|
JOURNAL OF NEW CENTURY INNOVATIONSBog'liq 90-96-1JOURNAL OF NEW CENTURY INNOVATIONS
http://www.newjournal.org/ Volume–36_Issue-1_September_2023
94
bilan jahon bozorida o‘z ulushini oshirishga dadil qadam qo‘ydi. Shu maqsadda
vinochilik klasteri tuzildi. Uning tarkibiga tarmoq ichidagi o‘zaro bir-biriga bog‘liq
uyushmalar, taʼlim muassasalari, davlat tashkilotlari va agentliklar, ilmiy-tadqiqot
markazlari, tarmoq ommaviy axborot vositalari kiradi. Yevropalik taniqli investorlar
mamlakatga o‘z sarmoyalari, yangi texnologiyalari, mahsulotni marketingi va
eksportga jo‘natish imkoniyatlari bilan qaytib kelishdi. Natijada vino eksporti bo‘yicha
Chili jahon bozorida beshinchi o‘rinni egallab turibdi.
Rossiyada ham iqtisodiyotni barcha sohalarida, shu jumladan, agrosanoat
kompleksida, klasterlarni shakllantirish va rivojlantirish bo‘yicha 200 dan ko‘p
loyihalar amalga oshirilmoqda. Iqtisodiy taraqqiyot vazirligi 2008-yilda qabul qilgan
“Hududiy-sanoat klasterlarini rivojlantirish Konsepsiyasi” uch blokdan iborat:
1)
klasterlarni institutsional taraqqiyotiga yordam berish;
2)
klasterda qatnashuvchilarni raqobatbardoshliligini ko‘tarish;
3)
klasterlarni taraqqiyot etishi uchun qulay sharoitlarni yaratish.
Klasterlar Buyuk Britaniya, Gollandiya, Germaniya, АQSh, Daniya, Fransiya,
Italiya, Finlandiya, Hindistonda yaxshi rivojlangan. Daniya, Finlandiya, Shvetsiya
sanoatini klasterlar to‘la egallagan.
Klaster tuzilmalari Shvetsariya, Аvstriya, Italiya, Daniya, Hindiston, Janubiy
Koreya, Pokiston, Xitoy va Turkiya davlatlari yengil sanoatida, Germaniyada kimyo
va mashinasozlik, Fransiyada oziq-ovqat va kosmetika sanoatlarida muvaffaqiyatli
ishlamoqda. Klasterlarni shakllantirish jarayoni Janubi-Sharqiy Osiyo, Xitoy,
Singapur, Yaponiya va boshqa mamlakatlarda faollashib bormoqda.
Klasterlarning shakllanishi va rivojlanishida qoida boʼyicha bir-birini
toʼldiradigan strategiyalardan foydalanilmoqda. Vaqti kelib klasterlarning faoliyati
tashqi resurslarni, yirik kapital qo‘yilmalarini va boshqaruv organlarining alohida
eʼtiborini jalb qilishlariga sabab bo‘ladi. Klasterning markazi sifatida odatda qudratli
kompaniyalar chiqadi, bunda ular orasida raqobatchilik munosabatlari saqlanib qolishi
mumkin. Klaster shunisi bilan kartel yoki moliyaviy-sanoat guruhlaridan farq qiladi.
Raqobatchilar, xaridorlar va yetkazib beruvchilarni tizimli holda tashkillashtirish
ishlab chiqarishning samarali tarzda ixtisoslashuvi va kooperatsiyalashuviga
ko‘maklashadi. Bunda klaster ko‘pchilik kichik korxonalarni ish bilan taʼminlay oladi.
Klaster shaklida tashkil etish innovatsiyalarning o‘ziga xos shaklining jami
innovatsion mahsulotning yaratilishiga olib keladi, chunki xilma-xil ilmiy va
texnologik yangiliklarning o‘z-o‘zidan kontsentratsiyalashuvi yangi bilim va
texnologiyalarning tarqalishi va ro‘yobga chiqishning optimal tizimi bilan
almashinadi. Klasterning qatnashchilari o‘rtasida barqaror aloqalarning shakllanishi
tufayli ixtirolar, yangi ishlanmalar va texnologiyalarning innovatsiyalarga,
innovatsiyalarning esa raqobat borasidagi ustunliklarga aylanishi ro‘y beradi.
Shu aniqki, klasterdagi hamkorlik tobora manfaatli bo‘lib boradi, ammo aynan
|
| |
