|
Hisoblash texnikasining qisqacha tarixi
|
| bet | 34/63 | | Sana | 22.05.2021 | | Hajmi | 1,81 Mb. | | #14576 |
Darsning borishi:
1.Darsni tashkil etish (sinfni darsga tayyorlash).
2. Yangi mavzuni o’quvchilar hamkorligida o’tish.
Yangi mavzuni mustahkamlash:
1.O’tilgan mavzuni savollar asosida bir necha o’quvchidan so’rab, o’qituvchi tomonidan mustahkamlab baholash.
2.Savol – javob kartochkalari
3.Test
Vazifa: darslikdagi savollarga javob yozish
Darsni yakunlash: o’qituvchi tomonidan qisqa takrorlab, mustahkamlab yakunlash.
Xulosa: o’quvchilarning shu o’tilgan mavzu haqidagi fikrini olib, baholash.
O’qituvchi: Boltayev A
Y A N G I M A V Z U N I N G B A Y O N I
Ma'lumki, kompyuterlarning diskli xotirasini axborot, ma'lumotlarni yozish va ularga bevosita murojaat qilishni amalga oshiruvchi texnologiya tashkil qiladi.
Kompyuterda axborotlarni magnitlab saqlash texnologiyasi boshqa usullar, masalan, axborotlarni audio yoki videokassetalarga yozish usullari kabidir.
Bu kabi texnologiya dastlab analog shaklda bo'lgan informatsiya — tovushni yozish uchun ishlatilgan bo'lsa, u keyinchalik raqamli informatsiyani yozish imkonini berdi va kompyuterda qo'llanila boshlandi.
Raqamli magnitlangan yozuv magnitlikni his qiluvchi maxsus material sirtiga amalga oshiriladi. Mazkur sirt temir ikki oksidi (Fe2O3) dan iborat bo'lib, u sirtga jigarrang tusni beradi. Sirt qancha yupqa qoplangan bo'lsa, unga axborot yozish shunchalik sifatii bo'ladi. Asos sifatida odatda egiluvchan Plastinka qabul qilinadi. Magnit tasmada ham, magnit diskda ham axborot bir xil usulda yoziladi. Sirt nuqtalar majmui sifatida, nuqtalar esa, o'z navbatida, alohida bit sifatida ko'rilib, ularning har biriga 0 yoki 1 qiymat (magnitlashgan yoki magnitlashmagan — «magnit ekvivalenti» deb ham yuritiladi) beriladi. Mazkur nuqtalarning joylashuvi oldindan aniq bo'lmaganligi bois, axborotni yozish uchun yozuv qurilmasi nishonlar usulidan foydalanadi. Nishon yozuvning holati va o'mini aniqlashga yordam beradi. Mazkur nishonlaming mayjudligi diskka axborot yozishning texnologiyasi asosini tashkil etadi va diskni «formatlash»ni talab etadi.
Yuqorida aytilganlar axborotni yozish texnologiyasining birinchi asosiy tamoyilini tashkil etsa, uning ikkinchi asosiy tamoyili yozuvni tez topishni tashkil etishdan iborat.
Magnit tasma o'z tabiatiga ko'ra chiziqlidir. Shuning uchun undan axborotni tez topish yoki uni oddiy («bemalol» ma'nosida) izlash tushunchalari o'zaro mosdir, chunki tasmadagi kerakli axborotni topish va ungacha yetib borish ma'lum vaqt sarflashni talab etadi.
Magnit diskda esa boshqacha. Kerakli axborotga yetib borish ikki hoi bilan amalga oshiriladi:
— diskning aylanishi;
— diskka axborot yozuvchi qurilmaning disk sirtida harakatlanishi.
Axborotni o'qish-yozish qurilmasi egiluvchan diskning ixtiyoriy joyiga sekundning 1/6 qismida, qattiq diskda esa 1/25 qismida yetib oladi.
Egiluvchan magnit disklar (EMD) turii ko'rinishdagi axborotlami saqlab qo'yish, bir kompyuterdan boshqa kompyuterga o'tkazish uchun xizmat qilishini bilib oldik.
Bir necha xil ko'rinishdagi va o'lchamdagi EMD lar mayjud bo'lib, hozilgi kunda asosan kattaligi 5,25 dyuymli (133 mm) va 3,5 dyuymli (89 mm) disketlardan ko'proq foydalaniladi. Bundan tashqari, bir o'lchamdagi EMD larning hajmiari turlicha bo'lishi mumkin, ya'ni ularga turii hajmdagi axborotlarni joylashtirish mumkin. Bu EMD larga axborotni turii zichlikda yozish
bilan bog’liq. EMD larning hajmini uning g’ilofida ko’rsatilgan maxsus belgilari orqali bilib olishimiz mumkin.
Yangi EMD larga to'g'ridan-to'g'ri axborot yozib bo'lmaydi. Aval ular formatlanishi lozim. Formatlash jarayonida EMD larda yo'lka va sektorlar hosil bo'ladi. EMD lami formatlash uchun maxsus dasturlar qo'llaniladi. Turii kompyuteriar uchun bu dasturlar turlicha nomlanishi mumkin. Masalan, IBM va IBM mutanosib kompyuteriarda EMD lami formatlash uchun FORMAT, SFORMAT, FFORMAT, PCTOOLS kabi dasturlar qo'llanilsa, Korvet kompyuteriarida FORMAT, FORMATB, POWER kabi maxsus dasturiardan foydalaniladi, Pravets kompyuteriarida esa COPY, NIBBLES, LOCKSMIT kabi dasturlar ishlatiladi.
Ehtiyot bo'ling! Disket formatlanganda undagi axborotlar yo'qoladi
IBM kompyuterida A diskyurituvchidagi EMD formatlash uchun DOS ga FORMAT A: buyrug'i beriladi. Shuni aytish lozimki, EMD lami turli hajmda formatlash mumkin. Albatta bunda katta hajmdagi EMD larni kichikroq hajmda formatlash imkoni mayjud bo'lib, aksi o'rinli emas. Bu faqat EMD ga emas, balki diskyurituvchi va operatsion sistemaga ham bog'liq. IBM kompyuterida EMD lami turli hajmda formatlash uchun FORMAT buyruq qo'shimcha FORMAT B:/t;80/n:9
buyrug'i В diskyurituvchidagi EMD ni 720 Kbayt hajmda formatlaydi. Bu yerda t:80 — EMD da 80 ta yo'lka va n:9 — har bir yo'lakda 9 tadan sektor hosil qilinayotganini anglatadi. Har bir sektor 1 Kbayt hajmga egaligidan diskning hajmi 80 x 9 = 720 Kbayt ekani kelib chiqadi. Bu o'lchamlaming ma'lum chegarasi bo'lib, ularni istagancha olish mumkin emas. EMDIarni formatlashda qo'llaniladigan SFORMAT, FFORMAT, PCTOOLS kabi dasturiar ishlashi davomida, ekranda maxsus «menyu» hosil bo'lib, EMD larni turii hajmiarda formatlashga quiaylik yaratadi.
Sistemali disklar. Operatsion sistema dasturiari mayjud bo'lgan magnit disklari sistemali disklar deb ataladi. DOS EMDning ma'lum qismida joylashgan bo'lib, uni bir diskdan boshqasiga oddiy nusxa ko'chirish yo'li bilan o'tkazib bo'lmaydi. Operatsion sistemadan nusxa ko'chirishning maxsus dasturiari mavjud bo'lib, ular turii kompyuterlarda turiichadir.
EMD lami formatlash jarayonida sistemali qilish mumkin.IBM tipidagi kompyuterlarda buning uchun FORMAT buyrug'i S parametri bilan ko'rsatiladi. Masalan, В disk yurituvchidagi EMD ni sistemali ko'rinishda formatlash uchun
FORMAT B:/S
buyrug'i beriladi. Natijada В diskyurituvchidagi EMD formatlanib, unga DOSning dasturiari ham ko'chirib o'tkaziladi. FORMAT buyrug'i boshqa parametrlar bilan berilsa, /S parametri eng oxirida yoziladi. Masalan, В diskyurituvchidagi EMD ni 800 Kbayt hajmii hamda sistemali shaklda formatlash uchun DOS ga
|
| |
