Qarzdorning boshqaruv organlari muvaqqat boshqaruvchining yozma roziligi bilan quyidagi bitimlarni tuzishlari mumkin

• 
  ko‘chmas mol-mulkni ijaraga, garovga berish bilan yoki shu mol-mulkni boshqa usulda tasarruf etish bilan bog‘liq bitimlarni;
  
• 
  qarzdorning balans qiymati qarzdor aktivlari balans qiymatining o‘n foizidan ko‘prog‘ini tashkil etadigan mol-mulkini tasarruf etish bilan bog‘liq bitimlarni;
  
• 
  zayomlar (kreditlar) olish va berish, kafolat xatlari va kafolatlar berish, talab qilish huquqlaridan o‘zga shaxs foydasiga voz kechish, qarzni boshqa shaxsga o‘tkazish, shuningdek qarzdorning mol-mulkini ishonchli boshqarish shartnomasini tuzish.
  

• 
  Qarzdorni qayta tashkil etish (qo‘shib yuborish, qo‘shib olish, bo‘lish, ajratib chiqarish, o‘zgartirish) va tugatish to‘g‘risidagi qaror;
  
• 
  yuridik shaxslarni tuzish haqidagi yoki boshqa yuridik shaxslarning ishtiroki to‘g‘risidagi qaror;
  
• 
  vakolatxonalar ochish va filiallar tashkil etish to‘g‘risidagi qaror;
  
• 
  dividendlar to‘lash yoki qarzdorning daromadini (foydasini) uning muassislari (ishtirokchilari) o‘rtasida taqsimlash to‘g‘risidagi qaror;
  
• 
  qarzdor tomonidan obligatsiyalar va boshqa emissiya qog‘ozlarini joylashtirish to‘g‘risidagi qaror, aksiyalar chiqarish haqidagi qaror bundan mustasno;
  
• 
  ilgari chiqarilgan aksiyalarni aksiyadorlardan sotib olish to‘g‘risidagi qaror.
  

Muvaqqat boshqaruvchining o‘z vazifasini bajarishdan ozod etish to‘g‘risidagi iltimosnomasi qanoatlantirilgan taqdirda xo‘jalik sudi kreditorlar taklif etgan nomzodlar orasidan yangi muvaqqat boshqaruvchini tayinlaydi. Muvaqqat boshqaruvchining nomzodi ko‘rsatilmagan bo‘lsa, xo‘jalik sudi muvaqqat boshqaruvchini bankrotlik to‘g‘risidagi ishlar bo‘yicha davlat organi taklif etgan nomzodlar orasidan tayinlaydi. Muvaqqat boshqaruvchi yangi muvaqqat boshqaruvchi tayinlangunga qadar o‘z vazifasini bajarishni davom ettiradi.

• 
  bitimlarni haqiqiy emas deb topish to‘g‘risida, shuningdek qarzdor tomonidan qonun hujjatlarida belgilangan talablar buzilgan holda tuzilgan yoki ijro etilgan o‘z-o‘zidan haqiqiy bo‘lmagan bitimlarning haqiqiy emasligi oqibatlarining qo‘llanilishi haqida xo‘jalik sudiga o‘z nomidan talablar qo‘yish;
  
• 
  kuzatuv davrida kreditorlarning talablarini bajarishga e’tiroz bildirish;
  
• 
  kreditorlarning talablari bo‘yicha qarzdorning taqdim etilgan e’tirozlari asosliligi sudya tomonidan tekshirilishida ishtirok etish;
  
• 
  qarzdorning mol-mulki but saqlanishini ta’minlash yuzasidan qo‘shimcha choralar ko‘rish haqidagi, shu jumladan muvaqqat boshqaruvchining roziligisiz bitimlar tuzishni ta’qiqlash haqidagi, mol-mulkni saqlash uchun uchinchi shaxslarga berish haqidagi, shuningdek bunday choralarni bekor qilish haqidagi iltimosnoma bilan xo‘jalik sudiga murojaat etish;
  
• 
  qarzdorning rahbarini vazifasini bajarishdan chetlashtirish to‘g‘risida xo‘jalik sudiga iltimosnoma bilan murojaat etish;
  
• 
  qarzdorning faoliyatiga taalluqli har qanday axborot va hujjatlarni olish.
  

• 
  qarzdorning mol-mulki but saqlanishini ta’minlash choralarini ko‘rishi;
  
• 
  qarzdorning moliyaviy ahvolini tahlil qilishi;
  
• 
  qarzdorning kreditorlarini aniqlashi, kreditorlarning talablari reestrini yuritishi, qarzdorga nisbatan kuzatuv joriy etilgani haqida kreditorlarni xabardor qilishi;
  
• 
  kreditorlarning birinchi yig‘ilishini chaqirishi va o‘tkazishi shart.
  

• 
  sud sanatsiyasini yoki tashqi boshqaruvni joriy etish haqida iltimosnoma bilan xo‘jalik sudiga murojaat qilish to‘g‘risidagi qaror;
  
• 
  qarzdorni bankrot deb topish va tugatishga doir ish yuritishni boshlash haqida iltimosnoma bilan xo‘jalik sudiga murojaat etish to‘g‘risidagi qaror;
  
• 
  kreditorlar qo‘mitasining miqdoriy tarkibi, uning a’zolarini saylash to‘g‘risidagi qaror;
  
• 
  sanatsiya qiluvchi boshqaruvchining, tashqi boshqaruvchining yoki tugatuvchi boshqaruvchining nomzodlarini ma’qullash to‘g‘risidagi qaror.
  

Agar kreditorlarning birinchi yig‘ilishida bankrotlik taomillaridan birini qo‘llash haqida qaror qabul qilinmagan bo‘lsa yoki xo‘jalik sudiga uning qarorlaridan hech biri o‘z muddatida taqdim etilmagan bo‘lsa, xo‘jalik sudi bankrotlik alomatlari bo‘lgan taqdirda qarzdorni bankrot deb topish va tugatishga doir ish yuritishni boshlash to‘g‘risida qaror qabul qiladi.

Agar kreditorlarning birinchi yig‘ilishi tomonidan qarzdorni bankrot deb topish va tugatishga doir ish yuritishni boshlash haqida iltimosnoma bilan xo‘jalik sudiga murojaat etish to‘g‘risida qaror qabul qilingan bo‘lsa yoki xo‘jalik sudiga uning qarorlaridan hech biri taqdim etilmagan bo‘lsa, xo‘jalik sudi qarzdor muassislarining yoki qarzdor mol-mulki egasining, bankrotlik to‘g‘risidagi ishlar bo‘yicha davlat organining, shuningdek uchinchi shaxsning iltimosnomasiga binoan, arizachilar tomonidan qarzdorning majburiyatlari ijrosining qarzni uzish jadvaliga muvofiq ta’minoti taqdim etilgan taqdirda sud sanatsiyasini joriy etish to‘g‘risida ajrim chiqarishga haqli.

Sanatsiya qiluvchi boshqaruvchi, tashqi boshqaruvchi yoki tugatuvchi boshqaruvchi tayinlangunga qadar uning vazifasini bajarish ilgari muvaqqat boshqaruvchi vazifasini bajarib turgan shaxs zimmasiga to‘la hajmda yuklatiladi.

Xo‘jalik sudi tomonidan qarzdor bankrot deb topilgan va tugatishga doir ish yuritish boshlangan yoki sud sanatsiyasi, tashqi boshqaruv joriy etilgan yoki kelishuv bitimi tasdiqlangan paytdan e’tiboran kuzatuv tugatiladi.
7.4.Kelishuv bitimini tuzish

Kelishuv bitimi – bu taraflarning o‘zaro voz kechishlari asosida sud nizosini tugatish to‘g‘risida kelishuvdir. Kelishuv bitimi xo‘jalik sudi tomonidan bankrotlik to‘g‘risidagi ishni ko‘rib chiqishning istalgan bosqichida amalga oshiriladi. Bunda bankrotlikning kuzatuv, sud sanatsiyasi, tashqi boshqaruv, tugatishga doir ish yuritish taomillarini tushunish mumkin. Lekin, sudga bankrotlik to‘g‘risida ishni qo‘zg‘atish to‘g‘risida ariza kelib tushgan payitdan kuzatuv jarayonida kreditorlar reestrini tuzishga qadar kelishuv bitimi tuzilishi mumkin emas, chunki bu bosqichda kreditorlar reestri va tegishlicha kelishuv bitimi matnini ko‘rib chiqishi va uni tuzishi to‘g‘risida qaror qabul qilish lozim bo‘lgan kreditorlarning yig‘ilishi bo‘lmaydi.

Kelishuv bitimi to‘g‘risida qaror qabul qilish kreditorlar yig‘ilishining mutloq vakolati hisoblanadi va u ikki shartga javob berishi kerak. Birinchidan, qaror kreditorlarning umumiy sonining ko‘pchilik ovozi bilan qabul qilinishi kerak, ikkinchidan, bunday qaror uchun qarzdorning garov bilan ta’minlangan mol-mulki majburiyatlari bo‘yicha kreditorlar ovoz berishi lozim.

Kelishuv bitmini tuzish qonunchilikka asosan bankrotlik taomillari ketayotgan davrda cheklangan bo‘ladi. Unga ko‘ra xo‘jalik protsessual qonunchiligidan farqli ravishda quyidagi hollarda qarzdor nomidan kelishuv bitimi tuzish haqida qaror qabul qilinadi:

• 
  Bankrotlik to‘g‘risidagi ish yakka tartibdagi tadbirkorga nisbatan qo‘llanilganda uning o‘zi tomonidan;
  
• 
  Kuzatuv va sud sanatsiyasi taomilida rahbar tomonidan, agar u o‘z xizmat vazifasidan ozod etilgan bo‘lsa, taomillarga mos ravishda muvaqqat boshqaruvchi yoki sanatsiya boshqaruvchisi tomonidan qabul qilinadi;
  
• 
  Agar bankrotlik taomillaridan boshqalari, ya’ni tashqi boshqaruv yoki tugatishga doir ish yuritish tamoillar ketayotgan bo‘lsa, mos holda, shu taomilni olib borayotgan sud boshqaruvchisi tomonidan.
  

Kelishuv bitimi qarzdor, kreditorlar, shuningdek kelishuv bitimida ishtirok etayotgan uchinchi shaxslar uchun xo‘jalik sudi tomonidan tasdiqlangan kundan e’tiboran kuchga kiradi va ular uchun majburiy hisoblanadi. Kelishuv bitimi shartlarini bajarishdan bir tomonlama bosh tortishga qonunchilik yo‘l qo‘ymaydi. Agarda kelishuv bitimi shartlari bajarilmasa kreditorlar sudga umumiy tartibda da’vo qilishlari mumkin.

Agar kreditorlarning ba’zilari kelishuv bitmini tuzishga qarshi bo‘lsalar yoki majlisda ishtirok etmagan bo‘lsalar, kelishuv bitimi tuzish uchun ovoz bergan kreditorlar, muassislar ularning oldidagi qarzdorning majburiyatlarini bajarishga haqli. Agar majburiyatlar bajarilmasa, bankrotlik bo‘yicha ish tugatilganidan so‘ng, mazkur kreditorlar xo‘jalik sudiga da’vo arizasi bilan chiqish huquqiga ega.

Uchinchi shaxslar kelishuv bitimi bo‘yicha qarzdor tomonidan pul majburiyatlari qondirilishi va (yoki) majburiy to‘lovlar bo‘yicha majburiyati bajarilishi kafilligini yoki kafolatini berishga, xuddi shuningdek uning lozim darajada bajarilishini boshqacha tarzda ta’minlashga haqli. Agar kelishuv bitimining sharti qarzdorning mol-mulkini uchinchi shaxs foydasiga o‘tkazishdan iborat bo‘lsa, bitim mazkur mol-mulk kreditorlarning talablari faqat uchinchi shaxs tomonidan qanoatlantirilishini ta’minlovchi garovga berilgan taqdirda tuzilishi mumkin. Kelishuv bitimi yozma shaklda tuziladi.

Qarzdor nomidan kelishuv bitimini tegishincha qarzdor yakka tartibdagi tadbirkor, qarzdorning rahbari yoki sud boshqaruvchisi imzolaydi. Kreditorlar nomidan kelishuv bitimini kreditorlar yig‘ilishi tomonidan vakolat berilgan shaxsning o‘zi imzolaydi.

Agar kelishuv bitimida uchinchi shaxslar ishtirok etayotgan bo‘lsa, ular nomidan kelishuv bitimini shu shaxslarning o‘zi yoki ularning vakillari imzolaydi.

Kelishuv bitimida qarzdorning pul majburiyatlari miqdori, ularni bajarish tartibi va muddatlari to‘g‘risidagi va voz kechish haqini berish, majburiyatlarni yangilash, qarzni kechish yo‘li bilan yoxud qarzdorning pul majburiyatlarini qonun hujjatlarida nazarda tutilgan o‘zga usullar bilan tugatish to‘g‘risidagi qoidalar bo‘lishi kerak.

Kelishuv bitimida quyidagi shartlar ko‘rsatilishi mumkin:

• 
  Pul majburiyatlarining to‘lovi kechiktirilganligi yoki bo‘lib-bo‘lib to‘lanishi to‘g‘risidagi shartlar;
  
• 
  Qarzdorning talab qilish huquqlaridan o‘zganing foydasiga voz kechish to‘g‘risidagi shartlar;
  
• 
  Qarzdorning pul majburiyatlarini uchinchi shaxslar tomonidan bajarish to‘g‘risidagi shartlar;
  
• 
  Qarzlardan siylov berish to‘g‘risidagi shartlar;
  
• 
  Majburiy to‘lovlarni to‘lash muddatlari va tartibini o‘zgartirish to‘g‘risidagi shartlar;
  
• 
  Kreditorlarning talablarini boshqa usullar bilan qondirish to‘g‘risidagi shartlar.
  

Kelishuv bitimi xo‘jalik sudi tomonidan tasdiqlangan vaqtdan boshlab qonuniy kuchga kiradi. Kelishuv bitimini tasdiqlashda sud kelishuv bitimi uchinchi shaxslarining huquqlarini buzmayotganligini ham tekshiradi.

Kelishuv bitimining majburiy shartlari sifatida sud xarajatlari, sud boshqaruvchilariga to‘lanadigan haq, joriy kommunal to‘lovlar, qarzdor mol-mulkini sug‘urtalash xarajatlarini qoplash, qarzdorning bankrotlik to‘g‘risida ish qo‘zg‘tilgandan so‘ng yuzaga kelgan majburiyatlari bo‘yicha talablar va boshqa joriy to‘lovlarni qondirish, ma’naviy zararni qoplash bo‘yicha, fuqarolarning ularning hayoti va sog‘lig‘iga etkazilgan zarar yuzasidan talablari uchun qarzdorning javobgarligi hamda ish haqi to‘lovlariga pul mablag‘larni berishni nazarda tutadigan to‘lov hujjatlari bilan bog‘liq talablar qondirilishi lozim.

5. 
   Sud sanatsiyasi
   

Qarzdorning sud sanatsiyasini joriy etish haqidagi iltimosnomasiga sud sanatsiyasining taklif qilinayotgan muddati va qarzni uzish jadvali ko‘rsatilgan holda qarzdorning sud sanatsiyasi rejasi ilova qilinmog‘i lozim.

• 
  sud sanatsiyasining rejasi;
  
• 
  qarzni uzish jadvali;
  
• 
  qarzdorning muassislari umumiy yig‘ilishining bayonnomasi uning sud sanatsiyasini joriy etish haqidagi iltimosnoma bilan kreditorlar yig‘ilishiga murojaat etish uchun ovoz bergan muassislari hamda bu shaxslar tomonidan qarzni uzish jadvali qarzdor tomonidan ijro etilishini ta’minlash to‘g‘risidagi hujjatlar.
  

Sud sanatsiyasi ko‘pi bilan yigirma to‘rt oylik muddatga joriy etiladi, bu muddat majburiyatlarni bajarish ta’minotini bergan shaxslar kreditorlarning talablarini qondirishi uchun xo‘jalik sudi tomonidan ko‘pi bilan olti oyga uzaytirilishi mumkin.

• 
  Kreditorlarning talablarini ta’minlash yuzasidan ilgari qabul qilingan choralar bekor qilinadi;
  
• 
  Qarzdorning mol-mulkini xatlash va qarzdorga nisbatan uning o‘ziga tegishli mol-mulkni tasarruf etish borasidagi vakolatlarini boshqacha tarzda cheklovlar faqat bankrotlik taomili doirasida joriy etilishi mumkin;
  
• 
  Sud sanatsiyasi paytida yuzaga kelgan pul majburiyatlarini va majburiy to‘lovlar bo‘yicha majburiyatni bajarmaganlik uchun neustoyka (jarima, penya) va boshqa iqtisodiy (moliyaviy) sanksiyalar, to‘lanishi lozim bo‘ladigan foizlar qo‘llanilmaydi.
  

• 
  Qarzdorning rahbaridan qarzdorning joriy faoliyati to‘g‘risida va sud sanatsiyasi rejasida nazarda tutilgan tadbirlar amalga oshirilishi hamda qarzni uzish jadvali bajarilishi jarayoni haqida axborot talab qilish;
  
• 
  Qarzdorning rahbaridan kreditorlarning talablarini qanoatlantirish uchun pul mablag‘lari o‘z vaqtida va to‘liq o‘tkazilishini talab qilish;
  
• 
  Qarzdor tomonidan mol-mulkning inventarizatsiyasi o‘tkazilgan taqdirda unda ishtirok etish;
  
• 
  Kreditorlar joriy talablarini qarzdor o‘z vaqtida bajarishi ustidan nazoratni amalga oshirish;
  
• 
  Qarzdorning bitimlari va qarorlarini kelishib olish hamda mazkur bitimlar va qarorlar haqida kreditorlarga axborot taqdim etish;
  
• 
  Qarzdorning kreditorlar talablarini tan olish yoki bunday talablarni aniqlangan deb topish uchun asoslarni tasdiqlash bo‘yicha harakatlari yoxud qarzdorning kreditorlar talablarini ko‘rib chiqish borasidagi harakatsizligi ustidan xo‘jalik sudiga shikoyat berish;
  
• 
  Qarzdorning rahbarini vazifasini bajarishdan chetlashtirish to‘g‘risidagi iltimosnoma bilan xo‘jalik sudiga murojaat etish;
  
• 
  Qarzdorning mol-mulki but saqlanishini ta’minlash yuzasidan qo‘shimcha choralar ko‘rish haqidagi, shu jumladan mol-mulkni saqlash uchun uchinchi shaxslarga o‘tkazish, shuningdek bunday choralarni bekor qilish to‘g‘risidagi iltimosnoma bilan xo‘jalik sudiga murojaat etish.
  

• 
  Kreditorlarning talablari reestrini yuritishi;
  
• 
  Kreditorlarning yig‘ilishini chaqirishi;
  
• 
  Qarzdor tomonidan taqdim etilayotgan sud sanatsiyasi rejasi va qarzni uzish jadvali bajarilishi jarayoni haqidagi hisobotlarni ko‘rib chiqishi hamda kreditorlarning yig‘ilishiga tegishli xulosalarni taqdim etishi;
  
• 
  Sud sanatsiyasi rejasi amalga oshirilishining borishi haqida kreditorlar yig‘ilishiga va kreditorlar qo‘mitasiga, shuningdek agar korxona ustav fondida davlat ulushi bo‘lsa, bankrotlik to‘g‘risidagi ishlar bo‘yicha davlat organiga axborot taqdim etishi shart.
  

Mazkur rejada sanatsiya davrida qarzdorning qarzni uzish jadvali va korxonani pul oqimlari bilan ta’minlash usullari ko‘rsatib o‘tilishi zarur.

Qarzni uzish jadvali ham alohida shakl sifatida xo‘jalik sudi tomonidan tasdiqlanadi. Qarzdor qarzni uzish jadvalini bajarmagan hollarda, qarzdor talablarni bajarish sanasi boshlangan paytdan e’tiboran ikki hafta muddat ichida qarzni uzish jadvaliga kiritish mo‘ljallanayotgan o‘zgartishlarni ma’qullash to‘g‘risidagi iltimosnoma bilan kreditorlarga murojaat qilishi va uning muddatini uzaytirib olishi mumkin. Iltimosnomaning nusxasi sanatsiya qiluvchi boshqaruvchiga yuboriladi. Sanatsiya qiluvchi boshqaruvchi iltimosnoma olingan paytdan e’tiboran ikki haftadan kechiktirmay shu iltimosnoma asosida kreditorlar yig‘ilishini chaqiradi. Qarzni uzish jadvaliga o‘zgartishlar kiritish haqida qaror qabul qilingan taqdirda kreditorlar yig‘ilishi qarzni uzish jadvaliga oid o‘zgartishlarni tasdiqlash to‘g‘risidagi iltimosnoma bilan xo‘jalik sudiga murojaat qiladi.

Bankrotlik to‘g‘risida ish qo‘zg‘atilganligi haqida o‘z vaqtida xabar qilinmagan va qarzni uzish jadvali xo‘jalik sudi tomonidan tasdiqlanganidan keyin ishga qo‘shilgan kreditorning talablari yoki majburiyatlarni bajarish muddati kuzatuv jarayonida boshlangan talablar xo‘jalik sudining ajrimi asosida qarzni uzish jadvaliga kiritiladi.

Xo‘jalik sudi faqat kreditorlarning talablari reestriga kiritilgan talablar xususida qarzni uzish jadvaliga o‘zgartishlar kiritish to‘g‘risida ajrim chiqarishga haqli.

Agarda qarzni uzish jadvalidagi kreditorlarning majburiyatlari muddatidan avval tugatilgan bo‘lsa, qarzdor korxonaning rahbari bu haqda xo‘jalik sudiga sud sanatsiyasini muddatidan ilgari tugatilganligi bo‘yicha hisobot beradi.

Sud sanatsiyasining belgilangan muddati tugashiga kamida o‘n besh kun qolganida qarzdorning rahbari o‘tkazilgan sud sanatsiyasi natijalari to‘g‘risida xo‘jalik sudiga hisobot taqdim etadi. Mazkur hisobotga qarzdorning so‘nggi sanadagi holatga ko‘ra buxgalteriya balansi, qarzdorning moliyaviy natijalari to‘g‘risidagi hisobot, qanoatlantirilgan talablar miqdori va mazkur qanoatlantirishni tasdiqlovchi hujjatlar ko‘rsatilgan holda kreditorlarning talablari reestri, sanatsiya qiluvchi boshqaruvchining qarzdor rahbari hisoboti bo‘yicha xulosasi, talablari qanoatlantirilmagan kreditorlarning shikoyatlari ilova qilinishi lozim.

Sanatsiya qiluvchi boshqaruvchi talablari qarzni uzish jadvaliga kiritilgan barcha kreditorlarni qarzdor rahbarining o‘tkazilgan sud sanatsiyasi natijalari haqidagi hisobotini ko‘rib chiquvchi sud majlisining sanasi, vaqti va joyi to‘g‘risida qonun hujjatlarida belgilangan tartibda xabardor qiladi.

5. 
   Tashqi boshqaruv
   

Agar qarzdorning to‘lov qobiliyatini tiklashning haqiqiy imkoniyati aniqlangan bo‘lsa, tashqi boshqaruv kreditorlar yig‘ilishining iltimosnomasi, mol-mulkida davlat ulushi bo‘lgan korxonalar bo‘yicha esa bankrotlik to‘g‘risidagi ishlar bo‘yicha davlat organining arizasi asosida xo‘jalik sudi tomonidan joriy etiladi.

Tashqi boshqaruv o‘n ikki oydan yigirma to‘rt oygacha muddatga joriy etiladi. Sud sanatsiyasi va tashqi boshqaruvning jami muddati esa o‘ttiz olti oydan oshmasligi lozim.

Tashqi boshqaruv uchun belgilangan muddat kreditorlar yig‘ilishining iltimosnomasiga, bankrotlik to‘g‘risidagi ishlar bo‘yicha davlat organining qaroriga yoki tashqi boshqaruvchining arizasiga binoan xo‘jalik sudi tomonidan qisqartirilishi yoki uzaytirilishi mumkin. Faqatgina qonunda keltirilgan muddatlardan chetga chiqmagan holda.