145
O‘QITISHDA FOYDALANI LADIGAN INTERFAOL TA’ LIM METODLARI.
№
Guruhlar va usullarning
nomlanishi
Qisqacha tavsifi
1. Tushunchalarni analish qilish va tartibga solish
1.
Klaster
Tushuncha to‘g‘risida kengaytirilgan yangilik
2.
Kategorial ma’lumot
O‘xshash tushunchalarni umumlashtirish
3.
Adashgan mantiqiy zanjir
Vaqtincha ketma-ketlik
4.
Sinkveyn
Axborotlarni yig‘ish,
tushunchalarni aniq ochish
2.Fikrlashni faollashtiruvchi savollar va usullar
5.
Bumerang
Savollar almashuvi
6.
Ko‘zguli savollar
Ma’nosini aytib berish
7.
Muallifga savollar
Mazmunini oydinlashtirish
8.
Pedagogga savollar
Xilma-xillik
9.
Muammoli savollar
Fikrlarni faollashtirish
10.
Fokuslovchi savollar
Aniqlashtirish
11.
Konseptual savollar
Nazariy
12.
Savol berish usullari
Tavsiya etish
13.
Keys-stadi
Tajriba holati bo‘yicha qaror
qabul
qilish
14.
Dastlabki terminlar
Kalit so‘zlar
15.
Yo‘naltiruvchi leksiya
Interfaol
16.
Kutilajak natija
Ha yoki yo‘q
fikri
3
. G‘oyalarning paydo bo‘lishi
17.
6-3-5 metodi
Epchillik
18.
Aqliy hujum
Ozod qilish
19.
Yalpi aqliy hujum
Maslahat beruvchi
20.
Natija ko‘rinishi
Ko‘z bilan ko‘rish
21.
Jarayon ko‘rinishi
Ko‘z bilan ko‘rish
22.
Yakunlovchi natija
Umumlashtirish
4. Grafik tashkilotchilar
23.
Ma’nolar xususiyatini analiz qilish
Mazmunni analiz qilish
24.
Chiqish xaritasi
Mashg‘ulot natijasi
25.
Venn diagrammasi
Farqlash va birlashtirish
26.
Bilaman/Bilishni xohlay-man/Bilib
oldim
O‘qitish yo‘li
27.
Konseptual xarita
Solishtirish
28.
T-sxema
Taqqoslash
5 . Munozaralar
29.
Muzokaralar
Qoida bo‘yicha tortishuv
30.
So‘zlashuv profili
Qarama-qarshi so‘zlashuv
31.
Munozara
Ijodiy va nostandart tafakkurni
rivojlantirish, haqiqatni izlash
32.
Oxirgi so‘zni menga bering
Rag‘batlantirish
33.
Bir-birini kesib o‘tuvchi
munozaralar
“Ha”-“qarshiman”
34.
Burilish munozarasi
Qarashlarning ko‘p variantligi
35.
Tanqidiy munozara
Guruhlari
Ob’ektiv xaqiqatni bilish
mumkinligi
36.
Metamunozara
Fikr yuritish
37.
Stol o‘rtasidagi ruchka
O‘z fikrini bayon qilish imkoniyati
146
38.
Estafeta
Faollikka chaqirish
6.Birgalikda o‘qitish
39.
Akvarium
Turli xil ko‘rinish
40.
Hamkorlikda o‘qitish
Birgalikda ishni tashkil etish
41.
Zig-zag 1
Pedagog rolida, hamkorlikda ta’lim olish
42.
Zig-zag 2
Pedagog rolida, hamkorlikda ta’lim olish
43.
Aylana stol
Birgalikdagi ijod
44.
Kubik
6 ta nuqtai nazardan qarash
45.
Kichiq guruh
Hamma birgalikda
46.
O‘ylang/Juftlikka bo‘li-
ning/Fikrlarni almashing
Ikkovlon tayyorgarlik
47.
Kichiq guruhlarda fikrlar almashish
Ishni ketma-ket muhokama qilish
48.
Uch satxli intervyu
Konsensusga yo‘l
7. Baholash va o‘z-o‘zini baholash
49.
Hamkorlikda baholash
Sherik fikri
50.
Portfolio
Baholash uchun materiallar
51.
Ahamiyatlilik chizig‘i
Muhimlik haqida fikr
8. Yozma ishlar
52.
Analitik umumlashtirish
Referat
53.
Asoslovchi esse
Asoslash
54.
Assotsiativ xat
O‘qib chiqilganlar haqida fikr
55.
RAShM (berilgan mavzu bo‘yicha
yozma ish )
"Rol-Auditoriya-SHakl-Mavzu"
56.
Galeriya bo‘yicha davra
Ishni muhokama qilish
57.
10
daqiqali Esse
Kichiq yozma ish
58.
5 daqiqali Esse
Kichiq yozma ish
9. O‘qitish
59.
Ikki qimsli kundalik
G‘oyalar, sanalar analizi
60.
Insert
Matnlar analizi
61.
Yo‘naltiruvchi o‘qitish
Muayyan dalillar asosida o‘qitish
62.
Hamkorlikda izlanish
Matn bo‘yicha savollar
63.
Juftlikda o‘qish
Ma’ruzachi va opponent
64.
O‘qish va o‘qib chiqilganlarga
reaksiya
Tanqidiy analiz
65.
Strategiya 4-P
Mavzuni sharhlash
INNOVATSION VA AXBOROT TEXNOLOGIYALARINI
O‘QUV JARAYONIDA TADBIQ ETISH
Hozirgi vaqtda ta’lim jarayonida o‘qitishning ilg‘or usullarini qo‘llash, o‘qitish jarayonida
yuqori natajalarga olib keladi. Ta’lim usullarini har bir darsning
didaktik vazifasidan kelib
chiqib tanlash maqsadga muvofiq sanaladi. An’anaviy dars shaklini saqlab qolgan holda uni
turli-tuman zamonaviy usullar bilan boyitish ta’lim oluvchilarning o‘zlashtirish darajasining
ko‘tarilishiga olib keladi. Buning uchun dars jarayoni oqilona tashkili qilinishi, ta’lim beruvchi
tomonidan ta’lim oluvchilarning qiziqishini orttirib, ularning ta’lim jarayonida faolligi muttasil
rag‘batlantirilib turilishi, o‘quv materialini kichiq-kichiq bo‘laklarga bo‘lib,
ularning mazmunini
ochishda interfaol usullarni qo‘llash va ta’lim oluvchilarni ommaviy mashqlarni mustaqil
bajarishga undash talab etiladi. Bu usullar qo‘llanilganda ta’lim beruvchi ta’lim oluvchini faol
ishtirok etishga chorlaydi. Ta’lim oluvchi butun jarayon davomida ishtirok etadi. Quyida ta’lim
amaliyotida foydalanilayotgan ta’lim oluvchilarning mustakil fikrlashlarini rivojlantiruvchi
interfaol usullardan bir nechtasining mohiyati va ulardan foydalanish borasida so‘z yuritiladi.
Oliy ta’lim muassasalarida o‘quv mashg‘ulotlarini samarali amalga oshirishda pedagogik
147
texnologiyalarga asoslangan o‘qitishning innovatsion shakl, metodlarining
tanlanishiga katta
ahamiyat beriladi.
Oliy ta’lim muassasalarida samarali o‘qitish shakllari sifatida quyidagilar tavsiya etiladi:
-
muammoli ma’ruza;
-
videoma’ruza, vebinarlar;
-
intensiv-interaktiv seminar;
-
trening,videotrening;
- interfaol pedagogik texnologiyalar; taqdimot, kichiq guruhlardagi ish v.h.k.
Zamonaviy pedagogik-psixologik tadqiqotlarning amaliy yo‘nalishi sifatida bugungi kunda
pedagogikada o‘qitishning bir necha metodlari farqlanadi:
1. Passiv – ta’lim oluvchi o‘qitishning “ob’ekti” sifatida namoyon bo‘ladi ( tinglaydi va ko‘radi);
2. Aktiv – ta’lim oluvchi o‘qitish jarayonining “sub’ekti” sifatida namoyon bo‘ladi( mustaqil ish,
ijodiy tpshiriqlar);
3. Interfaol – pedagog va ta’lim oluvchilarning o‘zaro hamkorligi.
