Tasvirlarni arxivlash
uchun yanada ko‘proq imkoniyatlar mavjud.
Birinchidan matnning sifatini pasaytirib bo‘lmaydi, unda ba’zi belgilarning tushib
qolishiga yo‘l qo‘yib bo‘lmaydi. Rostdan ham, agar Nodirning ismini ozgina
qisqartirib, Nodi deb ketsak, Nodir bizdan astoydil xafa bo‘ladi. Tasvirlarda esa
ko‘z ilg‘amaydigan elementlarni tashlab ketsa ham bo‘ladi, ya’ni tasvir sifatining
bir qadar yomonlashishiga yo‘l qo‘ysa bo‘ladi.
Ikkinchi tomondan, kompyuter alifbosida bor-yo‘g‘i 256 ta belgi bo‘lsa, rasm
elementlari - piksellarning ranglari bir necha milliard qiymatdan birini qabul qilishi
mumkin. Boshqa tomondan eng katta rasmlarda ham ko‘pi bilan bir necha million
piksel bo‘lishi mumkin. Bu esa rasm lug‘atini tuzish uchun keng imkoniyatlar ochib
beradi. Rasmdagi piksellar sonining kattaligi ham undan ko‘plab takrorlanadigan
piksellar ketma-ketliklarini topishga imkon beradi. Misol sifatida keltirilgan osmon
o‘par binoning rasmining asosiy qismini ko‘m-ko‘k osmon tashkil etadi.(2-rasm)
Unda esa takrorlanadigan piksellar juda ko‘p. Natijada rasm hajmi yuz barobargacha
va undan ko‘proq kamayishi mumkin.
2-rasm. Osmon o‘par bino.
Tasvirlarni kompyuter xotirasida saqlash uchun ko‘plab
formatlar
ishlab
34
chiqilgan. Quyida eng ko‘p ishlatiladigan formatlarni ko‘rib chiqamiz.
BM
P
(ingliz tilidagi Bitmap Picture) - rastrli tasvir.
GIF
(Graphics Interchange Format) - tasvirlar almashish formati. Bir faylda
bir necha tasvirlari saqlay oladi va soda animatsiyalar uchun juda qulay.
TIFF
(ingliz tilidagi Targed Image File Format) - belgilab chiqilgan tasvir
fayli formati. Rasmlarni tayyorlashga ishlatiladigan eng keng tarqalgan rastr
formatlardan biri TIFF (Target Image File Format), 1986 yilda Aldus korporatsiyasi
tomonidan yaratilgan bo‘lib, grafik fayllarni IBM-mos keluvchi kompyuterlardan
Makintoshga yoki aksincha, o‘tkazish paytida paydo bo‘ladigan qiyinchiliklarni
bartaraf etadi.
JPEG
(Joint Photographic Experts Group) - fotografiya ekspertlarining
birlashgan guruhi (Yevropa ittifoqi) tomonidan ishlab chiqilgan. JPEG tasvirni
zichlashi, kichraytirishi mumkin, bu tasvir sifatini pasayishiga olib keladi.
PCX
(PC eXchange) - shaxsiy kompyuterda ma’lumot almashish formati.
RAW
(ingliz tilida raw) - xom, hali tayyor emas, degan ma’noni bildiradi.
Sifatli fotoapparatlarda olingan suratlarni saqlash uchun ishlatiladi.
PNG
(Portable Network Graphics) - tarmoq uchun portativ (ixcham) grafikasi
formati. Ushbu format yosh va GIF va JPEG formatlarining afzalliklarini
birlashtiradi. Bu sizning rasmingiz sifatini yo‘qotmasdan sezilarli darajada siqish
imkonini beradi.
PDF
(ingliz tilida Portable Document Format) - elektron hujjatlar formati.
3-rasm. Tasvir formatlari.
Ranglar bilan ishlash uchun bir qator tizimlar ishlab chiqilgan. Ulardan
birinchisi qo‘shiluvchi ranglar tizimi deb ataladi. Xonadagi bir nechta chiroqlarni
yoqsak, ular taratayotgan yorug‘liklar qo‘shiladi va xona yanada yorishadi. Agar bu
chiroqlar turli rangda bo‘lsa, bu ranglar qo‘shilib, xona ulardan ko‘ra yorqinroq
35
(ochroq) rangga kiradi. Boshqa ranglarni uchta asosiy rang:
qizil
(Red),
yashil
(Green) va
ko‘k
(Blue) ranglarni turli nisbatda qo‘shish bilan yaratish mumkin. Bu
ranglarning nomlaridan qo‘shiluvchi ranglar tizimi nomi RGB olingan:
4-rasm. RGB ranglari.
Bu ranglarning har birining yorqinligi 0 dan 255 gacha bo‘lishi mumkin.
Natijada 256*256*256 ta (o‘n olti milliondan ko‘proq) ranglar hosil qilish mumkin.
Masalan, yashil va ko‘k ranglar qo‘shilganda havo rang (ingliz tilida
Cyan
deb
ataladi),
qizil
va
ko‘k
ranglar qo‘shilganda pushti (
Magenta
),
qizil
va
yashil
ranglar
qo‘shilib sariq (
Yellow
) ranglar paydo bo‘ladi. Uchta asosiy rang qo‘shilganda oq
rang chiqadi. Qo‘shiluvchi ranglar yordamida televizor va kompyuter monitori
ekranidagi tasvirlarning ranglari hosil qilinadi. Rasm darslaridan bilamizki, oq
qog‘ozni bir necha rangdagi bo‘yoqlar bilan bo‘yasak, bu ranglar qo‘shilib,
to‘qlashadi. Masalan, sariq va pushti ranglar bilan qog‘ozni bo‘yasak, qog‘oz qizil
rangga kiradi. Bunda ranglar oq rangdan ayriladi va bu ranglar tizimi ayriluvchi
ranglar tizimi deb ataladi.
Bu tizimda asosiy ranglar sifatida havo rang, pushti va sariq ranglar olingan.
Bu uchta rang oq qog‘ozga surtilganda qog‘oz qora rangga kiradi. Lekin toza
bo‘yoqlar olish juda qiyinligi sababli bu uchta rangdan hosil qilingan qora rang
biron bir bo‘yoq tusiga kirib qoladi. Buning oldini olish uchun ayiriluvchi ranglar
tizimida yuqoridagi uchta rang bilan birga qora rang ham ishlatiladi. Natijada qora
ranglar ko‘p bo‘lgan tasvirlarni yaratishda boshqa rangdagi bo‘yoqlarning
sarflanishi ham keskin kamayadi. Ranglarning bu tizimidan rangli printerlarda,
plotterlarda hamda nashriyotning bosma mashinalarida foydalaniladi. Bu tizim
36
undagi asosiy ranglar nomlaridan olingan bo‘lib,
|
