Innovatsiyalar vazirligi jizzax davlat pedagogika universiteti

115 
belgisini Диспетчер объекта (Object Manager) panelidan qatlamlar satrida «kuk 
rangdagi kalam» joylashganligidan bilishga bo‘ladi. 
Qatlamlarni fikserlash uchun qalamning piktogrammasiga sichqoncha bilan 
chertish kifoya, qalam o‘zinig rangini o‘zgartiradi. Ikkinch marta chertilsa fikserlash 
qilinadi. 
Qatlamlarni vaqtincha ekrandan olib qo‘yish 
Fikserlangan qatlamni muharrilashga mumkin emas. Qatlamda joylashgan 
obyektlar ekranda ko‘rinish beradi. Agarda foydalanuvchiga bu qatlam kerak 
bo‘lmasa uni ekrandan olib qo‘yish mumkin. Bu uchun qatlamni ekrandan vaqtincha 
o‘chirib qo‘yish imkoniyatlari mavjud. 
Диспетчер объектов (Object Manager) panelidagi Свойства слоя (Layer 
Properties) oynasidagi Видимыё (Visible) bayroqchasini belgilash (olib tashlash) 
orqali amalga oshiriladi. 
Мастер слоя (Master Layer)dan foydalanish 
Qatlamni xossasi Свойства слоя (Layer Properties) oynasidan Мастер 
слоя (Master Layer) ga bayroqcha qo‘yish yoki kontekst menudagi Мастер-
слой (Master) buyrug‘i hoqlagan qatlamni Мастер-слойga aylantiradi. Uning 
vazifasi ko‘p sahifali hujjatlarda hamma sahifalaridagi joylashgan obyektlar 
ko‘rinadigan holga keltiriladi. 
Agarda faqat joriy sahifada ko‘rinadigan holga keltirish kerak bo‘lsa 
Применить свойства слоя только к текущей страницы (Apply all property 
changes to the current page only)ga bayroqcha qo‘yish orqali amalga 
oshiriladi. 
Obyektlani bitta qatlamda ikkinchi qatlamga ko‘chrish 
Har xil qatlamlarda joylashgan obyektlarni ko‘chirish va ulardan 
nusqasini olishga bo‘ladi. Bu uchun menuning panelidagi Переместить на 
слой (Move To Layer…) va Копировать на слой (Copy To Layer…) 
buyruqlaridan foydalaniladi. Amal bajarilganda ekranda qatlam nomini 
ko‘rsativchi yo‘nalishi chiqariladi. 

116 
Agarda obyektlarni joriy qatlamdan ko‘chirish kerak bo‘lsa u sichqoncha 
bilan amalga oshiriladi. Bu uchun obyekt yoki obyektlar tuplamini tanlash kerak va 
sichqoncha yordamida ko‘chrish kerak bo‘lgan joyga olib borib quyiladi. 
CorelDraw dasturida maxsus effiktlar yaratish, menyular satrining 
<> bo‘limi orqali yoki uskunalar paneli yordamida amalga 
oshiriladi. Biz quyidagi interaktiv uskunalardan foydalanib, effektlar 
yaratish tartibini keltiramiz. 
Эффекты (Effects) bo‘limi 
Murakkab turdagi vektorlar bilan ishlash menuning Эффекты 
(Effects)orqali bajariladi. Эффекты (Effects) yettita buyruqdan 
tashkil topgan bo‘lib obyektlar yoki obyektlarning yig‘indisi ustida 
har xil effektlar bajaradi. 
Перспектива (Add Perspective) buyrug‘i 
Перспектива (Add Perspective) buyrug‘i Эффекты (Effects) menyusida 
joylashgan bo‘lib obyektlarni perspektivasini yaratish uchun obyektlarni har xil 
deformatsiya qiladi. Bu buyruq ajratilgan obyektni shtrixlangan burchakalarida 
tortta markerli ramkaga oladi. To‘griturtburchak ichida foydalanuvchi tomonidan 
gorizontal va vertikal chiziqlarga deformatsiya berishga muljallangan tor 
joylashtirilgan. Markerlarni silzitish orqali obyektni transformatsiya qiladi va bir 
yoki ikki nuqtali perspektivasini olamiz. Perspektiva ko‘rinishini o‘zgartirish uchun 
nuqtalarni surish kerak. 

117 
Эффекты (Effects) menyusidagi Копировать (Сору) buyrug‘i har xil 
effektlar ro‘yhati chiqariladi Bu buyruq yordamida perspektiva parametrlarini 
ikkinchi belgilangan obyektga qullasa bo‘ladi. 
Berilgan buyrug‘da Удалить < effekt nomi > (Clear < effekt nomi >) bilan 
effekt, perspektiva parametrlari uchiriladi. 
Jild yoki Obloshka (Envelope) buyrug‘i 
Эффекты (Effects) menudagi Оболочка (Envelope) buyrug‘i vektor 
obyektlarni qobiqga qo‘yishni bajaradi.. 
CorelDRAW dasturida bu amal quyidagicha bajariladi: 
•
Docker turidagi panel; 
•
Свойства (Property Bar) asboblar satri; 
•
Интерактивная оболочка (Interactive Envelope) asbobi 
Dockers turidagi panelni ekranga chaqirish uchun:Windows menyusidan 
Toolbars tanlaniladi va payda bo‘lgan oynadan chap tomonda Menus dan Customize 
menyusi tanlaniladi.Oynani o‘ng tomonida ikkinchi kolonkada &Windows - 
&Dockers menyusini ochamiz, birinchi kolonkadan Effects jildi ochiladi, va kerakli 
asbob tanlaniladi (bizlar & Envelope buyruqni tanlaymiz) va Add, OK tugmalarini 
bosish kerak. Shunday qilib bizlar Windows - Dockers menyusiga Envelope 
buyruqni qo‘shdiq.Amal bajarilganda ekranda Dockers turidagi Envelope paneli 
ko‘rinadi.
Интерактивная оболочка (Interactive Envelope) asbobni ishga tushirilsa 
ajratilgan obyekt atrofida turtburchak paydo bo‘ladi, markerlarni silzitish orqali 

118 
obyektni hoxlagan shaklga olib kelishga bo‘ladi. Markerlarni silzitish to‘rta 
muharrirlash rejimidan iborat: 
1.
По прямой липни (Straight Line) rejimi qobiqning segmentlarini 
turg‘i chiziq ko‘rinishida beradi.
2.
По дуге (Single Arc) rejimi segmantlarni duga ko‘rinishida beradi. 
3.
По двойной дуге (Double Arc) rejimi ikkita duga ko‘rinishida 
beradi. 
4.
Свободный режим (Unconstrained Mode) rejimi qobiq konturlarini 
Форма 
(Shape) asbobi bilan muharrirlaganday o‘zgartirish mumkin. Bu deganimiz 
tayanch nuqtalar va boshqarich richaglar bilan ishlash imkoniyati tugiladi. Obyektga 
tayanch nuqta qo‘shish yoki uni olib tashlash mumkin bo‘ladi. 
Yuqoridagi uchta rejimni maxsus tugmalar bilan amalga oshirsa bo‘ladi: 
•
 tugmasini ushlagan holda silzitish qarama-qarshi nuqtani berilgan 
yonalish boyicha siljidi. 
•
tugmasini ushlagan holda silzitish qarama-qarshi nuqtani 
berilgan yonalishga qarshi yo‘nalishga siljitadi 
•
( + ) tugmalari bilan ushlagan holda silzitish tayanch 
nuqta qolgan uchta nuqtalarni bir-biriga teskari tomanga silzitishni taminlaydi. 
Добавить готовую оболочку (Add Preset) tugmasi tayor qobiqlar 
ruyxatidan bittasini tanlashni bildiradi. 
Dasturda qobiqni muharrirlashdan tashqari qobiqni xaritalashning to‘rtta usuli 
mavjud: 
1.
Угловой (Putty) rejimi burchakdagi tayanch nuqtaga markerlar 
qo‘yishni bildiradi. 
2.
Оригинальный (Original) rejimi burchak markerlari burchak tayanch 
nuqtalarda joylashtiriladi, boshqa tayanch nuqtalar qobiq chizig‘iga bo‘lib beriladi. 

119 
3.
Горизонтальный (Horizontal) rejimi obyektni gorizontal chiziqlarini 
saqlagan holda joylashtiradi 
4.
Вертикальный (Vertical) rejimi obyektni vertikal chiziqlarini saqlagan 
holda joylashtiradi
Cохранить прямые (Keep lines) bayroqchasi obyektdagi to‘grichiziqni 
saqlashni bildiradi. 
Har xil o‘zgartirishlarni Свойства (Property Bar) panelidan yoki Эффекты 
(Effects) menyusidan Отменить обводку (Clear Envelope) buyrug‘i bilan orqaga 
qaytariladi. 
Пошаговый переход (Blend) buyrug‘i 
Эффекты (Effects) menyusidagi Blend (Пошаговый переход) buyrug‘i 
obyektning bir shaklidan ikkinchisiga o‘tganda bajarilgan ketma-ketlikni ko‘rsatadi. 
CorelDRAW dasturida bu effektlarni quyidagicha boshqaramiz: 
•
Docker tipidagi panel; 
•
Свойства (Property Bar) asboblar satri; 
•
Интерактивный переход (Interactive Blend) asbobi. 

120 
Bu effektning eng yaxshi berilgani Docker tipidagi panelda ,u turtta : Шаги 
(Steps), Ускорение (Acceleration), Превращение цвета (Color Direction) и 
Разное (Miscellaneous) tugmalaridan iborat. 
Amaldi bajarish uchun asbob ishga tushiriladi kursor yordamida obyekt 
tanlanadi sichqoncha tugmasi bosilib shtrix chizigini oxirgi olingan obyektgacha 
suramiz. Natijada bajarilgan amallar guruhi nomayon bo‘ladi. 

Download 11,66 Mb.