§._Energiya_ta’minoti_obyektlarini_masofadan_monitoringi_apparat-dasturiy_majmuasini_amaliy_tadqiqi'>4.2-§. Energiya ta’minoti obyektlarini masofadan monitoringi

85 
Qayta tiklanadigan energiya oqimining zichligi ma’lum darajada 
yil mavsumi, kunlar va iqlim sharoitlariga bog‘liqligi tufayli ushbu 
energetika texnologiyalaridan foydalanishda ularni kafolatlangan 
energiya manbai sifatida ko‘rib chiqmaslik lozimligini esdan 
chiqarmaslik kerak. Masalan, fotoelektr stansiyalar kechasi ishlay 
olmaydi, shamol qurilmalari shamol esmasa yoki uning tezligi past 
bo‘lsa, elektr energiya ishlab chiqarmaydi va hokazo. Shu sababli ular, 
odatda zaxira energiya manbaini talab qiladi va asosan an’anaviy 
energiya manbalarini to‘ldiruvchi hisoblanadi [75]. 
Yuqorida qayd etilganidek, quyosh energiyasining texnik 
salohiyati O‘zbekistonda qazilma yoqilg‘ilarni yillik ishlab chiqarishdan 
ancha oshadi va quyosh suv isitgichlar hamda fotoelektr tizimlaridan 
foydalanish borasida resurslar bo‘yicha hech qanday cheklovlar yo‘q. 
Bunday tizimlarning qiymati va aholining ko‘rsatilayotgan 
xizmatlar bo‘yicha to‘lov layoqati bu boradagi eng jiddiy to‘siqlar 
hisoblanadi. 
Zamonaviy quyosh suv isitgich tizimlari quyidagi joylarda 
qo‘llanishi mumkin: 
• gaz bilan ta’minlangan tumanlarda tabiiy gazning bir qismini 
tejash maqsadida. Buning sabablari: gaz bilan ishonchli ta’minlashni 
oshirish (gaz yetishmasligi yoki boshqa texnik sabablarga ko‘ra gaz 
ta’minotida doimiy uzilishlar bo‘lib turadigan tumanlarda), atrof-muhit 
masalasi, iqtisodiy masalalarni hal etish; 
• gaz bilan ta’minlanmagan olis tumanlarda xususan yog‘och 
yoqilg‘isi o‘rnida ishlatish uchun. Buning sabablari: energiya bilan 
bekamu ko‘st va ishonchli ta’minlash darajasini oshirish; 
• yirik markazlashtirilgan qozonxona issiqlik ta’minotida. Buning 
sabablari: tabiiy gazni tejash, bug‘xona gazlari chiqindilarini 
kamaytirish. 
Quyosh suv isitgich tizimlaridan foydalanishning ushbu 
yo‘nalishini rivojlantirish borasidagi qo‘shimcha imkoniyatlar 
Respublikada sifati jihatidan xorijda ishlab chiqarilgan ana shunday 
moslamalar ishlab chiqarish yo‘lga qo‘yilgani bilan bog‘liq. 
Tajriba tadqiqotlari Jizzax politexnika instituti Elektroenergetika 
kafedrasining uzluksiz energiya bilan ta’minlash laboratoriyasining 
quyosh energiya ta’minoti manbalari asosida amalga oshirilgan bo‘lib, 
energiya manbalarining umumiy quvvati 10 kVt ni tashkil etadi.
 

86 
Signal o‘zgartirishda birlamchi toklarini signalga o‘zgartirish
jarayonini monitoringi va boshqarishning asosiy vositasi sifatida 
birlamchi signal o‘zgartirish qurilmalari qaraladi [60; 73; 74]. 
Energiya ta’minoti boshqaruvi qurilmalarining jarayonlarini toklari 
monitoringii qurilmasining tuzilishi 4.2 rasmda keltirilgan. Qurilmada 
hisoblash va infokommunikatsiya majmualari energiya ta’minoti 
jarayonlarini maosfadan monitoring qilishda xar bir manba uchun 
aloxida ulanish vositasi biriktirilgan. Manba xolatini nazorat qilish va 
boshqarishda dasturiy majmuadan kelyotgan buyruqlarni qayta ishlash 
va kerakli enegrgiya ta’minoti manbalarini ulab uzish jarayonlarini 
amalga oshiradi.

Download 2,33 Mb.