• Tadqiqotning empirik uslublari: • Suhbat
  • Tajriba ishi
  • Sintez - fikriy operasiya, uning jarayonida aniqlangan elementlar va faktlardan yaxlit manzara qayta tiklanadi.  • Qiyoslash




    Download 7,94 Kb.
    bet2/2
    Sana02.06.2024
    Hajmi7,94 Kb.
    #259348
    1   2
    Bog'liq
    Ilmiy tadqiqot uslubi-fayllar.org

    Sintez - fikriy operasiya, uning jarayonida aniqlangan elementlar va faktlardan yaxlit
    manzara qayta tiklanadi. 


    Qiyoslash – T.U., obyektlarning o’xshashligi va farqlarini, umumiyligi va
    alohidaligini aniqlash maqsadida obyektlarning qiyoslanishini nazarda tutadi. 
    Tadqiqotning empirik uslublari:


    Suhbat – T.U., javob beruvchi bilan shaxsiy aloqani nazarda tutadi. 


    Kuzatuv – eng ko’p axborotli T.U., idrok etish mumkin bo’lgan o’rganilayotgan
    jarayonlar va hodisalarni chetdan turib ko’rishga imkon beradi. 


    16

    variant
    Muhammad al-Xorazmiy nomidagi Toshkent axborot 


    texnologiyalari universiteti, “ATDT” kafedrasining
    dagi sonli majlisida tasdiqlangan 
    Tasdiqlayman
    “ATDT” kafedrasi 
    mudiri, t.f.d.

    1. 

    Ilmiy tadqiqot ishlarining turlari. Xalqaro ilmiy loyihalar va amaliy ishlanmalar
    2.

    Ilmiy izlanish usullaridan foydalanish (kuzatish va


    t
    l h) 





    Tekshirish – bu tadqiq qilinayotgan obyektning u yoki boshqa darajadagi teranlik va


    detallashtirish bilan o’rganilishi bo’lib, bu tadqiqot maqsadlari va vazifalari 
    bilan belgilanadi.


    Tajriba ishi – jarayonga yanada yuksak natijalarni olish maqsadida oldindan 
    o’zgartirishlar, innovasiyalarni kiritish uslubi.


    Sinov - umumiy empirik T.U., u boshqariladigan sharoitda o’rganilayotgan obyektlar 
    ustidan qat’iy nazorat yuritilishiga asoslanadi.
    2. Ilmiy izlanish usullaridan foydalanish 
    Ilmiy bilish metodlarini falsafada uch turga bo‘lib o‘rganiladi:
    1. Ilmiy bilishning eng umumiy metodi. 
    2. Ilmiy bilishning emperik darajasiga oid umumiy ilmiy metodlar.
    3. Ilmiy bilishning nazariy darajasiga oid umumiy ilmiy metodlar 


    Ilmiy bilishning eng umumiy metodi, tadqiqotchilarning har qanday
    ongli amaliy va nazariy faoliyatida, hamma va har qanday ilmiy tadqiqot 
    sohasida qo‘llanilsa, ilmiy bilishning emperik darajasida esa ko‘pchilik
    yoki bir gurux fan sohalarida qo‘llaniladi va oxirgisi, nazariy darajasi 
    asosan ilmiy bilishning nazariy bosqichida qo‘llaniladi. Hozirgi vaqtda tarixiy
    o‘zining haqiqatligini ilmiy izlanishda samaraliligi bilan ajralib turgan quyidagi 
    usullar, metodlar mavjud:
    kuzatish va eksperiment, analiz va sintez, induksiya va deduksiya, umumlashtirish, 
    abstraktlashtirish va konkretlashtirish, tarixiylik va
    mantiqiylik, ideallashtirish, modellashtirish. 


    Kuzatish va eksperiment metodlarida kuzatishda harakat o‘zgarishi va
    rivojlanishidagi ma’lum ob’ektni tabiiy sharoitda u qanday bo‘lsa, shu 
    holicha diqqat bilan belgilangan vaqt ichida ma’lum maqsad asosida ko‘zdan
    kechirib borilsa, eksperiment sharoiti sun’iy yaratiladi. Izlanuvchi sub’ekt izlanish 
    ob’ektiga aralashmay, ta’sir ko‘rsatmay o‘rgansa, bu kuzatish usuli hisoblanadi.
    Kuzatishning qay darajada bo‘lishi qo‘yilgan maqsadning aniqligiga, kuzatilayotgan 
    narsa hodisalar haqida oldindan bilishga ega bo‘lishiga bog‘liqdir. Kuzatish asbob
    yoki asbobsiz olib borilishi mumkin. Chunki, asbob kuzatish doirasini kengaytiradi, 
    idrok qilish qobiliyatini kuchaytiradi.
    Kuzatish vaqtida olimning faoliyati ikki xil: aktiv va passiv bo‘ladi, 
    ya’ni ob’ektga nisbatan passiv bo‘lsa, ko‘zatish jarayonini ijodiy
    tashkillashtirilishida aktivdir. 
    Eksperimentda tadqiqotchi o‘z o‘rganish ob’ekti aktiv ta’sir qilishi,
    kuzatishining borishida aralashishi, ya’ni o‘zgartirishi mumkin. 


    Eksperiment - tajribada sinab ko‘rish orqali fanda hodisalarni bilish
    faoliyatida tadqiq qilish, o‘rganishdir. Bunda sub’ekt ob’ektga maqsadli 
    faol ta’sir ko‘rsatadi, o‘zgartirishlar, sun’iy sharoitlar yaratadi, o‘zini
    qiziqtirgan tomonlarni o‘rganadi. Bu usul izlanuvchiga tabiiy sharoitda 
    kuzatish orqali hosil qilish mumkin bo‘lmagan bilimlarni olish
    imkoniyatini beradi. Kuzatish, taqqoslash, o‘lchash eksperiment bilan 
    o‘zviy bog‘liqdir.


    Kuzatish va eksperiment asosida hosil qilingan fakt va ma’lumotlar


    esa o‘z navbatida tadqiqotchidan nazariy bilishning induktiv va deduktiv 

    metodlari bilan chambarchas bog‘liqdir.





    http://fayllar.org
    Download 7,94 Kb.
    1   2




    Download 7,94 Kb.

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Sintez - fikriy operasiya, uning jarayonida aniqlangan elementlar va faktlardan yaxlit manzara qayta tiklanadi.  • Qiyoslash

    Download 7,94 Kb.