Zaharlovchi moddalarning zarar etkazishiga ob-havo va joyning ta’siri




Download 5,44 Mb.
Pdf ko'rish
bet82/147
Sana25.05.2024
Hajmi5,44 Mb.
#253549
1   ...   78   79   80   81   82   83   84   85   ...   147
Bog'liq
жумаева

Zaharlovchi moddalarning zarar etkazishiga ob-havo va joyning ta’siri 
Havodagi va yer dagi zaharlovchi moddaning zarar etkazishiga ob-havo, tuproqning 
xili va yer ning past-balandligi katta ta’sir qiladi. 
Havo va tuproqning harorati yer da chidamli zaharlovchi moddalarning saqlanish 
muddatiga ta’sir etadi. Past haroratli (qishda) iprit juda sekin bug‘lanib ko‘klamgacha 
tuproqda saqlanishi mumkin. YOzda esa iprit bir necha o‘n marotaba tezroq 
bug‘lanadi va tuproqda faqat bir necha soat, O‘rta Osiyo respublikalari sharoitida esa 
yanada kamroq saqlanadi. 
Saratonda yer dagi chidamli zaharlovchi modda tomchilari tez bug‘lanadi. Issiqda 
zaharlovchi moddaning yer ga cho‘kish vaqti kamayadi, havodagi konsentratsiyasi 
esa oshib ketadi. Havo bulut bo‘lib, yomg‘ir yog‘maganda, salpal shamol esganda 
zaharlovchi moddalar uzoqroq saqlanadi. 
Havo va tuproning tekis qizimasligi va sovishi zaharlovchi moda aralashgan 
havoning tez yoyilishiga sabab bo‘ladi. Bu esa dushmanning muayyan joyda yuqori 
darajadagi zaharlovchi moda konsentratsiyasini vujudga keltirishini qiyinlashtiradi. 
Havo ochilib, oftob charaqlab turgan kunlarda zaharlovchi moddalar yer dan qazib 
yuqoriga ko‘tariladi va tez yoyilib ketadi.


222 
Tunda havo aralashmaydi, bu esa dushmanning chidamsiz zaharlovchi moddasini 
ishlatishga kulay sharoit tug‘diradi. Zaharlovchi moddalar havo kechasi juda 
sekin yurishib, soylarda, shamol tegmaydigan joylarda, xandaklarda, okoplarda uzoq 
turib koladi. 
Kimyoviy zararlanish o‘chog‘i deganda kimyoviy kurol ta’siriga uchragan barcha 
odamlar, hayvonlar, obyektlar, inshootlar, texnikalar, Atmosfer a, o‘simliklar 
bo‘lgan tyer ritoriya tushuniladi. Kimyoviy 
zararlanish o‘chog‘ining o‘ziga xos xususiyati kaysi zaharlovchi moda 
ko‘llanilganiga, shuningdek uni ko‘llash usuliga, yil fasliga, ob-havo sharoitiga va 
ba’zi bir boshka omillarga bog‘lik.Kimyoviy zararlanish o‘chog‘ining 
katakkichikligi, eng avvalo, dushman tarafidan zaharlovchi moddalarning kanday 
agregat holatda ko‘llanihi, shuningdek, kilingan hujumning kuchi bilan belgilanadi. 
Zaharlovchi moddalarni mo‘ljallangan joyga etkazish uchun katta kalibrdagi raketalar 
va aviabombalar ko‘llanilgan takdirda, kimyoviy zararlanish o‘choklari juda katta 
maydonlarda paydo bo‘ladi.Kimyoviy zararlanish o‘chog‘ining barkarorligi 
ko‘llanilgan zaharlovchi modddalrning turi va uning ko‘llash usuli bilan belgilanadi. 
Bekaror kimyoviy zararlanish o‘chog‘i chidamsiz zaharlovchi moda – gaz, bug‘, 
tuman holida ko‘llanilganda hosil bo‘ladi. Bekaror kimyoviy zararlanish o‘chog‘i 
zaharlash xususiyatini 3-6 soat mobaynida saqlab turadi, shundan keyin o‘chokda 
bo‘lish xavfi juda kamayadi. Protivogazni (gazniqob) signal bilan yoki tegishli xabar 
ber ilgandan keyin echish mumkin. 
Barkaror kimyoviy zararlanish o‘chog‘i dushman tomonidan chidamli zaharlovchi 
moddalarni suyuk-tomchi holida yoki yopishkok suyuklik holida ko‘llanilgan 
takdirda hosil bo‘ladi. Yil fasliga, ob-havo sharoitiga va joyning relefiga karab 
zaharlovchi moddalar zaharlash xususiyatini bir necha soatdan bir necha xaftagacha 
va hatto oylargacha saqlab turish mumkin. 

Download 5,44 Mb.
1   ...   78   79   80   81   82   83   84   85   ...   147




Download 5,44 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Zaharlovchi moddalarning zarar etkazishiga ob-havo va joyning ta’siri

Download 5,44 Mb.
Pdf ko'rish