• Ishchi kuchi sifat
tarkibining o‘zaro
bog‘liqligi
• Xodimning
raqobatbardoshligi
• Personalni
rivojlantirishning
siklli
Reja:
ISHCHI KUCHI SIFAT TARKIBINING O‘ZARO
BOG‘LIQLIGI
• PERSONALNI RIVOJLANTIRISH SHAXS QADRIYATLARINI O‘ZGARTIRISH BO‘LIB, U XODIMNING
BILIM VA KO‘NIKMALARINI O‘ZGARTIRISHNI TALAB ETADI. PERSONALNI RIVOJLANTIRISH —
ISHCHI KUCHI SIFATINI OSHIRISHGA QARATILGAN.
• ISHCHI KUCHI SIFATI IQTISODIY KATEGORIYA SIFATIDA INSONNING MEHNATGA LAYOQATINI
SHAKLLANTIRISH VA RIVOJLANTIRISH YUZASIDAN SHAXS VA JAMIYAT, XODIM VA ISH BERUVCHI
O‘RTASIDAGI MUNOSABATLARNI HAMDA USHBU MUNOSABATLARNING ISHLAB CHIQARISH
FAOLIYATIDA NAMOYON ETISH DARAJASINI IFODA ETADI.
Mehnat jarayonida namoyon bo‘ladigan inson xususiyatlari
muayyan tarkibni tashkil etadi. Quyidagilar bu tarkib bo‘laklaridir:
• — qiziqish (motivatsiya)1 xususiyatlari; — kasbiy-malaka xususiyatlari;
• — aqliy (intellektual) xususiyatlar;
• — nufus (demografik) xususiyatlari, salomatlik. Ushbu xususiyatlar o‘zaro bog‘liq
bo‘lib bevosita ishchi kuchiga, sifatiga ta’sir ko‘rsatadi.
Bugungi kunda taraqqiy etgan barcha
kompaniya va firmalarda ishchi kuchi sifatini
oshirishga nihoyatda katta e’tibor berilmoqda.
Jumladan, AQSHning «Motogolla»
korporatsiyasi mutaxassislar va menejerlar
tayyorlash hamda malakasini oshirish uchun
o‘quv markazlari keng tarmog‘i bilan
birgalikda o‘z texnika universitetiga ham ega.
So‘nggi o‘n yil ichida korporatsiyaning kadrlar
tayyorlash uchun sarf xarajatlari 7 milliondan
120 million dollarga yetdi.
Germaniyada ishlab chiqarishda band bo‘lgan
har bir ishchi va mutaxassis kamida ikki yilda
bir marta turli kurslarda o‘z malakasini
oshiradi. Ushbu jarayonning asosiy
tashkilotchilari korxonalardir. Ular xodimlar
malakasini oshirish uchun xarajatlarning
yarmidan ko‘prog‘ini o‘z mablag‘lari hisobidan
qoplaydilar. Buning uchun ular o‘zlarining
o‘quv markazlaridan, shuningdek, boshqa
kompaniya va firmalar bilan birgalikda tashkil
etilgan o‘quv markazlaridan foydalanadilar.
Germaniyaning «Siemens» elektrotexnika
konserni 82 ming nafar xodimni jalb etish
qobiliyatiga ega bo‘lgan 8 mingta malaka
oshirish dasturlariga ega.
• FRANSIYADA 1984-YILDAYOQ, «DAVLAT VA FIRMALAR O‘ZIDAGI
KADRLAR TAYYORLASH MARKAZLARI FAOLIYATINI MUVOFIQLASHTIRISH
TO‘G‘RISIDA»GI QONUNI QABUL QILINGAN. BU YERDA PERSONALNI
TAYYORLASH STRATEGIYASINI ISHLAB CHIQISHDA FIRMALARNING ISHLAB
CHIQARISH KENGASHLARI VA KASABA UYUSHMALAR JALB ETILGAN.
• AQSHDA HAM, 1982-YILDA «KADRLARNI O‘QITISH VA QAYTA
TAYYORLASHNI TASHKIL ETISHDA MAHALLIY HOKIMIYAT
ORGANLARINING KORPORATSIYALAR BILAN SHERIKLIGI TO‘G‘RISIDA»GI
QONUNI QABUL QILINGAN.
• UMUMAN, HOZIRGI VAQTDA ISHCHI KUCHI SIFATI NIHOYATDA DOLZARB
AHAMIYATGA EGA BO‘LMOQDA. GLOBALLASHUV, JAHON BOZORIDAGI
O‘TA KESKIN RAQOBAT PERSONALNING YUQORI MALAKAGA EGA
BO‘LISHINI
• TALAB ETMOQDA. MASALAN, HOZIRGI VAQTDA YUQORI MALAKAGA
EGA ISHCHILAR AQSHDA JAMI ISHCHILARNING 45, GERMANIYADA ESA
55 FOIZINI TASHKIL ETMOQDA.
• ISHCHI KUCHI SIFATIGA TA’SIR KO‘RSATUVCHI OMILLARNI ULAR YO‘NALISHIGA QARAB, UCH GURUHGA AJRATISH MUMKIN:
• 1. BEVOSITA TA’SIR OMILLARI. ULARGA BEVOSITA MEHNAT FAOLIYATI BILAN BOG‘LIQ HAMDA INSONNING MEHNAT FAOLIYATI
JARAYONIDA QOBILIYATLARINI AMALGA OSHIRISHGA TA’SIR KO‘RSATUVCHI OMILLAR KIRADI. BU OMILLAR MEHNAT JARAYONI
SIFATI BILAN BOG‘LIQDIR.
• MEHNAT JARAYONI SIFATI ESA, INSONNING MEHNAT QOBILIYATLARINI RIVOJLANTIRISH UCHUN SHART-SHAROITLAR YARATILGAN,
YUQORI VA DOIMIY ISH HAQI KAFOLATLANGAN ISH JOYLARI MAVJUDLIGI BILAN BELGILANADI.
• — ish qiziqarli bo‘lishi kerak;
• — personal mehnatiga munosib adolatli haq olishi
kerak; — mehnat shart-sharoitlari qulay bo‘lishi
kerak;
• — rahbariyat tomonidan nazorat iloji boricha
kamroq bo‘lishi, lekin nazorat qilish zarurati
bo‘lganda, albatta, nazorat amalga oshirilishi
lozim;
• — xodimlar o‘z ishlariga taalluqli bo‘lgan
qarorlar qabul qilinishida ishtirok etishlari darkor;
• — maishiy va tibbiy xizmat ko‘rsatish vositalari
bilan ta’minlangan bo‘lishi kerak.
Yuksak
mehnat
jarayoni
sifati
quyidagilar
hisobiga
ta’minlanadi:
• MEHNAT JARAYONI SIFATI MEHNATDAN QONIQISH HOSIL QILISH HISSINI KUCHAYTIRISH, O‘Z
MALAKASINI OSHIRISHGA INTILISHDA O‘Z IFODASINI TOPAR EKAN, YA’NI ISHCHI KUCHI SIFAT
KO‘RSATKICHLARINI YAXSHILASHGA KO‘MAKLASHAR EKAN, USHBULARDAN KELIB CHIQQAN
HOLDA, MEHNAT JARAYONI SIFAT JIHATLARIGA ISHCHI KUCHI SIFATINI OSHIRUVCHI OMILLAR,
DEB QARASH MUMKIN.
| 