|
Iqtisodiyotda informatsion kommunikatsion texnologiyalar
|
| bet | 1/5 | | Sana | 20.01.2024 | | Hajmi | 42.7 Kb. | | #141834 |
Bog'liq Turgunbek0108 Устав АО, Устав ООО, Фалсафа МТ 2023-24 10.03.2024
О‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA О‘RTA MAXSUS
TA’LIM VAZIRLIGI
TOSHKENT MOLIYA INSTITUTI
Buxgalteriya hisobi va audit_yо‘nalishining _HBA-65/23 guruh talabasi
Qudratov Turg’unbekning
“IQTISODIYOTDA INFORMATSION KOMMUNIKATSION TEXNOLOGIYALAR” fanidan tayyorlagan
MUSTAQIL ISHI
MAVZU: Ijtimoiy tarmoqlarning iqtisodiyotdagi roli va rivojlanishi
Bajardi: Qudratov T.
Qabul qildi:Muslimov O.
Toshkent-2024
Reja:
Ijtimoiy tarmoqlar haqida tushuncha.
Global tarmoqning iqtisodiyotda tez sur’atda rivojlanayotganligi.
Iqtisodiyotda ijtimoiy tarmoqning bugungi kundagi roli.
Mundarija:
1.Ijtimoiy tarmoqlar haqida tushuncha……………………………………3.
2.Global tarmoqning iqtisodiyotda tez sur’atda rivojlanayotganligi………5
3.Iqtisodiyotda ijtimoiy tarmoqning bugungi kundagi roli………………...9
4. Xuloa…………………………………………………………………...13
Ijtimoiy tarmoq tushunchasi. Tarkibi, faqatgina ishtirokchilardan iborat va ular orasida muloqatni o‘rnatuvchi, ko‘p foydalanuvchili interaktiv veb saytlar asosida yaratilgan tarmoq ijtimoiy tarmoq deb tushuniladi. Mazmuniga ko‘ra ijtimoiy tarmoq ikki bosqichli bo‘ladi:
1. Foydalanuvchilar orasidagi muloqatni o‘rnatib beruvchi dasturiy - apparatli kompleks;
2. Foydalanuvchilar orasidagi umumiy qiziqishlarni aniqlash, guruhlar orasidagi muloqat internet tarmog‘i orqali bajarilishi. Ijtimoiy tarmoqning maqsadi internetda o‘zaro qiziqishlar yoki faoliyatga ega shaxslar bilan muloqot qurishdan iborat. O‘zaro aloqa ichki pochta yoki xabar almashish tizimi orqali amalga oshiriladi. Ijtimoiy tarmoqlar ochiq yoki yopiq bo‘lishi mumkin. Ijtimoiy tarmoq xususiyatlarining biri – do‘stlar va guruxlar tizimi. Uni quyidagi chizma yordamida tavsiflash mumkin. Foydalanuvchilarining soni bo‘yicha hozirda Facebook ijtimoiy tarmog‘i 500 000 000 foydalanuvchisi bilan etakchilik qilmoqda. Undan keyingi o‘rinlarda MySpace (255 000 000 foydalanuvchi), Twitter (200 000 000 foydalanuvchi), Windows Live Spaces (120 000 000 foydalanuvchi), Habbo Hotel (120 000 000 foydalanuvchi), V Kontakte (110 000 000 foydalanuvchi), Friendster (90 000 000 foydalanuvchi), Hi5(80 000 000 foydalanuvchi), Tagged.com (70 000 000) . Dunyoda 20 dan ortiq yirik ijtimoiy tarmoqlar mavjud. Ularning 13 tasida 100 milliondan ortiq foydalanuvchilar ro'yxatdan o'tgan. Ushbu xizmatlarda odamlar o'z sahifalarini yaratadilar, do'stlar qo'shadilar, yangi odamlar bilan tanishadilar, suhbatlashadilar, video tomosha qiladilar va musiqa tinglaydilar. So'nggi paytlarda ijtimoiy tarmoqlar nafaqat yoshlar, balki kattalar orasida ham juda mashhur bo'lib qoldi. Dunyo bo'ylab mashhur ijtimoiy tarmoqlar AQSh, Xitoy, Angliya va Rossiyada yaratilgan. Yaponiya va Belorusiyada ham o'z mamlakatlarida keng tarqalgan o'zlarining ijtimoiy tarmoqlari mavjud. Dunyoda birinchi ikkita ijtimoiy tarmoq ochildi: Xitoyda QQ va AQShda LinkedIn, bu 2003 yilda sodir bo'lgan. QQ - bu xabar almashish xizmati, ICQ singari, faqat u ijtimoiy tarmoq shaklida yaratilgan. Dunyo bo'ylab 300 milliondan ortiq foydalanuvchilar mavjud bo'lib, ularning yarmidan ko'pi xitoyliklardir.Ammo birinchi amerikalik LinkedIn ijtimoiy tarmog'i ishbilarmonlar uchun yaratilgan. Bu erda ish e'lonlari joylashtirildi, kompaniya egalari va menejerlari sheriklar qidirib, raqobatchilarni o'rganishdi. Endi ushbu tarmoqdan butun dunyodan 200 milliondan ortiq kishi foydalanadi. Rossiyada eng mashhur ijtimoiy tarmoqlar 2006 yilda ochilgan. Ushbu xizmatlar VKontakte va Odnoklassniki deb nomlangan. Birinchi tarmoq yoshlar uchun bo'lsa, ikkinchisi keksa avlod uchun. Vkontakte-da 80 milliondan ortiq faol akkauntlar mavjud, har kuni sahifalarni 300 milliondan ortiq tomosha qilishadi. Odnoklassniki-da 200 milliondan ortiq odam ro'yxatdan o'tgan, shundan 150 millionga yaqini faol. Ma'lum bo'lgan Mail.ru - My World ijtimoiy tarmog'ida foydalanuvchilarning soni ozroq.Rossiyalik foydalanuvchilar soni so'nggi yillarda Amerikaning bir mashhur sayti - Twitterda o'sib bormoqda. Hozir "tvitlar" soni 200 million. Sayt foydalanuvchilari yarim milliarddan oshdi. Ijtimoiy tarmoqlar bugungi kunda nafaqat aloqa uchun, balki ishbilarmonlik aloqalarini o'rnatish, ish topish, uyushgan guruhlar harakatlarini muvofiqlashtirish va boshqa ko'p narsalar uchun ham foydalaniladi. Xalqaro ijtimoiy tarmoqlar orasida professional jamoalar, mikrobloglar va qiziqadigan jamoalar mavjud. Ijtimoiy tarmoqlar - bu yangi odamlar bilan tanishish, so'nggi yangiliklarni olish va yangi o'yin o'ynashdan zavqlanishning ajoyib usuli. Ularning xilma-xilligi ba'zan qo'rqitadi va ko'pchilik eng
ommabop ijtimoiy xizmatlar o'rtasidagi farqni umuman ko'rmaydilar … Ijtimoiylashuvini Internetda boshlashga qaror qilgan kishi nimani tanlashi kerak?Ijtimoiy tarmoqlar nafaqat o'spirinlar va yoshlar, balki kattalar orasida ham tobora ommalashib bormoqda. Bunday mashhurlik ijtimoiy tarmoqlar yaratuvchilariga nafaqat umumiy hurmat va shon-sharaf, balki juda katta daromad keltiradi. Bizning ittifoqimiz haqida gap ketganda, ijtimoiy tarmoqlar bizning jamiyatimiz a'zolari va odamlari duch keladigan kurashlar haqida tashqi dunyoga xabar berish uchun kuchli vositadir. Bu, shuningdek, bahslashish, fikr almashish va fikr almashish uchun erkin va ochiq forumdir. Ijtimoiy tarmoqlar haqidagi aqlni hayratda qoldiradigan faktlardan biri bu; deyarli 3,5 milliard faol ijtimoiy tarmoq foydalanuvchilari bor va har 6,4 soniyada yangi akkaunt yaratiladi. Har bir foydalanuvchi o‘rtacha 7,6 ta ijtimoiy tarmoq hisobiga ega. Ular har kuni ijtimoiy tarmoqlarda taxminan 142 daqiqa vaqt sarflaydi. Ijtimoiy tarmoq saytlari juda mashhur, chunki ular ko'plab imtiyozlar va xizmatlarni taklif qiladi va foydalanuvchilarga o'z do'stlari, yangi odamlar bilan bog'lanishda va o'xshash odamlar bilan fikr almashishda yordam beradi. Ijtimoiy tarmoqlar foydalanuvchilarga o'xshash odamlar o'z fikrlari va fikrlarini baham ko'rishlari mumkin bo'lgan guruhlar yaratish yoki ularga qo'shilish imkonini beradi. Ijtimoiy tarmoqlar orqali rasmlar, video va boshqa tarkiblarni baham ko'rish oson, bu xodimlarning ruhiy holatini va o'zaro munosabatlarni oshirishga yordam beradi. Kompaniyaning Rojdestvo partiyasidan yoki jamoani qurish tadbiridan olingan kulgili rasmlar ijtimoiy tarmoqlarda tarqatish uchun qiziqarli bo'lishi mumkin. Ijtimoiy tarmoqlardagi xabarlarga kim izoh berganini ko'rish uchun xodimlarni jalb qilish va ularni ofisdagi o'zgarishlar korxona darajasida o'z kompaniyalari bilan nima yuz berayotganini ko'rishga yordam berishi mumkin. Masalan, ular birlashishlar yoki qo'shilishlar to'g'risida o'z kompaniyalari yangiliklar lentasidan bilib olishlari mumkin. Ijtimoiy tarmoqlar biroz chalg'itishi mumkin. Agar xodimlar uni aloqa vositasi sifatida emas, balki o'yin-kulgi manbai sifatida ishlatsa, bu mahsuldorlikni yo'qotishiga olib kelishi mumkin. Bu, shuningdek, xodimlarning diqqatini haqiqatdan ham muhim bo'lgan narsalardan uzoqlashtirishi mumkin, shu jumladan, muhim vazifalar ustida ishlayotganda ularning e'tiborini jalb qilish. Yo'qotilgan mahsuldorlik va e'tiborning etishmasligi operatsion xarajatlar bilan birga sifatsiz mahsulot va xizmatlarga olib kelishi mumkin. Xodimlarning o'zlarining xo'jayinlari yoki hamkasblari ustidan shikoyat qilishlari uchun ijtimoiy tarmoqlarga murojaat qilishlari bejiz emas, chunki ular yomon munosabatdan charchagan. Bu xodimlarning ijaraga berish xususiyatiga qarab, har xil muammolarga olib kelishi mumkin. Oxir oqibat, ijtimoiy tarmoqlar, agar xodimlar ehtiyot bo'lishmasa, adovat, yozuvlarni yozish va hatto bekor qilishga olib kelishi mumkin. Shuningdek, mish-mishlar paydo bo'lishi va ijtimoiy tarmoqlarda tarqalishi mumkin, bu esa xodimlarning birgalikda ishlashini qiyinlashtiradi. Ijtimoiy media platformalarini noo'rin xatti-harakatlar uchun forumlarga aylantirish juda oson. Interenet kun sayin har bir tashkilot, ijtimoiy muassasa, o’quv yurtlari, xonadonimizga kirib kelmoqda. Respublikamizda internetdan foydalnuvchilar soni hatdan tashqari yoshlar hisobida ortib bormoqda. Umumjahon miqyosida olganda ham bu miqdorni sezish mumkin. Ko’pchilik yoshlar hayotiy tasavvurga etarlicha ega bo’lmasa-da, ammo axborot vositasiga aylanib qolmoqda. Bu taajjubsiz holatki, chunki yoshlar o’zlariga referat yoki kurs ishi izlab, musiqa eshitish, o’ziga yoqqan kitobni sotib olish yoki forum mavzularini jonli mushohadalarida ishtirok etish orqali internetga kirib bomoqdalar.Internet ta’lim olish, dam olish yoki do’stlar bilan muloqot qildishning ajoyib va foydalasi vositasi bo’lishi mumkin. Ammo hayotga real ko’z bilan qaraydigan bo’lsak, tarmoq o’z o’rnida xavfdan ham xoli emas: uning ham o’ziga xso bezoriligi, jinoiy olami, zarari va nomaqbullik tomonlari mavjud. Virtual muloqot insonlarga bolalarga zarar keltiruvchi manba bo’lib qolishi ham hech gap emas. Oxirgi paytlarda Internetda ko’pgina tajovuzkor va ijtimoiy xavfli materiallar paydo bo’lib qolmoqda. Bugun dunyoning bir nuqtasida sodir bo`lgan voqea, yangilik xususida yetarli axborot olishimiz uchun atigi bir necha soniya kifoya. Monitor qarshisida sichqonchasimon moslamani boshqarib, istalgan mavzuda istalgan axborotni olish mumkin. Internet bir necha o`n yil ichida global tarmoqqa aylanib, nainki axborotlashgan jamiyatni yuzaga keltirdi, balki jahonda globallashuv jarayonining tezlashishida ham muhim omil bo`ldi. Internet – insoniyat tafakkuri mahsuli. Ish stolimizda turgan kompyuterga shunchaki elektron qurilma sifatida qaray olmaymiz. Internet axborot olish, almashish va uzatishning eng samarali, qulay vositasidir. Uning multimediya (tasvir, ovoz, matn) xizmati va boshqa qator qulayliklari insoniyatni virtual olamga ohanrabodek tortmoqda. Lekin masalaning ikkinchi, g`oyat e`tibortalab jihati ham bor. Ba`zi mamlakatlarda virtual olamga g`arq bo`lish oqibatida o`zining yoxud o`zgalarning joniga qasd qilish odatiy holga aylanayotgani ham sir emas. Yoki qator davlatlarda real hayotni virtual hayotga almashtirgan, ruhiy nosog`lom bemorlarni davolashga ixtisoslashgan shifoxonalar tashkil etilayotganini ham hech kim inkor etolmaydi. Bugun internetdan foydalanuvchilarni shartli ravishda ikki toifaga ajratish mumkin. Birinchi toifadagilar kasbi talabidan kelib chiqqan holda yoki ilmiy tadqiqotlari uchun zarur ma`lumot va axborot olish maqsadida internetga murojaat qilayotganlar bo`lsa, ikkinchi toifadagilar shunchaki qiziqishiga ko`ra, deylik, pornografik, tanishuv saytlariga kirib yoki onlayn o`yinlari bilan kun o`tkazish kayfiyatida bo`lganlardir. Virtual olam insonni manipulatsiya qilmoqda. Manipulatsiya – bu fikriy qaramlik orqali o`ziga bo`ysundirish demakdir. Hozir bolalar yoki o`smirlarning internet-kafeni “ikkinchi uyi”ga aylantirib olayotgani sir emas. Kuzatishlar shuni ko`rsatadiki, onlayn o`yinlarini o`ynovchilar ham asosan o`smirlardir. O`smirlik shaxsning fiziologik va ijtimoiy rivojlanishidagi o`ziga xos davr hisoblanadi. Agar shu davrda o`g`il yoki qiz agressiv ruhdagi onlayn o`yinlariga berilsa, bu noxush oqibatlarga olib kelishi ehtimoldan xoli emas. Bundan besh-o`n yil oldin uylar atrofidagi o`yin maydonchalari bolalar bilan gavjum bo`lar edi. Hozir esa bolalarni ko`proq har qadamda uchraydigan internet-kafelarda uchratasiz. Bolalar harakatli o`yinlardan ko`ra kompyuter o`yinlariga qiziqmoqda. Albatta, farzandlarimizning zamonaviy axborot texnologiyalariga doir bilim va ko`nikmalari erta shakllanib borayotgani quvonarli. Ammo bu ma`lum bir yo`qotishlarga sabab bo`layotganidan ham ko`z yumib bo`lmaydi. Internetdan foydalanuvchilarni kuzatib, shunday xulosaga kelish mumkinki, internet shaxsda fikriy rivojlanishni, mushohada, tahlil qilish qobiliyatini, izlanuvchanlikni va xotirani susaytiradi. Biz va bizdan oldingi avlod vakillari Navoiyning, Fuzuliyning yuzlab satrlarini yod bilgan. Hozir esa to`rt qator satrni xotirasida saqlab qololmaydigan va shaxsiy kompyuterining xotirasiga suyanib qolgan, usiz umuman fikrlay olmaydigan yoshlar oz emas. Kompyuter, xususan, internet farzandlarimizni o`ylamay, fikrlamay yashashga o`rgatmayaptimikan, deya xavotirga tushasan kishi. Bugungi kunda yoshlar masalalari mamlakatimiz taraqqiyoti va ravnaqi bilan bevosita bog`liq ekan, ushbu muhim vazifalarni hal etishda yoshlarga ta`lim-tarbiya berish ularning turli xil ma`naviy-mavkuraviy tahdidlardan asrash o`ta dolzarb vazifalardan biri xisoblanadi.
|
| |
