Ikromjon rahmonov

11.5-chizma.
ta ’sirida tushayotgandagi chizgan trayektoriyasi parabolani hosil 
qiladi. Ushbu holatni hisobga olgan konstrukor himoya moslama- 
sini to'g'ri loyihalashi mumkin (1 1.4-chizma).
Inversiya. 
Insonning mushkulini onson qilish rnaqsadida turli 
m ehanizm, avtomat, qurilmalar yaratiladi. Masalan, uylarning 
yuqori qavatiga chiqish va undan tushishni yengillashtirish maq- 
sadida liftlar, esk alato rlar, sp o rtc h ila r u ch u n tren ajy o rlar, 
yugurish yoMkalari, qimirlamaydigan velosipedlar va boshqalar 
bunyod etilgan. Harakat, voqealar (У rnilarining shakli va vazifalari 
almashuvi 
inversiya
deyiladi.
Inversiya konstruktorlik amaliyotida ko'plab uchrab turadi va 
yangidan-yangi loyihalarni yaratilishiga sabab bo‘ladi. Shulardan 
biri klapanli mexanizmda sferik sirtni tortuvchi (tyaga)dan zarb 
beruvchi (boyek)ga o ‘tqazish orqali, bu birikm aning doim o 
moylanib turishi sharoitini yaxshilaydi (11.5-chizma).
58

12. QO‘YILGAN VAZIFANI TURLICHA YECHISH
Misol sifatida richag (katta kuchni kichik kuch bilan muvoza- 
natlaydigan oddiy mexanizm (detal)) olinsin. U tayanch nuqtasiga 
ega b o ig a n qattiq jism dan iborat b o ‘lib, tayanch nuqtasidan 
o'tuvchi tekislikdagi kuchlar ta'sirida bo‘ladi.
Agar kuchlar tayanch nuqtasining ikki tom onida joylashgan 
bo‘lsa, muvozanatda b o lish i uchun tayanch nuqtaga nisbatan 
olingan kuchlar, m om entlar yighndisi nolga teng bo ‘lishi kerak. 
Richagning 
a
yelkasi uning 
b
yelkasidan qancha katta 
b o is a , h arak atlan u v ch i 
kuch qarshilik kuchidan 
shuncha kichik bo‘ladi. Bu 
rich ag q o n u n i. B unda 
kuchdan qancha yutilsa, 
masofadan shuncha yut- 
qaziladi.
R ichagning ta y an c h
nuqtasi 

Download 10,34 Mb.