14.3-chizma.
Beruniy ko‘pyoqliklari.
Abu Rayxon Beruniy (973—1048) shar
ichiga besh xil m untazam ko‘pyoqliklami
yasash mumkinligini
chizmalari orqali isbotlab bergan.
69
T o ‘rtta bir xil teng tom onli uchburchaklardan tuzilgan ko‘p-
yoqlikni
noriy,
shunday uchburchaklardan
sakkiztasi ishtirokida
yasalgan ko‘pyoqlikni
havoiy,
yana
shunday yigirmata uchbur-
chaklikdan hosil b o ‘lgan ko‘pyoqlikni
moiy,
oltita kvadratdan
yasalgan ko'pyoqlikni
orziy
, o ‘n
ikkita m untazam beshbur-
chaklikdan tuzilgan ko‘pyoqlikni
falakiy
deb nomlagan. Ular 14.3-
chizmada quyidagi tartibda berildi: noriy (tetraedr) — to ‘rtyoqlik
(piramida) (14.3-chizma,
a),
orziy (geksaedr) — oltiyoqlik (kub)
(14.3-chizma,
b
), havoiy (oktaedr) — sakkizyoqlik (14.3-chizma,
c), falakiy (dodekaedr) — o ‘nikkiyoqlik (14.3-chizma,
d),
moiy
(ikosaedr) — yigirmayoqlik (14.3-chizma,
e).
Aylanish sirtlari.
T o ‘g'ri chiziqli va egri chiziqli aylanish sirtlari
mavjud. Biror to ‘g‘ri chiziq yoki egri chiziq aylanish o ‘qi / atrofida
aylantirilsa, aylanish sirti yasaladi (14.4-chizma).
