Iqtisodiyot va ta'lim / 2023-yil 3-son
493
iqtisodiy kartografik asarlarni yaratishga o‘tishga
olib keldi. Bunday xaritalar iqtisodiyotning asosiy
tarmoqlari: sanoat, transport, qishloq va o‘rmon
xo‘jaligi xaritalarini yangicha ko‘rinishga olib kelishi
va xaritaga kiritilgan hududga xos bo‘lgan ijtimoiy-
iqtisodiy va ekologik jarayonlar va hodisalar to‘g‘-
risida yangi tushunchalarni berishi mumkin.
Yangi yo‘nalishni shakllantirishda geoaxborot
va multimedia texnologiyalaridan foydalanish mu-
him rol o‘ynaydi. Ushbu texnologiyalar tez fursatlar-
da kartalar tuzush va toʻldirish, foydalanuvchilarga
oson tanish imkonini
beruvchi binolar va inshoot-
larning uch o‘lchovli tasvirlarini, fotosuratlar, video-
kliplar, eng muhimi ma’lumotnoma va tarixiy mate-
riallarni joylashtirish imkonini beradi. Yangi yo‘na-
lishni rivojlantirishda turli darajadagi foydalanuv-
chilar foydalanishi uchun qulay bo‘lishida telekom-
munikatsiya texnologiyalarining o‘rni kattadir.
Ushbu yo‘nalishning keng tarqalganligi ham-
da rivojlanganligiga qaramasdan, ushbu sohadagi
uslubiy ishlanmalar juda kam hamda ilmiy tadqiqot
ishlari deyarli yo‘q. Shu paytgacha oliy ta’lim muas-
sasalarining atlas va elektron xaritalari yaratilinma-
gan. Bularning hammasi geoinformatsion kartogra-
fiyani qo‘llagan holda oliy ta’lim
muassasalarining
elektron xaritalarini yaratishni raqamli shahar
yaratish metodining bir qismiga aylantiradi.
GAT texnologiyalarni ijtimoiy va iqtisodiy so-
halarning barchasida qo‘llash mumkin. Namangan
viloyatining ta’lim xaritasini GAT dasturlaridan,
ArcCatalog, ArcMap, ArcGisPro, ArcGisOnline ilova-
laridan foydalanilgan holda yaratdik. Ta’lim kartasi
ma’lumotlari Statistika qo‘mitasi ma’lumotlaridan
olingan bo‘lib, shu ma’lumotlar
asosida Web-xarita
yaratildi. Bu xarita barcha uchun tushunarli, tahlilda
va boshqa mustaqil foydalanuvchilar foydalanishi
mumkin. Shuningdek, bu tizimning bir qancha qu-
layliklari mavjud. Jumladan:
– ma’lumotlar, ya’ni Namangan viloyatining
texnologik tizimi ishlab chiqildi;
– Namangan viloyatining ma’lumotlar bazasi
yaratildi;
– Namangan viloyatining
iqtisodiy faol aholi,
bandlar va ishsizlar soni bo‘yicha on-line xarita
yaratildi;
– olib borilgan ishlar bo‘yicha ishlar chop
etildi;
– raqamlashgan ma’lumotlar asosida tahlillar-
ni osonlashtirish, keng qamrovli va turli xil sohalar-
dagi ma’lumotlarga ega bo‘lish mumkin;
– GAT texnologiyalardan istiqbolli loyihalarni
amalga oshirishda foydalanish mumkin;
– GAT texnologiyasi orqali ijtimoiy-iqtisodiy
sohala bo‘yicha prognoz xaritalarini ishlab chiqish
mumkin.
ArcGIS Online tizimida oʻzida turli vazifalarni
bajarish uchun kerak boʻladigan dasturlar mavjud.
Dasturlardan xaritalardan
tashqari mobil ilovalar,
ma’lumotnomalar, soʻrovnomalar, tizimlar yaratish-
da foydalaniladi. Oldingi bosqichda foydalanilgan
Map Weaver dasturi ham shular sirasiga kiradi.
Ma’lumotlarning GAT dasturlaridan ArcGIS
Online tizimida bir tashkilot xodimlari yoki boshqa
foydalanuvchilar bilan resurslarni almashish hech
qanday muammosiz amalga oshiriladi. Tizimda
faqat taklif qilinganlar foydalanishi uchun shaxsiy
yoki hamma uchun ochiq bo‘lgan umumiy guruhlar
yaratish yoki ma’lumotlar almashish uchun boshqa
tashkilotlar bilan hamkorlikni olib borish mumkin.
Shuningdek, tizimdagi
xaritalar va boshqa
resurslarni veb-sahifalar, veb-ilovalar yoki ijtimoiy
tarmoqlarga joylashtirish imkoniyati yaratilgan
(1-rasm).
