International scientific and practical conference
“Methodology of teaching foreign languages – innovations, traditions, problems and their
solutions” March 15, 2024
724
GLOBALLASHUV DAVRIDA BARQAROR TARAQQIYOTNI TA’MINLASHDA
BAG‘RIKENGLIKNING O‘RNI
Xoliqov Yunus Ortiqovich
Samarqand davlat chet tillar institute Gumanitar fanlar va axborot texnologiyalari kafedrasi
dotsenti, falsafa fanlari bo‘yicha falsafa doktori (PhD),
xoliqov-yu@mail.ru
, Tel: (+998 93) 997-64-42
https://doi.org/10.5281/zenodo.10820683
Insoniyatning ijtimoiy taraqqiyot jarayonida yoshlar tarbiyasiga doimo e’tibor qaratib
kelingan. Bunda xalqning asarlar davomida shakllangan bag‘rikenglik madaniyati va milliy merosi
o‘ziga xos mafkuraviy qarashlar asosida xilma-xillik kasb etib kelgan. Mana shunday jarayonlar
kishilik jamiyati rivojida globallashuv uchun xizmat qilib kelgan. Bu borada Forobiy o‘zining
fikrlarini bayon etar ekan, “Inson barcha zarur narsalarni bir o‘zi hosil qila olmaydi, bularni topish
uchun u turli kasbdagi odamlarning xizmatiga ehtiyoj sezadi. Boshqa insonlar ham shunday
holatda bo‘ladilar. Insonlar o‘z ehtiyojlarini qondirish va kamol topish uchun jamoaga va
jamiyatga birlashuvlari zarur bo‘ladi”, deydi. Demak, mana shunday falsafiy dunyoqarash
negizida birlashish globallashuv uchun keng imkoniyatlar yaratib, yoshlarning bag‘rikenglik
madaniyati rivojiga xizmat qiladigan milliy tafakkur va ma’naviy-mafkuraviy mexanizmlar
shakllanishiga olib keladi.
Jahonda turli millat vakillarining bir mamlakatda tinch-totuv yashashlari, umuminsoniy
bag‘rikenglik tamoyillarini rivojlantirishga intilishlari yangi asrga xos xususiyatdir. Biroq,
madaniyatning notekis rivojlanish qonuniyatiga ko‘ra ayrim jamiyatlarda madaniyat omili
yetarlicha namoyon bo‘lmayotganligi tufayli ularda mavjud siyosiy hokimiyatga qarshi turli
destruktiv harakatlar vujudga kelib, bu boshqa xalqlar va davlatlarning barqarorligi hamda
taraqqiyotiga ham o‘z ta’sirini o‘tkazmoqda. Mazkur holat yoshlar madaniyatining real va
potensial imkoniyatlaridan samarali foydalanishga, ularning bag‘rikenglik madaniyatini
rivojlantirish bilan bog‘liq ehtiyojlarni vujudga keltirmoqda.
Bag‘rikenglik madaniyatini shakllantirishda axloqiy qadriyatlar uyg‘unligi, uning global
xususiyatlarini tadqiq etish bo‘yicha ilmiy-nazariy izlanishlar olib borilmoqda. Xususan,
insonning ma’naviy kamoloti va bag‘rikenglikning uyg‘un jihatlari, bag‘rikenglik madaniyatining
shakllanish tendensiyalari, bag‘rikenglikning umuminsoniy qadriyat sifatida yoshlar faoliyatida
namoyon bo‘lishiga oid tadqiqotlar muhim ahamiyat kasb etadi. Shu nuqtai nazardan aholi,
ayniqsa yoshlarni tarbiyalashning samarali mexanizmlarini ishlab chiqish, yoshlarning
bag‘rikenglik madaniyatining mezonlari, me’yorlari va tamoyillarini aniqlash, bu muammoga
axloqiy tamoyillar bilan tizimli yondashuv asosida ilmiy va amaliy jihatdan tadqiq etish obyektiv
zaruriyat bo‘lib qolmoqda. “Bunda umuminsoniyatning obyektiv ehtiyojlaridan kelib chiqib,
jamiyat ijtimoiy manfaatlari umumiyligiga, demokratik va gumanistik tamoyillariga asoslangan
“erkin globallashuv”
|
