|
Iqtisodiyotda axborot kommunikatsion texnologiyalar va tizimlarBog'liq 1-МаърузаMa’lumotlar bazasi - biror sohaga oid o‘zaro bog’langan ma’lumotlar
yig’indisining disk tashuvchidagi tashkiliy jamlanmasidir. Boshqacha qilib
aytganda, ma’lumotlar bazasi - bu kompyuter xotirasiga yozilgan ma’lum bir
strukturali, o‘zaro bog’langan va tartiblangan ma’lumotlar majmui bo‘lib, u biror
bir obyektning xususiyatini, holatini yoki obyektlar o‘rtasidagi munosabatni
ma’lum ma’noda tavsiflaydi.
Ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimi (MBBT) - bu dasturiy va apparat
vositalarining murakkab majmui bo‘lib, ular yordamida foydalanuvchi
ma’lumotlar bazasini yaratishi va shu bazadagi ma’lumotlar ustida ish yuritishi
mumkin. MBBT o‘z maxsus dasturlash tillariga ham ega bo‘lib, bu tillarga buyruqli
dasturlash tillari deyiladi. MBBTga Oracle, Clipper, Paradox, FoxPro, Access,
Workbench, Navicat, PHP My Admin, dbForge Studio for MySQL, HeidiSQL,
SQL Maestro, EMS SQL Manager, SQLyog, DBTools Manager, MyDB Studio va
boshqalarni misol keltirish mumkin.
MBBT asosiy xususiyatlari - bu nafaqat ma’lumotlarni kiritish va saqlashda
ishlatiladigan protseduralar tarkibi bo‘lmasdan, ularning strukturasini ham
tasvirlaydi. Ma’lumotlarni o‘zida saqlab va MBBT ostida boshqariladigan fayl
oldin ma’lumotlar banki, keyinchalik esa “Ma’lumotlar bazasi” deb yuritila
boshlandi. Ma’lumotlarni boshqarish tizimi quyidagi xossalarga ega:
fayllar to‘plami mantiqiy kelishuvni quvvatlaydi;
ma’lumotlar ustida ish yuritish tili bilan ta’minlaydi;
har xil to‘xtalishlardan keyin ma’lumotlarni qayta tiklaydi;bir necha
foydalanuvchilarning parallel ishlashini ta’minlaydi.
Ma’lumotlarning relyatsion modali konsepsiyasi 1970-yilda A.F.Kodd
tomonidan taklif qilingan. U ma’lumotlarni tavsiflash va tasvirlashning amaliy
dasturlaridan bog’liq bo‘lmasligini ta’minlash masalasini hal qilish uchun xizmat
qilishini o‘z tajribalarida ko‘rsatib o‘tgan.
Ma’lumotlarning relyatsion modeli asosida “munosabat” tushunchasi yotib, u
inglizcha “relation” so‘zidan olingan. Ba’zi bir qoidalarga amal qilgan holda
munosabatlarni ikki o‘lchovli jadval ko‘rinishida tasvirlash mumkin. Jadval har
qanday odamga tushunarli va qulaydir.
|
| |
