FIZIKA
Elektr
Umumiy o‘rta ta’lim maktablarining
8-sinfi uchun darslik
Ikkinchi nashri
O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi
tomonidan tasdiqlangan
«O‘zbekiston milliy ensiklopediyasi»
Davlat ilmiy nashriyoti
Toshkent—2014
M a x s u s m u h a r r i r l a r :
K. TURSUNMETOV – fiz.-mat.
fanlari doktori, Mirzo Ulug‘bek
nomidagi O‘zbekiston Milliy universiteti professori;
B. IBRAGIMOV –
fiz.-mat. fanlari nomzodi, Nizomiy
nomidagi Toshkent davlat pedagogika universiteti dotsenti.
T a q r i z c h i l a r:
A. T. MAMADALIMOV – fiz.-mat. fanlari doktori,
O‘zR
FA akademigi, Mirzo Ulug‘bek nomidagi O‘zbekiston
Milliy universiteti kafedra mudiri;
N. SH. SAIDXONOV – fiz.-mat. fanlari doktori,O‘zR FA
«Fizika-Quyosh» IICHB Fizika-texnika instituti ilmiy kotibi;
U. RIXSIYEV – Toshkent shahar Chilonzor tumanidagi
200-maktabning oliy toifali o‘qituvchisi, O‘zbekiston
Respublikasida xizmat ko‘rsatgan xalq ta’limi xodimi.
Respublika maqsadli kitob jamg‘armasi mablag‘lari hisobidan
ijara uchun chop etildi.
© «O‘zbekiston milliy ensiklopediyasi»
Davlat ilmiy nashriyoti, 2010, 2014
Shartli belgilar:
—
e’tibor bering va esda saqlang;
—
savollarga
javob bering;
—
masalalarni yeching;
—
amaliy topshiriqni bajaring va daftaringizga yozing.
ISBN 978–9943–07–265–7
UO‘K:53(075)
22.3
B43
M u a l l i f l a r :
P. HABIBULLAYEV, A. BOYDEDAYEV,
A. BAHROMOV, M. YULDASHEVA
KIRISH
Kundalik turmushimizda elektr energiyadan muntazam foydalanamiz.
Jumladan,
uyimizdagi lampochka, televizor, radio, dazmol, elektr
choynak, kompyuter kabilar elektr energiya bilan ishlaydi (1-rasm).
Ko‘chadagi tramvay-trolleybuslar, yer ostidagi metro poyezdlari ham
elektr energiya hisobiga yuradi.
Turli korxona, muassasa kabi barcha
joylarda ham muntazam elektr energiyadan foydalaniladi.
Xullas, turmushimizni, kundalik faoliyatimizni elektr energiyasiz
tasavvur qila olmaymiz. Elektr hayotimizning ajralmas qismiga aylangan.
Umuman, elektrning kashf etilishi va undan foydalanish Yer yuzidagi
taraqqiyotni yuqori darajaga ko‘tardi.
Turmushimiz yanada farovon bo‘lishi
uchun elektrotexnika, radio-
texnika, elektronika, avtomatika, axborot texnologiyasi kabi sohalarda olim-
lar, muhandislar va boshqa mutaxassislar tinmay izlanish olib bormoqdalar.
Olim va muhandislar tomonidan qilingan
yangidan yangi kashfiyot va
ixtirolar natijasida bu tarmoqlar yuksak darajada taraqqiy etmoqda.
Shu bois, elektr haqida bilimlarga ega bo‘lish har birimiz uchun juda
muhimdir.
8-sinfda Siz elektr hodisalari, elektr va magnit maydon, elektr toki,
elektromagnit hodisalarni o‘rganasiz, elektr
energiyasini ishlab chiqa-
rish va uzatish, oddiy elektr asbob va qurilmalarning ishlash prinsiði
bilan tanishasiz.
3
1-rasm
