202
8-MAVZU. WEB-DIZAYN ASOSLARI. INTERNETDA DIZAYN.
VAZIFALAR, YONDASHUVLAR, YECHIMLAR
Reja:
1.
Web-dizaynning yaratilish tarixi. HTTP, FTP protokollarida ishlash.
2.
Web saytlarni hosil qiluvchi dasturlar va dasturlash tillari.
3.
Mijoz va Server tomonidagi ssenariylar.
Tayanch tushunchalar: Web, protokoll,
HTTP, FTP,
W
eb-dizayn,
World
Wide Web,
HTML,
Graphic User Interface,
Cascading Style Sheet,
Transmission
Control Protocol
1
.
Web-dizaynning yaratilish tarixi. HTTP, FTP protokollarida ishlash.
Bugungi kunda Internetning ommaviyligi haqida gapirish o‘rinsiz.
Internet
hayotimizning bir bo‘lagiga aylandi, biz uning xizmatlaridan har kuni foydalanishga
odatlandik. Hozirda ixtiyoriy inson Web- texnologiyalarning inson hayotining
ta’lim, kommersiya, siyosat, ko‘ngil ochar , … bo‘laklariga
kirib borganligini
tasavvur eta oladi va uning guvohi va foydalanuvchisiga aylanmoqda.
Internet turli xil insonlarni yagona maqsad bilan birlashishiga sabab
bo‘lmoqda. Hamma Internet tarmog‘idan biror turdagi axborot olishga harakat
qiladi.
Shunday vaqtlar keladiki, hujjatni Internetda chop etish malakasi yozuv
mashinasidan foydalanish kabi har bir, hatto o‘rta ma’lumotga ega bo‘lgan
insonning qo‘lidan keladi.
Tim Berners Li o‘zining «World Wide Web» ning dastlabki versiyasini ishlab
chiqqach, birinchi brauzer 1991
yilda ommaga taqdim etilganida, «Axborot asri»
haqiqatan ham boshlangan edi. Ammo dastlabki Web-saytlarning arxitekturasi
bugungi kunda ko‘rib turgan Internet sahifalaridan ancha farq qilardi. Hozir biz
g‘alati eski filmlarni 20, 60-yillarga yoki o‘tmishdagi
boshqa bir tarixiy davrga
tegishli degan intuitiv ma'noda ko‘rib turganimizdek, o‘sha web-dizaynerlar
tomonidan yaratilgan vizual effektlar juda boy bugun biz ekranimizga qo‘ng‘iroq
qilishimiz mumkin bo‘lgan variantlar (kompyuter/ planshet / mobil…). Web-dizayn,
o‘sha qorong‘u davrlardan boshlab, web-sayt faqat matnli ko‘priklar orqali tarkib
topib, navigatsiya qiluvchi dogged tadqiqotchilarning izi bo‘lgan davrda rivojlanib
203
bordi. O‘chirish kunlarida
maketlar yaxshi ishlaydilar, qachonki sahifani yuklash
umuman g‘alaba qozongan bo‘lsa. Barcha web-nashrlar HTML (gipermatnlarni
belgilash tili) ni bilishga bog‘liq edi, ammo yaxshilanishlar paydo bo‘lganda web
keng tarqaldi. Shu nuqtada, odamlar tezda web-sahifalarni ko‘rishni
istagan
foydalanuvchilarning katta hajmidan xabardor bo‘lishdi.