98
Z – yorug’likni notekislik koeff (1,1-1,15);
η – yoritilgichlarni foydalanish koeffitsienti.
Bu yerda,
a va
b – binoning buyi va eni, m.
h - yoritgichning yoritilayotgan yuzadan balandligi, m
5. Yoritilganlikka bo’lgan asosiy talablar va yoritqichlar
Ishlab chiqarish
sharoitida yoritilganlik, ishchi-hodimlar salomatligiga zarar
yetkazmasligi uchun u ko`zni zo`riqtirmaydigan,
ish vaqtida binoning hamma
qismlarida bir tekis taqsimlangan bulishi talab qilinadi. Korxonalarda yoritishga doir
talablar quyidagilardan iborat:
-yoritish qurilmasi yorug’ligining spektral tarkibi quyosh yorug’liginikiga
yaqin bo`lishi;
-bajariladigan ishlarning turi va aniqligiga qarab, yoritilganlik darajasi etarlicha
bo`lishi hamda gigiyena talablariga
mos kelishi;
-ish joyida to`g’ri tushadigan va qaytgan yorug’liklar bo`lmasligi;
-me`yorlarga muvofiq, korxona binolariga avariya yoritgichlari o`rnatilishi;
-xavfli ish o`rinlari yuqori darajada yoritilgan bo`lishi;
-yoritish qurilmalari xavfli hamda zararli omillar hisoblangan, ya`ni shovqin,
elektr quvvati, issiqlik chiqarish va yong’in chiqarish manbalari bo`lmasligi;
-nazorat o`lchash
asboblari, xavfsizlik signalizatsiyasi ishonchli va uzluksiz
yoritilishi;
-yoritilish bir tekis va turg’un bo`lishi, soyalar hosil qilmasligi kerak. Aks
holda inson ko`zini bir sharoitdan ikkinchi sharoitga tez-tez o`zgarib
turishi
natijasida, ko`rish organlarining toliqish holati ro`y beradi. Yoritgich lampalari
yorug’lik tarqatish hususiyatiga ko`ra uch sinfga bulinadi:
- to`g’ridan-to`g’ri nur
tarqatuvchi;
- nur yoyuvchi;
- nur qaytaruvchi lampalar.
a) To`g’ridan-to`g’ri nur
tarqatuvchi lampalar sinfiga, quyi yarim aylanasi
bo`ylab o`z nurining tahminan 90% ni tarqatadigan lampalar kiradi.
b) Nur yoyuvchi lampalar o`z nurlarini yuqori va quyi aylanalar o`rtasida
taqsimlashga asoslangan bo`lib, umumiy nurni yuqori va quyi sfera buylab tarqatadi
hamda har
qanday soyalarga barham berib, yorug’likni bir tekisda tarqatish
imkoniyatini beradi. Bunday lampalar ship va devorlari yorug’lik
qaytarish
hususiyatiga ega bo’lgan binolarga o`rnatiladi.
Nazorat savollari
1. Yorug’likga nisbatan qanday talablar qo’yiladi?
2. Yetarli yoritilmaslik inson organizmiga qanday salbiy ta’sir ko’rsatadi?
3. Mikroiqlimda tabiiy yoritilganlikning qanday ahamiyati bor?
4. Sun’iy yoritishning qanday me’yorlari bor?
5. Sun’iy yoritishda qanday texnik vositalardan foydalaniladi?
