Innovatsiyalar vazirligi jizzax davlat pedagogika universiteti

32 
Masalan, 3200x2400 o‘lchamli tasviri 300 dpi zichlikda chop etish uchun 
11x8 dyuym
2
о`lchamli qog‘oz kerak bo‘ladi. 1 dyuym=300 bo‘lsa, 
1dyuym
2
=90.000 (3200*2400)/9000 =85,3 bu esa taxminan 11x8 dyuym
2
ga teng. 
Tasvirlarni oddiy grafik shakllar yordamida yaratish vektor grafikasining 
asosini tashkil etadi. Vektor grafikasida tasvir chiziqlardan tashkil topadi. 
Fraktal
so‘zi lotincha 
fractus
so‘zidan olingan bo‘lib, maydalangan, bo‘lib 
chiqilgan degan ma’noni bildiradi. Fraktallar deb o‘ziga o‘xshash qismlardan iborat 
bo‘lgan geometrik shakllarga aytiladi. Fraktal atamasi fanga 1975-yili kiritilgan 
bo‘lib, ular yordamida daraxtlar, o‘rmonlar, bulutlar, mavjlanayotgan dengiz, alanga 
va tutun, oqayotgan suyuqlik kabi tasvirlarni yaratish mumkin. Fraktallardan virtual 
borliq, animatsiya, kompyuter o‘yinlari va matematik modellashtirishda keng 
foydalaniladi. (1-rasm) 
1-rasm. Fraktal tasvirlarning ko‘rinishi. 
Yuqorida keltirilgan rastr, vektor va fraktal grafikalari o‘rtasidagi asosiy farq 
nurning displey ekrandan o‘tish usulidan iborat. Eslab qoluvchi elektron-nurli 
trubkalarga ega vektorli qurilmalarda nur berilgan trayektoriya bo‘ylab bir marta 
chopib o‘tadi, uning izi esa ekranda keyingi buyruq berilgungacha saqlanib qoladi. 
Demak, vektorli grafikaning asosiy elementi - chiziqdir. 
Vektorli grafika
bilan ishlovchi dasturiy vositalar birinchi navbatda 
tasvirlarni yaratishga mo‘ljallangan. Bunday vositalar reklama agentliklarida, 
dizaynerlik byurolarida va nashriyotlarda qo‘llaniladi. 
Rastrli qurilmalarda esa tasvir ularni tashkil etuvchi nuqtalar majmuasidan 
vujudga keladi. Bu nuqtalar piksellar (pixels) deb ataladi. Rastr - bu ekranning butun 
maydonini qoplovchi piksellar matritsasidir. Demak, rastrli grafikaning asosiy 
elementi nuqtadan iborat. Rastrli grafika vositalari bilan tayyorlangan tasvirlar 

33 
kompyuter dasturlar yordamida kamdan-kam holdagina yaratiladi. Ko‘pincha ushbu 
maqsadda rassom tayyorlagan tasvirlar yoki rasmlar skanerlanadi. Rastrli tasvirlar 
bilan ishlashga mo‘ljallangan ko‘pgina grafik muxarrirlar asosan tasvirlarga ishlov 
berishga mo‘ljallangan. Internet tizimida ko‘proq rastrli tasvirlar qo‘llanilmoqda. 
Fraktal badiiy kompozitsiyani yaratish - bu tasvirni chizish yoki jihozlash 
emas, balki uni dasturlashdir, ya’ni bunda tasvirlar formulalar yordamida ko‘riladi. 
Fraktal grafika odatda o‘yin dasturlarida qo‘llaniladi. 

Download 11,66 Mb.