Inson taraqqiyoti tushunchasi Inson taraqqiyoti indeksi va uning tarkibiy qismlari bmt ning mingyillik rivojlanish maqsadlari

Download 0.52 Mb.
bet	4/7
Sana	08.03.2023
Hajmi	0.52 Mb.
	#44600

1 2 3 4 5 6 7

Bog'liq
Inson taraqqiyoti indeksi
Mikroiqtisodiyot (S.G\'ulomov va b.), 1, Agrotexnologiya2

Eski usul (2010-yilgacha ITI)[tahrir | manbasini tahrirlash]
Inson taraqqiyoti indeksi 2009-yilgi hisobotida oxirgi marta foydalanilgan uchta oʻlchovni birlashtirgan:

Tugʻilganda oʻrtacha umr koʻrish — inson salomatligi va uzoq umr koʻrish indeksi sifatida
Bilim va taʼlim — kattalar savodxonligi darajasi va boshlangʻich, oʻrta hamda oliy oʻquv yurtlariga kirish koeffitsienti sifatida
Xarid qilish qobiliyati paritetida aholi jon boshiga yalpi ichki mahsulotning tabiiy logarifmi bilan koʻrsatilgan turmush darajasi

ITI trends between 1975 and 2004

  OECD
  Yevropa (OECDda emas) va MDH
  Lotin Amerikasi va Karib dengizi
  Sharqiy Osiyo

  Arab davlatlari uyushmasi
  Janubiy Osiyo
  Sahroi Kabir Afrikasi

Ushbu metodologiya BMTTD tomonidan 2011-yilgi hisobotgacha qoʻllanilgan.
Inson taraqqiyoti indeksini belgilovchi formula Birlashgan Millatlar Tashkilotining taraqqiyot dasturi tomonidan eʼlon qilingan[11]. Umuman olganda, 0 dan 1 gacha boʻlgan birliksiz indeksga oʻzgaruvchini almashtirish uchun (aytaylik � ni) quyidagi formuladan foydalaniladi:

� index=�−��−�

bu yerda � va � oʻzgaruvchi � ning mos ravishda erishishi mumkin boʻlgan eng past va eng yuqori qiymatlaridir
Inson taraqqiyoti indeksi (HDI) quyidagi omillar indekslarining har biri hissa qoʻshgan 1⁄3 nisbat bilan bir xilda oʻlchangan summani ifodalaydi:

Oʻrtacha umr koʻrish indeksi = ��−2585−25
Taʼlim indeksi = 23×��+13×��
- Kattalar savodxonligi indeksi (ALI) = ��−0100−0
- Yalpi qabul qilish indeksi (GEI) = ��−0100−0
YaIM = log⁡(��)−log⁡(100)log⁡(40000)−log⁡(100)

Inson taraqqiyoti indeksi 2021 (2022-yil hisoboti)[tahrir | manbasini tahrirlash]

2010-yildan 2021-yilgacha inson taraqqiyoti indeksining oʻrtacha yillik oʻsishi (2022-yilda nashr etilgan)
*
  ≥ 1.4 %
*
  1.2 %…1.4 %
*
  1 %…1.2 %
*
  0.8 %…1 %
*
  0.6 %…0.8 %
*
  0.4 %…0.6 %
*
  0.2 %…0.4 %
*
  0 %…0.2 %
*
  −0.5 %…0 %
*
  −1 %…−0.5 %
*
  < −1%
*
  Maʼlumotlar mavjud emas
*
Birlashgan Millatlar Tashkiloti taraqqiyot dasturi tomonidan 2022-yilgi Inson taraqqiyoti hisoboti 2022-yil 8-sentyabrda chop etilgan boʻlib, 2021-yilda toʻplangan maʼlumotlar asosida Inson taraqqiyoti indeksi qiymatlari hisobini oʻz ichiga oladi.
2021-yilda 1 dan 66 gacha boʻlgan quyidagi mamlakatlar „Inson taraqqiyoti juda yuqori“ mamlakatlar hisoblanadi^[12]:

Download 0.52 Mb.

1 2 3 4 5 6 7

Download 0.52 Mb.