|
Inson taraqqiyoti tushunchasi Inson taraqqiyoti indeksi va uning tarkibiy qismlari bmt ning mingyillik rivojlanish maqsadlari
|
| bet | 5/7 | | Sana | 08.03.2023 | | Hajmi | 0.52 Mb. | | #44600 |
Bog'liq Inson taraqqiyoti indeksi Mikroiqtisodiyot (S.G\'ulomov va b.), 1, Agrotexnologiya2Oʻrin
|
Mamlakat
|
ITI
|
2021-yil maʼlumotlari (2022-yil hisoboti)[12]
|
2015-yildan oʻzgarish[13]
|
2021-yil maʼlumotlari (2022-yil hisoboti)[12]
|
Oʻrtacha yillik oʻsish (2010—2021)[13]
|
1
|
▬
|
Shveysariya
|
0.962
|
0.19 %
|
2
|
▬
|
Norvegiya
|
0.961
|
0.19 %
|
3
|
▬
|
Islandiya
|
0.959
|
0.56 %
|
4
|
(3)
|
Gonkong
|
0.952
|
0.44 %
|
5
|
(3)
|
Avstraliya
|
0.951
|
0.27 %
|
6
|
▬
|
Daniya
|
0.948
|
0.34 %
|
7
|
(2)
|
Shvetsiya
|
0.947
|
0.36 %
|
8
|
(6)
|
Irlandiya
|
0.945
|
0.40 %
|
9
|
(5)
|
Germaniya
|
0.942
|
0.16 %
|
10
|
(1)
|
Niderlandiya
|
0.941
|
0.24 %
|
11
|
▬
|
Finlandiya
|
0.940
|
0.29 %
|
12
|
(1)
|
Singapur
|
0.939
|
0.29 %
|
13
|
(2)
|
Belgiya
|
0.937
|
0.25 %
|
(3)
|
Yangi Zelandiya
|
0.15 %
|
15
|
(2)
|
Kanada
|
0.936
|
0.25 %
|
16
|
(1)
|
Lixtenshteyn
|
0.935
|
0.22 %
|
17
|
(3)
|
Lyuksemburg
|
0.930
|
0.18 %
|
18
|
(3)
|
Birlashgan Qirollik
|
0.929
|
0.17 %
|
19
|
▬
|
Yaponiya
|
0.925
|
0.27 %
|
(3)
|
Janubiy Koreya
|
0.35 %
|
21
|
(3)
|
AQSh
|
0.921
|
0.10 %
|
22
|
▬
|
Isroil
|
0.919
|
0.25 %
|
23
|
(4)
|
Malta
|
0.918
|
0.58 %
|
(1)
|
Sloveniya
|
0.28 %
|
25
|
(4)
|
Avstriya
|
0.916
|
0.14 %
|
26
|
(9)
|
Birlashgan Arab Amirliklari
|
0.911
|
0.80 %
|
27
|
▬
|
Ispaniya
|
0.905
|
0.38 %
|
28
|
(3)
|
Fransiya
|
0.903
|
0.27 %
|
29
|
(3)
|
Kipr
|
0.896
|
0.41 %
|
30
|
(1)
|
Italiya
|
0.895
|
0.13 %
|
31
|
(2)
|
Estoniya
|
0.890
|
0.30 %
|
32
|
(6)
|
Chexiya
|
0.889
|
0.20 %
|
33
|
(2)
|
Gretsiya
|
0.887
|
0.19 %
|
34
|
(1)
|
Polsha
|
0.876
|
0.37 %
|
35
|
(3)
|
Bahrayn
|
0.875
|
0.73 %
|
(1)
|
Litva
|
0.35 %
|
(2)
|
Saudiya Arabistoni
|
0.64 %
|
38
|
(2)
|
Portugaliya
|
0.866
|
0.40 %
|
39
|
(1)
|
Latviya
|
0.863
|
0.42 %
|
40
|
(6)
|
Andorra
|
0.858
|
0.11 %
|
(5)
|
Xorvatiya
|
0.40 %
|
42
|
(1)
|
Chili
|
0.855
|
0.46 %
|
(1)
|
Qatar
|
0.23 %
|
44
|
NA
|
San Marino
|
0.853
|
NA
|
45
|
(5)
|
Slovakiya
|
0.848
|
0.09 %
|
46
|
(1)
|
Vengriya
|
0.846
|
0.20 %
|
47
|
(4)
|
Argentina
|
0.842
|
0.09 %
|
48
|
(6)
|
Turkiya
|
0.838
|
1.03 %
|
49
|
(3)
|
Chernogoriya
|
0.832
|
0.27 %
|
50
|
(1)
|
Quvayt
|
0.831
|
0.20 %
|
51
|
(3)
|
Bruney
|
0.829
|
0.01 %
|
52
|
(2)
|
Rossiya
|
0.822
|
0.29 %
|
53
|
(4)
|
Ruminiya
|
0.821
|
0.16 %
|
54
|
(3)
|
Ummon
|
0.816
|
0.32 %
|
55
|
(2)
|
Bagamalar
|
0.812
|
0.00 %
|
56
|
(4)
|
Qozogʻiston
|
0.811
|
0.51 %
|
57
|
(2)
|
Trinidad va Tobago
|
0.810
|
0.23 %
|
58
|
(4)
|
Kosta Rika
|
0.809
|
0.43 %
|
▬
|
Urugvay
|
0.25 %
|
60
|
(3)
|
Belarus
|
0.808
|
0.21 %
|
61
|
▬
|
Panama
|
0.805
|
0.37 %
|
62
|
(1)
|
Malayziya
|
0.803
|
0.39 %
|
63
|
(7)
|
Gruziya
|
0.802
|
0.50 %
|
(2)
|
Mavrikiy
|
0.55 %
|
(4)
|
Serbiya
|
0.41 %
|
66
|
(6)
|
Tailand
|
0.800
|
0.75 %
|
Avvalgi indekslardagi eng yaxshi davlatlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Quyidagi roʻyxatda Inson taraqqiyoti indeksining har yili eng yuqori oʻrinni egallagan mamlakatlar koʻrsatilgan. Roʻyxatda Norvegiya oʻn olti marta, Kanada sakkiz marta, Yaponiya hamda Islandiya ikki marta va Shveysariya esa bir marta eng yuqori oʻrinni egallagan.
ITIning yil boʻyicha eng yuqori koʻrsatkichiga erishgan davlatlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Yil indeks boʻyicha statistik maʼlumotlar olingan vaqt davrini ifodalaydi. Qavslar ichida hisobot chop etilgan yil koʻrsatilgan:
2021 (2022): Shveysariya
2019 (2020): Norvegiya
2018 (2019): Norvegiya
2017 (2018): Norvegiya
2015 (2016): Norvegiya
2014 (2015): Norvegiya
2013 (2014): Norvegiya
2012 (2013): Norvegiya
2011 (2011): Norvegiya
2010 (2010): Norvegiya
2007 (2009): Norvegiya
2006 (2008): Islandiya
2005 (2007): Islandiya
2004 (2006): Norvegiya
2003 (2005): Norvegiya
2002 (2004): Norvegiya
2001 (2003): Norvegiya
2000 (2002): Norvegiya
1999 (2001): Norvegiya
1998 (2000): Kanada
1997 (1999): Kanada
1995 (1998): Kanada
1994 (1997): Kanada
1993 (1996): Kanada
1992 (1995): Kanada
???? (1994): Kanada
???? (1993): Yaponiya
1990 (1992): Kanada
1990 (1991): Yaponiya
Geografik qamrov[tahrir | manbasini tahrirlash]
Inson taraqqiyoti indeksi oʻzining geografik qamrovini kengaytirdi: Birlashgan Millatlar Tashkilotining Osiyo va Tinch okeani uchun iqtisodiy va ijtimoiy komissiyasidan boʻlgan David Hastings geografik jihatdan Inson taraqqiyoti indeksini 230 tadan ortiq mamlakatlar iqtisodlariga kengaytiruvchi hisobotni eʼlon qildi, BMTTDning 2009-yildagi Inson taraqqiyoti indeksi esa 182 ta iqtisodni sanab oʻtdi, 2010-yilda esa Inson taraqqiyoti indeksi 169 ta davlatgacha kamaydi.
Hozirgi kunda inson taraqqiyoti tushunchasi OAVda, shuningdek siyosiy va iqtisodiy sohalarda tez - tez qo’llanilmoqda. Inson taraqqiyoti konsepsiyasi ilk marotaba 1990 - yilda BMTTDning inson taraqqiyotiga bag’ishlangan Ma’ruzasida keng tahlil qilindi. Unga ko’ra, taraqqiyotning asosiy maqsadi insonlarni keng qamrovli tanlash imkoniyati bilan ta’minlashga qaratilgan bo’lishi lozim.
Odamlarning sifatli ta’lim olishga erishishi, teng ravishda munosib ish o’rniga va salomatligini asrash uchun yetarli daromadga ega bo‘lishi hamda malakali tibbiy xizmatdan foydalana olishi inson taraqqiyotining qay darajadaligini belgilab beradigan mezonlar hisoblanadi.
„Inson taraqqiyoti – bu inson imkoniyatlarining kengayishi jarayonidir. Bular ichida eng muhimlari sog’lom va uzoq umr ko’rish, bilim egallash va munosib hayot darajasiga ega bo’lish imkoniyati hisoblanadi. Agarda ushbu imkoniyatlarga erishish cheklangan bo’lsa, unda boshqa ko’plab imkoniyatlar ham qo’lga kiritilmay qolaveradi“.
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
Inson taraqqiyoti tushunchasi Inson taraqqiyoti indeksi va uning tarkibiy qismlari bmt ning mingyillik rivojlanish maqsadlari
|
