Elektron darslik tuzilmasi

O’zbekiston Respublikasi ”Ta'lim to’g’risida”gi qonuni va “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi”ning qabul qilinishi bu sohadagi qilinadigan ishlar ko’lamini va yo’nalishlarini belgilabgina qolmasdan, ta'lim sohasida o’ziga xos inqilobiy burilish yasadi. Bu borada “O’zbekiston Respublikasida umumiy o’rta ta'limni tashkil etish to’g’risida»gi qarori muhim ahamiyatga ega bo’lib, unda milliy umumiy o’rta ta'limni halqaro darajaga olib chiqish, uni jahon andozalariga mos qilib, tubdan isloh qilish mamlakatimiz oldida to’rgan eng ustivor vazifalardan biri sifatida belgilab qo’yildi. Hisoblash texnikasining hayotga kirib borishi, elektron darsliklarning, ya'ni o’qituvchisiz o’qitish texnologiyasini joriy etish va ishlab chiqish bilan bog’liq bo’lgan faoliyat sohasini rivojlantirmoqda.

1. 
   Mant, rasm, jadval, grafik shaklida ( ya'ni kitobdagi shaklda, lekin bu erda kitob shakliga xos bo’lmagan animatsiya, video va ovoz elementlari, ma'lumotni izlash imkoniyatlari ham bo’lishi mumkin).
   
2. 
   Sxema-kurs ko’rinishida, ya'ni darslik strukturasi tushunarli bo’lishi uchun darslik mazmuni qisqartirilgan grafik-matn shaklda beriladi.
   
3. 
   Test tizimi (o’z bilimini tekshirish) shaklida – tinglovchiga maxsus interaktiv tizim vositasida, o’quv materialini savollar va javoblar shaklida berilishi. Test kompyuter bilan bellashuv, o’yin jixatlari bilan o’quvchilar uchun darslikning eng qiziqarli qismi bo’lishi mumkin.
   

• 
  muqova;
  
• 
  titul ekran;
  
• 
  mundarija;
  
• 
  annotatsiya;
  
• 
  o’quv materialining to’liq matni (sxema, jadval, illyustratsiya, grafik);
  
• 
  o’quv materialining qisqacha mundarijasi (sxemakurs shaklida);
  
• 
  qo’shimcha adabiyotlar;
  
• 
  o’z bilimini tekshirish tizimi;
  
• 
  cheklangan nazorat tizimi;
  
• 
  matn fragmentlarini izlash;
  
• 
  mualliflar ro’yxati;
  
• 
  tayanch iboralar;
  
• 
  darslikni boshqaruvchi elementlar bilan ishlash bo’yicha yo’riqnoma.
  

Elektron darslikka qo’yiladigan yana bir talabga e'tibor berish lozim: o’quv materiali va uning dasturiy ta'minoti o’z ishini avtomatik tarzda boshlaydigan bitta lazer diskda joylanishi lozim. Qattiq diskda esa foydalanuvchi o’zi yaratgan ma'lumotlar joylanishi mumkin.

• 
  o’z bilimini tekshirish tizimiga;
  
• 
  cheklangan tekshirish tizimiga;
  
• 
  matn fragmentini izlash qismiga;
  
• 
  tayanch iboralarga;
  
• 
  adabiyotlar ro’yxatiga;
  
• 
  darslikning istalgan qismiga o’tish imkoniyati;
  
• 
  darslik ishini tugatish;
  
• 
  titul ekranga qaytish imkoniyatlari mavjud bo’lishi kerak.
  

Annotatsiya. Annotatsiya darslikning muqovasida joylashgan bo’lishi mumkin.

• 
  sahifaning darslikda joylashgan o’rnini ko’rsatuvchi sohasi ( sahifa nomeri, mavzu yoki mavzu osti nomlanishi );
  
• 
  matnga grafik qo’shimchalar ( formula, grafik, jadval va h.k.),gipermatnlar kiritilishi mumkin;
  
• 
  sahifadagi o’quv materialining qisqacha mazmuni joylashgan soha (sxemakurs shaklida);
  
• 
  sahifada boshqaruv elementlari joylashgan soha ( oldingi, keyingi sahifaga, mundarijaga o’tish tugmalari, yordamchini chaqirish tugmasi);
  sahifadagi matnga aloqador, katta ilmostratsiya va jadvallar darslik resurslarida saqlanadi, yoki boshqa sahifalarda joylashadi. Ular ekranga gipermatnlar yordamida yoki sahifadagi maxsus tugmachalar yordamida chaqiriladi;
  
• 
  o’quv materialining qisqacha mazmuni. O’quv materialining to’liq matni bilan bir qatorda qisqacha mazmunining ham bo’lishi juda muhim. Sxemakurs shaklida, ya'ni grafik-matn shaklida (strukturali blok-sxema) berilishi yaxshi samara beradi.
  

O’z bilimini tekshirish tizimi. O’z bilimini tekshirish tizimiga aloxida e'tibor berilishi kerak. Darslikning hamma qismini qamrab olgan, bilim darajasini yaxshi nazorat qiladigan bo’lishi lozim. Darslik bazasidagi barcha savollar o’quvchi uchun tushunarli va qulay tarzda taqdim etilishi lozim. Shu bilan birga, har bir javob baholanishi, umumiy natija va vaqt hisobi olib borilishi kerak.