|
Iqtisodiyot
|
| bet | 5/14 | | Sana | 24.05.2024 | | Hajmi | 145,03 Kb. | | #251868 |
Bog'liq iqtisodiy ehtiyojlarMehnat qurollari deb insonlarni tabiat boyliklariga ta’sir o’tkaza oladigan barcha vositalariga aytiladi. Mehnat qurollari turli ko’rinishlarda ifodalanadi. Masalan, stanok, mashina, asbob-uskunalar, turli uzatkich, mexanizmlar va boshqalar.
Hozirgi davrda turli axborot vositalari, aloqa kanallari, reklamalarni ham mehnat qurollariga kiritish mumkin. Chunki ular orqali xom ashyo ishlab chiqarish jarayonini tashkil etishni tezlatish mumkin.
Mehnat qurollari (MQ) va mehnat omillari (MO) yig’indisiga ishlab chiqarish omillari (IV) yoki ishlab chiqarish vositalari deb aytiladi va formulada quyidagicha ifodalanadi:
IV = MQ + MO
Bundan shunday xulosa qilamiz. Ishlab chiqarish jarayonini tashkil etish uchun ishchi kuchi va ishlab chiqarish vositalari bo’lishi zarur. Inson — ish kuchi ishlab chiqarish vositalariga ta’sir etgandagina ishlab chiqarish jarayoni amalga oshadi va ishlab chiqarish omillari ishlab chiqarish jarayonining moddiy-omilini tashkil etadi. Ishlab chiqarish uchun zarur bo’lgan bu omil fan va texnika taraqqiyoti ta’sirida doimiy ravishda takomillashib boradi.
Bu omillar ichida inson omili eng asosiy omil hisoblanadi. Bu omilsiz ishlab chiqarishni tashkil etib bo’lmaydi. Shuning uchun ham inson omilidan biz doimo oqilona, ehtiyotkorlik bilan foydalanishimiz kerak. Inson omiliga bo’lgan talab ishlab chiqarish jarayonining hajmiga va unda qo’llanilayotgan texnologiyalarga bog’liq bo’ladi. Ishlab chiqarish texnologiyalarining o’zgarishi, ya’ni takomillashib borishi inson omili — ish kuchiga bo’lgan talabni belgilaydi.
Ishlab chiqarish jarayoni ikki turga bo’linadi: moddiy ishlab chiqarish jarayoni va nomoddiy ishlab chiqarish jarayoni. Moddiy ishlab chiqarish jarayoni jamiyat taraqqiyoti uchun zarur bo’lgan xom ashyo va maxsulotlar ishlab chiqaruvchi tarmoqlar: sanoat, qurilish, transport, qishloq xo’jaligi, kommunal xo’jalik, maishiy xizmat va boshqa tarmoqlardan tashkil topadi. Nomoddiy ishlab chiqarish nomoddiy ne’matlar, ya’ni ma’naviy qadriyatlar, nomoddiy xizmatlar ko’rsatiladigan: sog’liqni saqlash, maorif va boshqa shunga o’xshash tarmoqlardan tashkil topadi.
|
| |
