INNOVATIVE DEVELOPMENTS AND RESEARCH IN EDUCATION
International scientific-online conference
102
PAGE
ATMOSFERA HAVOSINING IFLOSLANISHI VA UNING SALBIY OQIBATLARI
Bozorov Mansurjon Ismoil o’g’li
Termiz davlat universiteti Geografiya ta’lim yo’nalishi 3-bosqich 120- guruh talabasi
Botirov Siroj Dilmurod o’g’li
Termiz davlat universiteti Geografiya ta’lim yo’nalishi 3-bosqich 120- guruh talabasi
Boyqobilov Sobirjon O’razali o’g’li
Termiz davlat universiteti Geografiya ta’lim yo’nalishi 3-bosqich 120- guruh talabasi
Musurmonov Erkinjon Xolmat o’g’li
Termiz davlat universiteti Geografiya ta’lim yo’nalishi 3-bosqich 120- guruh talabasi
Annotatsiya: Ushbu maqolada hozirgi kunda yer yuzida global muammolardan bo’lib
borayotgan atmosfera havosining ifloslanish va uning salbiy oqibatlari haqida ma’lumotlar
keltirilgan.
Kalit so’zlar: Atmosfera, tabiiy omillar, kosmik changlar, avtomobil transporti,
oltingugurt oksidi, “smog”, Luis Battan, bronxial astma, Sho’rtan-gaz, gidrometeorologiya,
ifloslanish, Muborak issiqlik elektr markazi.
Atmosfera so'zi yunoncha tildan olingan bo'lib, (atm-bug', sfera-qobiq) ya'ni havo
qobig'i degan ma'noni
anglatib, biosferada hayot mavjudligini ta'minlovchi asosiy
manbalardan biridir. Atmosfera erning
himoya qatlami hisoblanadi, u barcha tirik
organizmlarni
zararli kosmik nurlardan, samodan tushadigan meteoritlarning
zarrachalaridan himoya qilib turadi. Sayyoramiz yuzasidagi issiqlikni saqlaydi. Agarda
havo qobig'i bo'lmaganida edi, er yuzida kunduzi +1000 C va kechqurun -1000 C
harorat kuzatilgan bo'lar edi. Unda bulutlar paydo bo'ladi, yomg'ir,
qor bunyodga
keladi, shamol hosil bo'ladi, shuningdek erga namlik berib, tovush o'tkazadi va
hayotbaxsh kislorod manbai hisoblanadi.
Atmosfera qobig'i quyidagi qatlamlarga bo'linadi.
1. Troposfera – yer sirtida 0-15 km gacha
2. Stratosfera – 15-50 km gacha
3. Mezosfera – 50-80 km gacha
4. Termosfera – 80-800 km gacha
5. Ekzosfera – 800-1000 km dan yuqori.
Atmosfera shu qatlamlar bilan bir butun qobiq bo'lib hisoblanadi.
Atmosferaning gaz tarkibi deyarli doimiy bo'ladi: asosan azot-78,09%,
kislorod-
20,95%, argon-0,93%, karbonat angidrid-0,03% mavjud. Shu bilan birga yana inert
gazlar: geliy, neon, ksenon, vodorod, kripton, metan, ammiak, yod,
radon gazlar va
havoda doim 3-4 % suv bug'lari, changlar bo'ladi.
