi esa 64,0 foizni, boshqa xo’jaliklarning ulushi esa 1,6 foizni tashkil etdi.
Paxtachilik sohasi bo’yicha.
Hukumatimiz tomonidan yaratib berilayotgan shart-sharoitlar va amaliy yordamlar viloyatimizda paxtachilik sohasida kutilgan natijalarga erishishimizda katta zamin yaratmoqda.
Viloyatda 2016 yilda jami 98,7 ming gektar er maydoniga paxta ekish belgilanib, jami 274,0 ming tonna yalpi xosil olish ko’zda tutilgan.Paxta, chigitli paxta - gʻoʻzaning tola va chigitdan iborat asosiy mahsuloti. Paxta tozalash korxonasida P.ga dastlabki ishlov berish jarayonida chigitdan, avval, toʻqimachilik sanoatining ehtiyoji uchun asosiy mah-sulot - tola (uz. 20 mm dan uzun) Maydon - ochiq, meʼmoriy jihatdan tartibga keltirilgan, atrofi bino, inshootlar yoki daraxtlar bilan toʻsilgan keng satq. Toʻrtburchakli, temperaturapetsiyasimon. doirasimon, tuxumsimon (oval) va boshqa shakllarda yopiq yoki ochiq holda boʻladi.
Joriy yilda 2016 yil paxta hosilini avanslash maqsadida tijorat banklari tomonidan fermer xo’jaliklariga paxta etishtirish uchun 141,1 mlrd. so’mlik imtiyozli kredit mablag’lari ajratildi hamda paxta etishtirish uchun sof xolda 22,2 ming tonna azotli, 4932 tonna fosforli va 1479 tonna kaliyli o’g’itlar etkazib berildi.
Hisobot davrida jami 236,4 ming tonna paxta etishtirildi.
G’allachilik sohasi bo’yicha.
G’allachilik sohasida viloyatda erishilayotgan yutuqlar zamirida sohada alohida tizim yaratilganligi, ko’p yillik to’plangan boy tajriba, urug’chilikka berilayotgan e’tibor va agrotexnik tadbirlarni o’z vaqtida to’g’ri tashkil etilayotganligi turibdi.
Viloyatda fermer xo’jaliklariga 2016 yilda jami 108,5 ming gektar er maydoniga galla ekish belgilanib, jami 653,5 ming tonna yalpi xosil olish ko’zda tutilgan.
G’alla hosilini avanslash maqsadida tijorat banklari tomonidan fermer xo’jaliklariga boshoqli don etishtirish uchun
56,6 mlrd. so’mlik imtiyozli kredit mablag’lari ajratildi hamda sof xolda 25,5 ming tonna azotli, 4322 tonna fosforli va
211 tonna kaliyli o’g’itlar etkazib berildi.
Jami ekilgan boshoqli don maydonlaridan 751,9 ming tonna boshoqli don etishtirish, shundan Davlatga don sotish rejasi esa 284,3 ming tonna belgilangan bo’lib, 2016 yil xisobot davrida barcha toifadagi xo’jaliklarida jami 755,5 ming tonna boshoqli don ishlab chiqarilib, o’rtachacha xosildorlik 61,7 tsG’gani tashkil etdi. Davlatga 303,2 ming tonna don sotildi. Davlatga boshoqli don sotish rejasi 107,0 foizga bajarildi.
Shuningdek, O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2015 yil 29 dekabrdagi “2016-2020 yillarda qishloq xo’jaligini yanada isloh qilish va rivojlantirish chora-tadbirlari to’g’risida”gi
PQ-2460-sonli qarori bilan viloyat bo’yicha 2016-2020 yillarda jami
17,5 ming gektar, shundan 12,5 ming gektar paxta va 5 ming gektar g’alla maydonlari qisqartirilishi belgilandi.
Hozirda viloyatning jami ekin maydoni 245,5 ming gektarni tashkil qiladi. Ekin maydonining 100,1 ming gektari paxta,
111,7 ming gektari boshoqli don va 33,7 ming gektari boshqa ekin erlariga to’g’ri keladi. Dastlabki xisob-kitoblarga ko’ra, 17,5 ming gektar paxta va g’alla ekini o’rniga 7,0 ming gektar sabzavot ekilib, 126 ming tonna sabzavot; 4,1 ming gektariga kartoshka ekilib,
61,5 ming tonna kartoshka; 3,3 ming gektariga ozuqa ekinlari ekilib, 132 ming tonna; 700 gektariga moyli ekinlar ekilib, 3,2 ming tonna mahsulot etishtirilishi, shuningdek 1800 gektarida intensiv bog’ barpo etilib, 36 ming tonna meva; 600 gektarida uzumzor tashkil etilib, 12 ming tonna uzum etishtirilishi belgilab olindi.
Keyingi besh yil davomida jami 370,7 ming tonna qishloq xo’jaligi mahsuloti ishlab chiqarish imkoniyati yaratiladi.
2016 yilda viloyat bo’yicha 2300 gektar paxta maydonlari qisqartirilib 539 gektar kartoshka, 920 gektar sabzavot, 434 gektar ozuqa ekinlari, 79 gektar moyli ekinlar ekildi hamda 237 gektar intensiv bog’, 92 gektar tokzor barpo etildi.
Hozirgi kunda 2017 yilda 2500 gektar paxta va 1000 gektar g’alla jami 3500 gektar maydonlarni qisqartirish bo’yicha rejalar ishlab chiqilmoqda.
Ushbu maydonlarga 850 gektar kartoshka, 1400 gektar sabzavot,
660 gektar ozuqa ekinlari, 120 gektar moyli ekinlar ekilishi hamda
360 gektar intensiv bog’, 110 gektar tokzorlar barpo etilishi rejalashtirilgan.
Oziq-ovqat Dasturlari ijrosi bo’yicha
Viloyatda Hukumatimiz tomonidan belgilab berilgan ustuvor vazifalar asosida aholining oziq-ovqat mahsulotlariga bo’lgan ehtiyojini barqaror ta’minlash, oziq-ovqat mahsulotlari hajmlarini ko’paytirish va ichki iste’mol bozorini to’ldirish maqsadida meva-sabzavot, kartoshka, go’sht, sut, tuxum, asal, baliq mahsulotlari ishlab chiqarish hamda ularni saqlash, qayta ishlashni yo’lga qo’yish bo’yicha manzilli Dasturlar asosida ishlar olib borilmoqda.
O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2016 yil 4 yanvardagi №1-sonli “2016 yilda meva-sabzavot, kartoshka, poliz va uzum mahsulotlari ishlab chiqarish va undan foydalanishning istiqbol ko’rsatkichlari to’g’risida”gi qarori ijrosini ta’minlash, viloyatda meva-sabzavot, kartoshka, poliz va uzum mahsulotlari ishlab chiqarish va o’z vaqtida qayta ishlash uchun qulay shart-sharoitlar yaratish hamda joriy yilda meva-sabzavot, poliz va uzum mahsulotlarini eksport qilish hajmlarini oshirish maqsadida
2016 yil 8 yanvarda viloyat hokimining №10-sonli qarori qabul qilindi.Yanvar (lot.; Jānuārius mēnsis 'Yanus oyi' rimliklar xudosi Yanus nomidan) - Grigoriy kalendari boʻyicha yilning birinchi oyi. Yanvar 31 kundan iborat (yana q. Kalendar). Vazir (arab. - yuk koʻtaruvchi) - oʻrta asrlarda Yaqin va Oʻrta Sharq davlatlarida, shu jumladan Oʻrta Osiyo xonliklarida hukumat idorasi yoki kengashi (devon) boshligʻi. V. lar vaziri aʼzam rahbarligida davlatni idora etish vazifalari bilan shugʻullangan. V.
Qarorga asosan, joriy yilning xisobot davrida viloyat bo’yicha
859,2 ming tonna sabzavot, 336,7 ming tonna kartoshka, 108,7 ming tonna poliz, 416,5 ming tonna meva, 106,5 ming tonna uzum mahsulotlari etishtirish hajmlari belgilangan.
Hisobot davrida viloyat bo’yicha barcha toifadagi xo’jaliklar tomonidan 465,3 ming tonna meva (o’tgan yilga nisbatan 112,3 ), 867,2 ming tonna sabzavot (110,0 ), 304,4 ming tonna kartoshka (110,0 ), 77,9 ming tonna poliz (109,6), 127,8 ming tonna uzum (112,6) mahsulotlari ishlab chiqarildi.
Viloyatda mavjud 3357.9 ming axolining meva-sabzavot maxsulotlariga bo’lgan yillik talabi - meva 220 ming tonna, uzum 46,0 ming tonna, sabzavot 383,7 ming tonna, poliz 76,2 ming tonna, kartoshka 169 ming tonnani tashkil etib, 2016 yil davomida etishtirilgan meva bilan 212 foizga, uzum 278 foizga, sabzavot
226 foizga, poliz 102 foizga, kartoshka 180 foizga talabi qoplanadi.
Sovutkichli kameralar qurish bo’yicha
Viloyatda O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2016 yil 29 fevraldagi №34-sonli “2016 yilda respublika hududlarida yangi sovutkichli sig’imlar qurish va mavjudlarini modernizatsiya qilish bo’yicha amalga oshiriladigan chora-tadbirlar to’g’risida”gi yig’ilish bayoniga asosan viloyatda 2016 yilda umumiy quvvati 16,3 ming tonna yangi muzlatkichli kameralar qurish (shundan, “O’zbekoziqovqatzaxira” uyushmasi tizimidagi korxonada 500 tonna, boshqa xususiy korxonalarda 15,8 ming tonna) belgilangan.
Ushbu loyihalar uchun jami 19,5 mlrd so’m, shundan 10,8 mlrd so’m tashabbuskorlarning o’z mablag’lari, 8,7 mlrd. so’m tijorat banklari kreditlari sarflanishi ko’zda tutilgan.
Mazkur yig’ilish bayoniga asosan viloyatda 2016 yil davomida umumiy quvvati 16,3 ming tonna (100 ) (shundan, “O’zbekoziqovqatzaxira” uyushmasi tizimidagi korxonada 500 tonna, boshqa xususiy korxonalarda 15,8 ming tonna) yangi muzlatkichli kameralar qurib, foydalanishga topshirildi.
Sovutkichli omborxonalarni tashkil etish uchun jami 27,1 mlrd so’m, shundan 13,7 mlrd so’m bank kreditlari, 13,4 mlrd so’m tashabbuskorlarning o’z mablag’lari sarflandi.
Mahsulotlarni qayta ishlash. Viloyatimiz qishloq xo’jaligi mahsulotlarini qayta ishlash borasida katta imkoniyatlarga ega.
Farg’ona viloyatida qishloq xo’jaligi mahsulotlari ishlab chiqarish va ularni qayta ishlash bo’yicha bir qator ishlar amalga oshirib kelinmoqda. Bugungi kunda etishtirilayotgan paxta va boshoqli donning asosiy qismi viloyatning o’zida qayta ishlanmoqda. Jumladan, paxtaning 100,0 foizi, boshoqli donning salkam 70 foizi qayta ishlashga yo’naltirilmoqda.
Joriy yilda viloyatda etishtirilgan uzumning 17,1 foizi, sabazvotning 18,4 foizi, mevaning 19,2 foizi, go’shtning 14,2 foizi, sutning 18,3 foizi qayta ishlandi.
Chorvachilik bo’yicha.
Chorvachilikni rivojlantirish, mahsulot ishlab chiqarish hajmlarini ko’paytirish hamda chorva mollari mahsuldorligini oshirish dasturi bo’yicha barcha toifadagi xo’jaliklar tomonidan 148,0 ming tonna go’sht (o’tgan yilga nisbatan 106,6), 909,6 ming tonna sut (106,4) mahsulotlari va 349,9 mln. dona tuxum (114,5) ishlab chiqarildi.
Chorvachilikni rivojlantirish doirasida 2016 yil davomida jami 396 ta loyiha amalga oshirildi. Bu maqsadlar uchun jami
54,5 mlrd so’m, shu jumladan 34,3 mlrd so’m bank kredit mablag’lari sarflandi. Loyihalar amalga oshirilishi natijasida 1374 ta yangi ish o’rni yaratildi.
Jumladan:
Qoramolchilikni rivojlantirish bo’yicha jami 140 ta loyihada (reja 140 ta) 3653 bosh qoramol tashkil etildi.Qoramol - quvushshoxlilar oilasiga mansub juft tuyoqli, kavsh qaytaruvchi hayvonlar. Q.ga haqiqiy buqalar turkumiga mansub yirik xonaki kenja turlar - sigir, buyvol, qoʻtos hamda gayal, bizon, zubr va boshqa kiradi. Ushbu loyihalarni amalga oshirish uchun jami 35,3 mlrd. so’m, shu jumladan, 25,4 mlrd so’m tijorat banklari kredit mablag’lari sarflandi. Loyihalarni amalga oshirilishi natijasida 646 ta yangi ish o’rinlari yaratildi.
Parrandachilikni rivojlantirish bo’yicha belgilangan dasturlarga asosan 60 ta loyihada (reja 60 ta) 550 ming bosh parranda boqish tashkil etildi. Ushbu loyihalarni amalga oshirish uchun jami 8,4 mlrd. so’m, shu jumladan, 3,5 mlrd so’m tijorat banklari kredit mablag’lari sarflandi. Loyihalarni amalga oshirilishi natijasida 274 ta yangi ish o’rinlari yaratildi.
Baliqchilikni rivojlantirish bo’yicha viloyat bo’yicha jami 56 ta loyihalar to’liq amalga oshirilib, ularda jami 289 gektar maydonda ko’llar, shundan, 21 gektar maydonda intensiv usulda baliqchilik tashkil etildi. Loyihalarni amalga oshirish uchun jami 5,6 mlrd. so’m, shu jumladan, 2,1 mlrd so’m tijorat banklari kredit mablag’lari sarflandi. Loyihalarni amalga oshirilishi natijasida 216 ta yangi ish o’rinlari yaratildi.
Asalarichilikni rivojlantirish bo’yicha 124 ta loyihalar to’liq amalga oshirilib, ularda 10,2 ming dona asalari uyalari tashkil etildi. Asalari xo’jaliklarini tashkil etishga jami
3,9 mlrd. so’m, shu jumladan 2,4 mlrd. so’m bank kreditlari sarflandi. Loyihalarni amalga oshirish hisobiga 195 ta yangi ish o’rinlari yaratildi.
Shuningdek, 6545 ta xonadonlarda 100 boshdan 654,5 ming bosh parrandachilik tashkil etildi. buning uchun jami 11,8 mlrd. so’m, shu jumladan 4,9 mlrd so’m bank kreditlari sarflandi.
Qo’ychilikni rivojlantirish bo’yicha 15 ta loyihalar to’liq amalga oshirilib, ularda 1,0 ming bosh qo’ychilik tashkil etildi. Bu loyihalarni amalga oshirish uchun jami 678,0 mln. so’m, shu jumladan 225,0 mln. so’m bank kreditlari sarflandi. Loyihalarni amalga oshirish natijasida 39 ta yangi ish o’rinlari yaratildi.
Echkichilikni rivojlantirish bo’yicha rejalashtirilgan 1 ta loyiha amalga oshirilib, 320 bosh echkichilik tashkil etildi. Bu loyiha uchun jami 560,0 mln. so’m bank kredit mablag’i sarflandi. Loyihani amalga oshirish natijasida 4 ta yangi ish o’rinlari yaratildi.
VII. Uy-joy va kommunal xo’jaligidagi islohotlar
2016 yil yanvar-dekabr oylarida viloyatda kommunal to’lovlardan bo’lgan jami debitor qarzdorlik 1173,3 mlrd. so’mni (shundan aholi qarzdorligi 893,9 mlrd. so’m) tashkil etdi. Yil boshiga nisbatan umumiy qarzdorlik 252,4 mlrd. so’mga oshgan.
Jumladan:
- tabiiy gaz ta’minoti bo’yicha jami qarzdorlik 412,2 mlrd. so’mni (shundan aholi 390,7 mlrd. so’m) tashkil etib, yil boshiga nisbatan qarzdorlik 46,3 mlrd. so’mga;
- elektr energiyasi bo’yicha umumiy qarzdorlik 744,0 mlrd. so’mni (shundan aholi 487,5 mlrd. so’m) tashkil etib, yil boshiga nisbatan qarzdorlik 205,8 mlrd. so’mga ortgan.;
- issiqlik ta’minoti bo’yicha qarzdorlik 4,0 mlrd. so’m (shundan aholi 3,2 mlrd. so’m) tashkil etib, yil boshiga nisbatan qarzdorlik 0,6 mlrd. so’mga ko’paygan.
- ichimlik va oqava suv bo’yicha qarzdorlik 12,9 mlrd. so’mni (shundan aholi 12,4 mlrd. so’m) tashkil etib, yil boshiga nisbatan qarzdorlik -0.24 mlrd. so’mga kamaygan.
Surunkali kommunal to’lovlardan bo’lgan qarzlarini to’lamayotgan, kommunal xo’jalikdan foydalanish qoidalarini buzgan va noqonuniy ravishda foydalanayotgan iste’molchilarga nisbatan qonun doirasida tegishli choralar ko’rilib, tarmoqdan uzib qo’yilmoqda.
Aholi va korxona mablag’lari hisobidan xisobot davrida 127,1 km. ichimlik suv tarmoqlari va 36,9 km tabiiy gaz tarmoqlari tortilgan.
Aholi yashash punktlarini ichimlik suvi bilan ta’minlash maqsadida Respublika byudjet mablag’lari xisobidan joriy yilda viloyatimizning Aholi va korxona mablag’lari hisobidan xisobot davrida 127,1 km. ichimlik suv tarmoqlari va 36,9 km tabiiy gaz tarmoqlari tortilgan.
Aholi yashash punktlarini ichimlik suvi bilan ta’minlash maqsadida Respublika byudjet mablag’lari xisobidan joriy yilda viloyatimizning 68 ta (11,3 mlrd.so’m) ichimlik suvi bilan ta’minlanmagan qishloqlarida jami 21 ta ichimlik suvi qudug’i qazilishi, 24 ta quduqlar ta’mirlanishi hamda 72 km suv tarmoqlari tortilishi natijasida 60 mingdan ziyod aholining ichimlik suvi ta’minoti yaxshilanishiga erishish ko’zda tutilgan.
Amalda esa 68 ta qishloqlar toza ichimlik suv ta’minoti yaxshilanib, buning uchun jami 11,3 mlrd.so’m mablag’ sarflangan.
68 ta (11,3 mlrd.so’m) ichimlik suvi bilan ta’minlanmagan qishloqlarida jami 21 ta ichimlik suvi qudug’i qazilishi, 24 ta quduqlar ta’mirlanishi hamda 72 km suv tarmoqlari tortilishi natijasida 60 mingdan ziyod aholining ichimlik suvi ta’minoti yaxshilanishiga erishish ko’zda tutilgan.
Amalda esa 68 ta qishloqlar toza ichimlik suv ta’minoti yaxshilanib, buning uchun jami 11,3 mlrd.so’m mablag’ sarflangan.
VIII. Tashqi iqtisodiy faoliyatni rivojlanishi.
2016 yilda dastlabki tahlilar asosida viloyat tashqi savdo aylanmasi 1278,3 mln. AQSh dollarini, shundan mahsulot eksporti 470,5 mln. AQSh dollarini, importi esa 807,7 mln. AQSh dollarini tashkil etib, tashqi savdo aylanmasi saldosi
-337,2 mln. AQSh dollari xajmida yakunlanmoqda.
O’tgan yilga nisbatan tashqi savdo aylanmasi 104,5 foizni, mahsulot eksporti 111,5 foizni, importi 100,8 foizni tashkil etmoqda.
Tashqi savdo aylanmasi prognozi 101,0 foizga, eksport prognozi 100,6 foizga, import prognozi 101,2 foizga bajarilmoqda.
Eksport tuzilmasida paxtadan tayyorlangan mahsulotlar eksporti 112,2 foizga, paxta tolasi eksporti 131,3 foizga, kimyo mahsulotlari 143,9 foizga, oziq-ovqat mahsulotlari 94,6 foizga, qora va rangli metallar 127,8 foizga, mashina va uskunalar
153 foizga o’sdi.Metallar (yun. metalleuo - qaziyman, yerdan qazib olaman) - oddiy sharoitda yuqori elektr oʻtkazuvchanligi, issiq oʻtkazuvchanligi, elektr oʻtkazuvchanligi, elektr magnit toʻlqinlarini yaxshi qaytarishi, plastikligi kabi oʻziga xos xususiyatlarga ega boʻlgan oddiy moddalar. M.
Shu bilan birga neft mahsulotlari (94,1), xizmatlar eksporti (68,7) kamaydi.
Neft mahsulotlari eksportini kamayganiga esa ishlab chiqarilayotgan energiya resurslarini ichki bozorda sotilayotgan xajmini ortganligi sabab bo’lmoqda.
Import tuzilmasida esa korxonalarni qayta jihozlash xisobiga mashina va jihozlar 117,4 foizga o’sdi.
Qora va rangli metallar importi (76,6), kimyo mahsulotlari (82,3 ), oziq-ovqat mahsulotlari (68,6), neft xom-ashyosi (87), xizmatlar importi (83,2) va boshqa mahsulotlar importi (99) kamaydi.
Viloyat tasarrufidagi korxonalarga 2016 yil uchun
284,4 mln.dollarlik eksport prognozi belgilangan bo’lib, xaqiqatdan 268,3 mln.dollarga yoki 94,3 foizga bajarilmoqda. 2015 yilga nisbatan o’sish 132 foizni tashkil etdi. Xududiy eksport prognozini bajarilmaganiga xizmatlar eksporti prognozi to’liq bajarilmagani sabab bo’ldi. (52,6)
O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2016 yil
25 avgustdagi 02-08-60-sonli yig’ilish bayonining chora-tadbirlari topshirig’iga asosan viloyat xududiy korxonalari tomonidan eksportni amalga oshirishda yo’l qo’yilgan kamchiliklarni bartaraf etish chora-tadbirlari belgilanib, o’tgan oylarda amaliy ishlar qilindi.
Jumladan, joriy yilning birinchi yarim yillik eksportni amalga oshirmagan 38 ta (12,8 mln. AQSh dollar) va rejani bajarmagan 21 ta (8,6 mln. AQSh dollar) korxonalardagi xolat to’liq o’rganib chiqildi va respublika Iqtisodiyot vazirligi bilan birgalikda 62 ta korxona va yakka tartibdagi tadbirkorlar ob’ektiv sabablarga ko’ra (faoliyati tugatilgani, bankrot bo’lgani, boshqa viloyatga ko’chgani, mahsulotga sifat sertifikati bo’lmagani, modernizatsiya ishlari olib borilayotgani va boshqalar) 2016 yil eksport prognozidan chiqarish taklifi ishlab chiqildi.
Shuningdek, yil davomida eksportga 96 ta yangi korxonalar va yakka tardibdagi tadbirkorlar jalb etilib, bular uchun oyma-oy eksport prognozi belgilab borildi va prognoz bajarilishi bo’yicha kunlik monitoring olib borildi. Yuzaga kelishi mumkin bo’lgan muammolar oldi olindi. Natijada yangi eksporter korxonalar tomonidan
62,7 mln.dollarlik eksport amalga oshirildi.
Eksporter xorijiy davlatlar soni 8 taga (Yaponiya, Portugaliya, Belgiya, Slavakiya, Xindiston, Shiri-Lanka, Singapur, Indoneziya) ortib 71 tani tashkil etdi.Singapur (Singapore) Singapur Respublikasi (ing . Republic of Singapore, malaycha Repablic Singapura) - Jan. Sharqiy Osiyodagi davlat. Singapur o. va unga tutash mayda orollar hamda Malakka ya.o.ning janubiy chekkasida joylashgan. Belgiya, Belgiya Qirolligi (flamandcha: Koninkrijk België; frans.: Royaume de Belgique) - Gʻarbiy Yevropadagi davlat. Shim. dengiz sohilida joylashgan. Maʼmuriy jihatdan 3 regionga, regionlar viloyat (provinsiya)larga, viloyatlar kommunalarga boʻlingan. Portugaliya (Portugal), Portugaliya Respublikasi (República Portuguesa) - Yevropaning jan. -gʻarbida, Pirenei ya.o.da joylashgan davlat. Atlantika okeanidagi Azor o.lari va Madeyra arxipelagini oʻz ichiga oladi. Indoneziya (indon. Indonesia), Indoneziya Respublikasi (indon. Republik Indonesia) - Janubi-sharqiy Osiyodagi davlat. Dunyodagi eng katta Malay arxipelagining 17,5 ming oroli va Yangi Gvineya (Gʻarbiy Irian) orolining gʻarbiy qismida joylashgan. Eksportga chiqarilayotgan mahsulot turlari 163 taga etdi.
Viloyatda 2017 yil 1 yanvar holatiga ro’yhatdan o’tgan xorijiy investitsiyali korxonalar soni 158 tani tashkil etib, o’tgan yilga nisbatan 3 taga ortdi. Korxonalarning 154 tasi faoliyat ko’rsatmoqda.
Ular tomonidan ishlab chiqarilgan va xizmatlar xajmi
1030,4 mlrd.so’mni yoki o’tgan yilga nisbatan o’sish 107,6 foizni tashkil etmoqda. Viloyat yalpi sanoat mahsulotidagi ulushi
20,3 foizdan 21,2 foizga ortdi.
Qo’shma korxonalarning eksportida o’sish 115 foizni, importida esa 163,3 foizni tashkil etmoqda.
O’tgan oylarda 15 ta yangi xorijiy investitsiyali korxona tashkil etildi. (Farg’ona shahrida qurilish montaj ishlariga ixtisoslashgan Tailand ROYAL THAY BRANCH XK, , engil sanoat mahsulotlari ishlab chiqaruvchi GREAT SILK INVESTMENT ULUG” XK, qurilish materiallari ishlab chiqaruvchi “Ulug’ ISKANDAR INVEST XK va kolsalting xizmati ko’rsatuvchi “IMPEKS KONSALTING FERGHANA” QK, tabiiy va sun’iy charm mahsulotlari ishlab chiqaruvchi O’zbekiston-Kirg’iston “Favorit Fergana” qo’shma korxonasi, Qo’qon shahrida metan gaz balonlari ishlab chiqaruvchi O’zbekiston-Xitoy “Shaffof metan sanoat” QK, ip gazlama ishlab chiqaruvchi O’zbekiston-Turkiya “Eyrkotis tekistil grupp” qo’shma korxonasi, Beshariq tumanida tikuv maxsulotlari ishlab chiqaruvchi O’zbekiston-Turkiya “Nargiz tong” QK, Farg’ona tumanida tekstil mahsulotlari ishlab chiqaruvchi O’zbekiston-Tayland “Baxodir Logon tekstil” qo’shma korxonasi, Quva tumanidagi kalava ip ishlab chiqaruvchi “Quva tekstil” QK)
IX. Kichik biznesni rivojlantirish.
Viloyatda kichik biznes va xususiy tadbirkorlik sohasini har tomonlama qo’llab-quvvatlanishi, ularga qator imtiyoz va imkoniyatlar yaratib berilayotganligi iqtisodiyotimizning yuksalishiga hamda aholi turmush darajasining yanada farovonlashishiga sabab bo’lib, 2016 yil yakuniy hisobotlariga ko’ra ularning yalpi hududiy mahsulot hajmidagi ulushi 63,4 foizni tashkil etdi. Yoki o’tgan yilning (63,2) shu davriga nisbatan
0,2 bandga oshdi.
Ro’yhatdan o’tgan kichik va xususiy tadbirkorlik sub’ektlari soni 18783 tani tashkil etdi. Shundan, 18390 nafari (jamiga nisbatan 97,9 ) faoliyat ko’rsatmoqda. Hisobot davrida 2549 ta yangi kichik biznes va xususiy tadbirkorlik sub’ektlari tashkil etildi. Kichik biznes sub’ektlari hisobiga 68,2 ming ta yangi ish o’rinlari yaratildi.
Hisobot davrida tijorat banklari tomonidan kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni moliyaviy qo’llab-quvvatlash maqsadida 1068,6 mlrd. so’mlik (shundan, mikrokreditlar 360 mlrd. so’m) kredit mablag’lari ajratildi hamda topshiriq rejasi 131,7 foizga bajarildi.
X. Ijtimoiy sohani rivojlanishi
Mehnat va daromadlar. Viloyatda davr oxiriga doimiy aholi soni 3564,6 ming nafarni tashkil etib, o’tgan yilga nisbatan
59,3 ming nafarga yoki 101,7 foizga ortgan.
Iqtisodiy isloxotlarni jadallashtirish bo’yicha amalga oshirilayotgan ishlar natijasida iqtisodiyotda band bo’lganlar soni o’sib bormoqda. Bu ko’rsatkich o’tgan yilga nisbatan 1,5 foizga o’sib, 1508,3 ming kishini tashkil qildi.
O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Senatining 2015 yil
3 dekabr SQ-63-III-sonli qarori bo’yicha “2016 yilda ish o’rinlari tashkil etish va aholi bandligini ta’minlash Dasturi”ga asosan, hisobot davrida 93292 ta (qishlok joylarda 66560 ta) yangi ish o’rinlari yaratildi. Bu ko’rsatkich rejaga nisbatan 100,3 foizni tashkil qilmoqda.
Yilning davomida ish axtaruvchi sifatida jami 34805 nafar fuqarolar ro’yhatga olindi, shundan 33883 nafari ishga joylashtirildi, 263 nafar fuqarolarga esa ishsizlik maqomi berildi.
Hisobot davrida o’rtacha ish haqi viloyat bo’yicha 1512,2 ming so’m bo’lib, o’tgan yilning shu davriga nisbatan 12,0 foizga o’sganligi qayd etildi.
Sog’liqni saqlash. Viloyatda sog’liqni saqlash tizimida keng ko’lamli islohotlar amalga oshirildi. Dasturni amalga oshirish jarayonida birinchi e’tibor aholiga birlamchi tibbiy xizmat ko’rsatish sifatini yaxshilashga qaratildi.Tibbiyot, meditsina, tabobat - kishilar sogʻligʻini saqlash va mustahkamlash, umrni uzaytirish, kasalliklarning oldini olish, davolash haqidagi bilimlar va shu sohadagi amaliy tadbirlar majmui.
Hozirgi kunda viloyatda 14696 o’rinli 134 ta shifoxona va bir paytning o’zida bir smenada 42,6 ming quvvatga ega bo’lgan 581 ta oilaviy va boshqa ambulatoriya-poliklinika muassasalari samarali faoliyat olib bormoqda.
Tibbiy muassasalarda jami 42,6 ming nafar o’rta tibbiyot xodimlari va 7,1 ming nafardan ziyod vrachlar faoliyat ko’rsatmoqda.
Bundan tashqari nodavlat tibbiy muassasalar faoliyatining takomillashtirilishiga jiddiy e’tibor berilmoqda. Natijada nodavlat shifoxonalar soni 74 tani tashkil etdi. Nodavlat tibbiy muassasalar soni esa 294 tani va yakka tartibda tibbiy mehnat faoliyati bilan shug’ullanuvchi vrachlar soni 695 nafardan iborat. Shuningdek, pullik tibbiy xizmat olgan shaxslar soni 2016 yilning yakunida 2519,0 ming nafarni tashkil etib, pullik tibbiy xizmat ko’rsatish hajmi 132,8,0 mlrd.so’mni tashkil etdi yoki o’tgan yilning shu davriga nisbatan 111,7 foizga oshgan.
Ta’limni rivojlantirish. Viloyatda 89,1 ming o’ringa ega bo’lgan jami 678 ta maktabgacha ta’lim muassasalari faoliyat ko’rsatib, ularda 75,8 ming nafardan ziyod bolalar tarbiyalanmoqda.
Viloyatda 2016G’2017 o’quv yilida 920 ta umumta’lim maktablari faoliyat ko’rsatib, 37,4 ming nafar pedagog xodimlar 508,9 ming nafardan ziyod o’quvchilarga ta’lim bermoqda.
Bugungi kunda viloyatda 12 ta akademik litseylar va 145 ta kasb-hunar kollejlari faoliyat ko’rsatmoqda. O’rta maxsus, kasb-hunar ta’limi muassasalarida ta’lim olayotgan o’quvchilar soni
162,0 ming nafarni tashkil etdi. (Jumladan,akademik litseylarda 8274 nafar, kasb-hunar kollejlarda– 153671 nafar)
Sport. O’sib kelayotgan yosh avlodni jismoniy-ma’naviy jihatdan salomatligini mustahkamlash, ularni sog’lom va barkamol bo’lib voyaga etkazish maqsadida, jismoniy tarbiya va sportni rivojlantirish sohasida keng ko’lamli ishlar amalga oshirildi. Ommaviy sport tadbirlarini o’tkazish bo’yicha tasdiqlangan rejaga asosan 2016 yil davomida, shahar va tuman hokimliklari, turli davlat xamda jamoat tashkilotlari bilan hamkorlikda 1201 ta turli sport musobaqalari o’tkazildi. O’tkazilgan sport musobaqalarida 592423 nafar (shundan 283526 nafari qizlar) yosh sportchilar ishtirok etishdi. Mazkur tadbirlarni o’tkazishga va g’olib bo’lgan sovrindorlarni taqdirlashga jamg’arma va homiy tashkilotlar tomonidan 39,2 mln.so’m mablag’lar (shundan, jamg’arma hisobidan 21,8 mln.so’m) sarflandi.
O’tgan oylar davomida viloyatimizning 108 nafar (shundan
38 nafar qizlar) yosh sportchilari jami 17 ta Respublika musobaqalariga yuborilib, faxrli 1,2,3-o’rinlarni egallab qaytdilar.
Madaniyat. Viloyatda 4 ta teatr va 14 ta muzeylar, 8041,5 ming nusxa kitob fondiga ega bo’lgan 1130 ta kutubxonalar faoliyat ko’rsatmoqda. Shuningdek, viloyatda 91 ta madaniyat va aholi dam olish markazi faoliyat ko’rsatmoqda. Mazkur markazlarda 775 ta to’garaklar mavjud bo’lib, to’garaklarda 20,0 ming nafardan ziyod bolalar va o’smirlar bo’sh vaqtlarini mazmunli o’tkazmoqda.
|
