Innovatsiyalar vazirligi jizzax davlat pedagogika universiteti

28 
proektsion tizimlardan iborat bo‘ladi. Reklamalarni katta ekranli video tizimlar 
orqali tarqatish odamlarning axborot ehtiyojlarini qanoatlantirishga imkon beradi, 
bu o‘z navbatida, yangi xaridorlarni jalb qiladi. Ko‘pgina ekspertlar televideniega 
yuqori 
aniqlikdagi 
katta 
ekranli 
tizimlarni 
tezroq 
tatbiq 
etilishi 
kompyuterlashtirilgan reklamani tarqatishda hal qiluvchi rolni o‘ynaydi deb faraz 
qiladilar. 
Zamonaviy reklamani ishlab chikishni takomillashtirish va marketing 
tadkikotlari natijalarini taxlil qilishning qurol sifatida xuddi animatsion kompyuterli 
grafikasi vositalari tanlanishining sabablarini tadqiq qila turib, ushbu sohaga butun 
dunyoda hisoblash texnikasini qo‘llashning eng yuqori aqliy va yuqori texnologik 
sohasi sifatida qaralishi hakidagi xulosaga kelish mumkin, ammo bu xam ShKlarda 
video tasvirlar bilan to‘laqonli ishlashning ta’minlovchi texnik va dasturiy 
yechimlarining murakkabligi va ham kompyuterli grafikasining zamonaviy usullari 
asosida yotgan jiddiy matematik baza bilan bog‘liq. Bundan tashqari, hozirgi kunda 
yuqori sifatli kompyuterlashtirilgan reklamani hisoblash vositasi yordamida 
tayyorlash faoliyatining yetarlicha foydali turi bo‘ladi. 
Bugun g‘arbda kompyuterlashtirilgan reklamaning bir daqiqasi shakli va 
ishlab chiqishning murakkabligiga karab 1000 dan 50000 AQSh dollarigacha turadi. 
Bizning respublikamizda kompyuterlashtirilgan reklamaning bir daqiqasi ancha 
arzon turadi. 
Animatsion kompyuter grafikalarining dasturiy vositalariga, eng avvalo, ZD-
Studio, Animator Rgo va boshqalar kiradi. Animatsion grafika quyidagilarga imkon 
beradi: 
1) sinchli ZD obyektni modellashtirish va ko‘rishga, uni zamonaviylashtirish 
va u bilan manipulyatsiya qilishga; 
2) qurilgan sinchli obyektning sirtini qoplash uchun materialni kutubxonadan 
tanlash yoki yaratish (bunday material tekstura deb ataladi); 
3) oldin yaratilgan modellarni bo‘shliqga joylashtirish, ya’ni bu obyektlar 
uchun saxna, harakat joyini qurish (masalan, stol, unda pichok yordamida «beqiyos 
mazali apelsinni» kesish mumkin); 

29 
4) tekstura obyektlarini ulash; 
5) yoritishning xarakterini belgilash, yorug‘lik manbalari va kameralarni 
sahnada joylashtirish; 
6) kadrlarning izchilligini belgilash, obyektlarni kadrdan kadrga joyini 
o‘zgartirish yoki zamonaviylashtirish (yana kameralar va yorug‘lik manbalari uchun 
harakatlarni ham berish mumkin); 
7) yakka kadr yoki bir necha kadrning palitra, yorug‘lik, soyalar, ko‘rish 
burchagi, obyektlarning o‘zaro joylashuvi va ularni kadrdan kadrga o‘zgarishlarini 
hisobga olish bilan hisoblash; bunday hisoblash rendering (inglizcha 
«rendering»dan) deb ataladi. Bu animatsiyaning oxirgi bosqichi, bunda tayyor ayrim 
obyektlar, epizodlar va pallalardan yaxlit reklama kadri olinadi; 
8) ekranga yakka tasvirlar va kadrlarning film ko‘rinishidagi olingan 
izchilligini chiqarish. 
MDX mamlakatlarida kompyuter grafikasi ustida ishlayotgan ko‘pgina 
jamoalar hatto tegishli texnika va dasturiy ta’minlashga ega bo‘lmay ham, yaqin 
kelajakda zamonaviy reklama, eng avvalo, uning video va tele tasvirlar sintezi bilan 
belgilanishini yaxshi tushunadilar. O‘zbekistonda hozir yuqori sifatli va texnik 
darajada bajarilgan ko‘pgina ajoyib ishlarni sanab o‘tish mumkin. 
Kompyuterlashtirilgan reklamani ishlab chiqish kompyuter grafikasining 
texnik va dasturiy vositalarini xarid qilish uchun katta moliyaviy xarajatlarni talab 
qiladi. Agar firma vazifani aniq shakllantirsayu, reklama byudjetiga, reklama 
vositalarini tanlashga nisbatan yetarlicha muloxaza qilinmagan qarorini qabul qilsa, 
reklama faoliyati natijalarini baholashni hisobga olmasa, bu xarajatlarni havoga 
uchirib yuborishi mumkin. Shuning uchun reklamaning iqtisodiy samaradorligi 
ushbu reklama tadbirini o‘tkazishda qo‘yiladigan maqsadlar va uni o‘tkazish uchun 
ajratiladigan moliyaviy mablag‘lar summasi yaqindan bog‘liqtdir. Ya’ni, boshqacha 
qilib aytganda, ushbu savollar tug‘iladi: 
1. Reklamaga ajratilgan mablag‘lar qo‘yilgan maqsadlarga mos keladimi? 
2. Reklama tadbirini o‘tkazish natijasida qo‘yilgan maqsadga erishiladimi? 
Agar bu ikki omil bir biriga mos kelsa, unda iqtisodiy foydali bo‘ladi. Buning 

30 
ustiga, kompyuterlashtirilgan reklamaning iqtisodiy samaradorligini aniqlab turib, 
ko‘p reklamalar oldida foyda olish maqsadi turmaganligi xolini hisobga olmaydilar. 
Masalan, imij-reklamaning 80%i to‘g‘ridan to‘’gri foyda olish maqsadini 
ko‘zlamaydi, chunki bu holda biror axborot maxsuloti emas, balki umuman 
interaktiv xizmat reklama qilinadi. 
Kompyuterlashtirilgan reklamani yaratish texnologiyasi zamonaviy axborot 
texnologiyalarini rivojlantirish va marketingning axborot kommunikatsion, bazasini 
takomillashtirish 
ishida 
fundamental 
tadqiqotlarni 
o‘tkazishning yangi 
shaxobchasini yaratish uchun qudratli rag‘bat bo‘ladi. Reklama tarqatishning radio 
va televidenie kabi vositalaridan foydalanishda efirga buyurtma berish va sifatli 
reklama syujetini yaratishga qo‘shimcha xarajatlar mavjud, agar mavjud bo‘lgan 
hisoblash texnikasidan kompyuterlashtirilgan reklamani tarqatishda foydalanilsa, bu 
xarajatlardan chetlash mumkin. 
Axborot maxsulotlari va xizmatlarining reklama vositalari va usullarini taxlil 
qilish ularni kompyuter grafikasi vositalari bilan takomillashtirish yo‘llarini 
belgilashga imkon beradi, ya’ni: 
a) animatsiya elementlariga jonli video va audio materiallarini kiritish; 
b) telekommunikatsion kompyuter tarmog‘i orqali tarkatish; 
v) reklama axboroti iste’molchilariga ruhiy ta’sir ko‘rsatuvchi, oldin erishib 
bo‘lmaydigan ko‘rish samaraligini olish imkoniyatini ta’minlash; 
g) tasvirlarning aniqligiga, 16 mln. va undan ortiq rang-tuslardan foydalanish 
imkoniyatlariga erishish; 
d) kerak bo‘lgan holda tabiiy so‘ratga olishni to‘ldirish (masalan, axborot 
maxsulotlari va xizmatlarining xususiyatlarini ko‘rsatishda); 
e) iste’molchilarni reklama kommunikatsiyalarining faol ishtirokchilariga 
aylantiruvchi reklamani tarqatish vositalarini yaratish; 
j) grafik axborotning yangi manbalaridan foydalanish. 

Download 11,66 Mb.