INNOVATION IN THE MODERN EDUCATION SYSTEM
488
tuzadi. Innovatsiya firmasining o‗ziga xos tomoni shundaki, agar yangilikning
oxirgi iste‘molchilari bo‗lgan tovarlar(xizmatlar) ishlab chiqaruvchi
firma(korxona)lar talablariga bu yangilik javob bermas ekan, u katta ilmiy-
amaliy qiymatga ega bo‗lgan taqdirda ham innovatsiya firmasi tomonidan
inkor qilinadi.
Shunday qilib, innovatsion firmalar imkoniyatlari
va xarid qiladigan
ilmiy-texnika mahsulotining hajmlari ham cheklangan bo‗lib, o‗zlari uchun
qulay bozor segmentlarida raqobatchilik kurashini olib borayotgan to‗lovga
qodir iste‘molchilarning talablari hajmiga bog‗liq. Innovatsiya mahsulotining
tovar sifatidagi ajralmas jihati bu uning qiymati, ya‘ni bozorda baholangan
iste‘mol qiymatidir. Innovatsiya mahsuloti iste‘mol qiymatining o‗ziga
xosligi uning qiymati va bahosining belgilanish usullariga ta‘sir ko‗rsatadi.
Qiymat nazariyasiga ko‗ra, tovar qiymati uning tayyorlanishiga ketgan
ijtimoiy zaruriy vaqt miqdori bilan beliganadi. Innovatsiya mahsulotiga
bo‗lgan narxlarni shakllantirishning murakkabligi shuning bilan bog‗liqki,
nafaqat moddiy, balki o‗zining to‗liq moddiy
ifodasini topmagan hamda
moddiy ishlab chiqarish bilan cheklangan mehnat qiymat nazariyasi
doirasida qiymatga ega bo‗lmagan ideal substansiyalar ham bu
mahsulot ob‘ektlari bo‗la oladi. Shuning bilan birga,
innovatsion
mahsulotlarning o‗ziga xos xususiyatlaridan yana biri shundaki, ular
odatda namunaviy nusxada yaratiladi hamda boshqa tadbirkorlar
tomonidan qayta ishlab chiqarilmaydi, bu esa
innovatsiya faoliyatining
muayyan sub‘ekti sarflagan ijtimoiy zaruriy mehnatni ish vaqti
ko‗rsatkichida o‗lchash imkonini bermaydi, chunki u yaratgan betakror
iste‘mol qiymati boshqa sub‘ektlarning
ijtimoiy mehnatida
takrorlanmaydi.
Ayirboshlash sohasida individual mehnat bo‗yicha baholash tovar
qiymatiga ziddir hamda innovatsiya mahsuloti iste‘mol qiymatining o‗ziga
xos tomonlarini hisobga olmaydi, chunki ushbu mahsulotning qiymati uni
yaratishga
ketgan vaqt bilan emas, balki tijorat ahamiyati va undan
foydalanishdan olinadigan daromad miqdori bilan belgilanadi.
Vaholanki, innovatsion mahsulot ob‘ektlar yangiligi bilan ajralib
turadi hamda individual ko‗rinishga ega bo‗ladi. Bunday holatda yangilikni
yaratishga ketgan sarflar miqdoriga bog‗langan qat‘iy
baholarni belgilash
mumkin emas, chunki innovatsiya sohasida amaldagi sarflar yig‗indisining
miqdori bilan daromad miqdori o‗rtasida to‗g‗ridan-to‗g‗ri bog‗liqlik odatda
bo‗lmaydi. Bundan tashqari, innovatsion mahsulotga qo‗yiladigan baho
ko‗pgina omillar ta‘sirida aniqlanadi, shuning uchun bazaviy bahoni
