По своей направленности
реклама может быть предназначена для продвижения:
- потребительских товаров;
- промышленных товаров.
В зависимости от охвата целевой аудитории реклама бывает
национальная и
международная.
По своей функциональной нагрузке
:
433
- товарная - призвана содействовать реализации товаров и услуг, например, фирма
помещает рекламу своего продукта,
- нетоварная - предназначена для пропаганды идей, фирма объявляет о своей
способности изготавливать продукцию без нанесения вреда или загрязнения окружающей
среды;
- коммерческая - пропагандирует товары, услуги или идеи, из которых фирмы ожидают
извлечь прибыль,
-
некоммерческая
-
финансируется
благотворительными
учреждениями,
общественными, религиозными либо политическими организациями.
Итак, в конечном итоге, именно реклама обеспечивает конкурентоспособность товара,
формирует спрос и стимулирует сбыт, ускоряя тем самым процессы купли-продажи товаров,
а также повышая оборачиваемость, как самих товаров, так и капиталов.
Представить себе современный мир без рекламы практически невозможно. Она
окружает нас повсюду. Компании тратят огромные деньги на планирование и проведение
рекламных компаний. Благодаря рекламе обеспечивается большая часть сбыта всей товарной
продукции. Планирование рекламы выступает неотъемлемым элементом системы маркетинга
любого предприятия, а ее концепция разрабатывается в рамках общей политики
маркетинговых коммуникаций.
ТДТУ проф. Р.Р.Хусаинов
ТДШУ 4-курс талабаси С.Х.Ровшанов
ЎЗБЕКИСТОНДА ТУРИЗМНИНГ ИЖТИМОИЙ-ИҚТИСОДИЙ АҲАМИЯТИ
Туризм дунёдаги энг йирик тармоқлардан бири ва иқтисодиётнинг энг тез
ривожланаётган тармоқларидан биридир. Ҳозирги вақтда бу халқаро саноат бўлиб, даромад
бўйича иқтисодиётнинг энг йирик экспорт тармоқлари орасида учинчи ўринни эгаллайди.
Кўпгина мамлакатлар учун туризм минтақавий ривожланишнинг муҳим воситаси ва
қўшимча иш имкониятларини яратишнинг асосий омилларидан бири ҳисобланади. Бу йўл ва
меҳмонхона қурилишининг ривожланишини тезлаштиради, транспорт воситаларини ишлаб
чиқаришни рағбатлантиради ва халқ ҳунармандчилиги ва минтақа ва мамлакатнинг миллий
маданиятини сақлашга ёрдам беради.
Туризм ҳақли равишда иқтисодиётнинг енг йирик, енг даромадли ва жадал
ривожланаётган тармоқларидан бири ҳисобланади. Бу хорижий валютанинг ижобий манбаи
бўлиб, мамлакатнинг тўлов балансига таъсир қилади ва ижтимоий, маданий ва екологик
вазиятга таъсир қилади.
Туризмнинг ижтимоий ўлчови шундан иборатки, туризм иқтисодий самарадан
ташқари, инсон фаолиятини тиклаш ва бўш вақтдан оқилона фойдаланишни ҳам таъминлайди.
Туризм турли хил тажрибалар, турли хил муҳит ва тадбирларни тақдим етиш орқали асабий
тарангликни самарали равишда енгиллаштиради, инсон кучи ва ички ресурсларини тўлиқ
тиклашга ёрдам беради ва интеллектуал даражани ошириш имкониятларини беради.
Туризм кўп қиррали иқтисодий соҳадир. Бу баъзи мамлакатлар даромадларининг
асосий таркибий қисми бўлиб, иқтисодий ривожланишга ҳам, глобал ҳамкорликка ҳам таъсир
қилади. Туризм маданий салоҳиятни муҳофаза қилиш ва ривожлантиришга таъсир қилади,
турли мамлакатлар ва халқлар ўртасидаги муносабатларни мувофиқлаштиришга ёрдам
беради, ҳукуматлар, жамоат ташкилотлари ва бизнес тузилмаларини атроф-муҳитни муҳофаза
қилиш ва яхшилашда фаол иштирок этишга мажбур қилади.
Ижтимоий-маданий
соҳалар
ва
туризмнинг
иқтисодий
майдони
жаҳон
иқтисодиётининг катта қисмини қамраб олади. Кўпгина ривожланган мамлакатлар туризм ва
хизматларни иқтисодий ривожланишининг устувор йўналишига айлантирдилар, чунки туризм
инвестициялар нуқтаи назаридан жуда жозибали. Бу минтақада ёки мамлакатда инфратузилма
434
ва валюта оқимларини ривожлантиришга ёрдам беради.
Туризм ижтимоий-маданий фаолият ва саёҳат эҳтиёжларини қондириш учун зарур
бўлган хизматлар кўрсатадиган соҳа сифатида иқтисодиётнинг муҳим йўналиши бўлиб, уни
янада ривожлантириш ва такомиллаштириш миллий даромаднинг ошишига олиб келади.
Ривожланган туризм соҳаси маҳаллий аҳолини иш билан таъминлаш муаммосини ҳал
қилиши мумкин, чунки туризм энг кўп меҳнат талаб қиладиган соҳалардан бири бўлиб, туризм
хизматлари соҳасида кўплаб ишчилар ишлайди.
Туризм иқтисодий тизим ривожланишининг ҳозирги босқичида ва ривожланишнинг
енг динамик йўналишларидан бири ҳисобланади. Унинг ўсиш суръати дунёнинг қолган
иқтисодиёт тармоқларидан деярли икки баравар кўп. Сайёҳларнинг еҳтиёжлари ўзгарганда,
туризм концепциясининг ўзи тўғридан-тўғри ўзгаради, аммо туризм уларнинг еҳтиёжларини
қондириш учун уларни одатдаги яшаш жойларидан бошқа муҳитга кўчирмоқда (соғлиқни
сақлаш, маънавият, таълим ва бошқалар.). Туристик талабнинг ўзгариши туризм саноатининг
ривожланишига ёрдам беради.
Бозор муносабатларининг ҳозирги босқичида туризм саноатининг ривожланиши жадал
суръатлар билан амалга оширилмоқда, бу эса алоҳида мамлакатларни сайёҳларни жалб қилиш
учун курашда рақобат муносабатларига киришга мажбур қилади.
Ҳозирги шароитда туристик корхоналар сайёҳларни мустақил равишда жалб қила
олмайди, бу эса туризм соҳасини бир ҳудудда жойлашган турли соҳаларнинг давлат ва
тижорат тузилмаларининг ўзаро таъсир қилувчи элементлари комбинацияси сифатида
ривожлантириш зарурлигини асослайди, уларнинг мақсади мамлакатнинг ижобий туристик
имиджини шакллантириш ва фойда қилиш. Туризм соҳаси иштирокчиларининг ўзаро
ҳамкорлиги бир неча босқичда амалга оширилиши керак: туризм сиёсатини ишлаб чиқишда
ва сайёҳларга бевосита хизмат кўрсатишда.
Туризм соҳаси иштирокчилари ўртасидаги ўзаро муносабатлар самарадорлигини
ошириш учун туризм соҳасининг барча иштирокчилари ўртасида ўзаро ҳамкорлик
механизмини ишлаб чиқиш зарур.
Туризм деярли ҳар қандай давлат иқтисодиётининг энг жадал ривожланаётган
тармоқларидан биридир. Ўзбекистон улкан сайёҳлик салоҳиятига эга, аммо уни амалга
ошириш учун халқаро сайёҳлик ташкилотлари билан ҳамкорликни фаоллаштириш, соҳанинг
хорижий вакиллари билан тажриба алмашиш ҳамда хуқуқий база яратилиши зарур.
Ўзбекистонда туризмни ривожлантириш учун қуйидаги меъёрий ҳужжатлар қабул
қилинди:
- Ўзбекистон Республикасининг "Туризм тўғрисида"ги қонуни. 2019 йил 18 июль, ЎРҚ
549 - сонли
- Ўзбекистон Республикаси Президентининг 08.13.2019 йил 5781-сонли “Ўзбекистон
Республикасида туризм соҳасини янада ривожлантириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги
Фармони.
- Ўзбекистон Республикаси Президентининг. 02.12.2016 йилдаги ПФ-4861 "Ўзбекистон
Республикаси туризм саноатини жадал ривожлантиришни таъминлаш чора-тадбирлари
тўғрисида"ги Фармони.
- Ўзбекистон Республикаси Президентининг. 02.03.2018 йилдаги ПФ-5326 "Ўзбекистон
Республикасининг сайёҳлик салоҳиятини ривожлантириш учун қулай шарт-шароитлар
яратиш бўйича қўшимча ташкилий чора-тадбирлар тўғрисида"ги Фармони.
- Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 05.11.2019 йилдаги 904-сонли
"Ҳар йили" Ипак йўлидаги туризм " Тошкент халқаро сайёҳлик ярмаркасини ташкил этиш
чора-тадбирлари тўғрисида”ги Қарори,
- Ўзбекистон Республикаси президентининг. 02.18.2022 йилдаги 135-сонли "Туризм ва
маданий мерос вазирлиги фаолиятини ташкил этиш тўғрисида"ги Қарори.
- Ўзбекистон Республикаси Президентининг 04.26.2023 йилдаги 135-сонли ПҚ
“Республиканинг сайёҳлик салоҳиятини ривожлантиришни жадаллаштириш, шунингдек,
435
маҳаллий ва хорижий сайёҳлар сонини янада кўпайтириш бўйича қўшимча чора-тадбирлар
тўғрисида” ги Қарори.
Юқорида қайд этилган Қонун, Фармон ва Қарорлардан кўриниб турибтики республика
раҳбарияти Ўзбекистонда туризм потенциалидан тўлиқ фойдаланишга катта этибор қаратган.
Статистика органлари маълумотларига кўра, 2023 йил 1 январ ҳолатига кўра
республикамизда 348 та сайёҳлик компания ва ташкилотлари фаолият юритиб, уларда 673,8
минг киши иш билан таъминланган. Шунингдек, улар 95,3 минг турни сотдилар.
Туризм соҳасида туризм фаолияти билан шуғулланадиган фирма ва ташкилотлар
муҳим рол ўйнайди. Улар сайёҳларга туризм билан боғлиқ турли хил хизматларни тақдим
этадилар, масалан:
- меҳмонхоналарни брон қилиш, транспорт воситалари ва экскурсиялар учун чипталар;
- Чет елда ёки минтақада туристик маршрутларни ташкил этиш;
- Саёҳатларида сайёҳларни қўллаб-қувватлаш, шу жумладан маҳаллий хизматлар ва
трансферлар;
- Сайёҳларни кутилмаган ҳодисалардан суғурталаш.
Ушбу фирма ва ташкилотлар туризм саноатининг муҳим бўғинидир, чунки улар
сайёҳларга саёҳатларидан максимал даражада фойдаланишга ёрдам беради. Шунингдек, улар
ўз мижозларини юборадиган мамлакатлар иқтисодиётига катта таъсир кўрсатади. Улар
сайёҳлик хизматларига бўлган талабни ошириши ва маҳаллий бизнесни, шу жумладан
туризмга йўналтирилган меҳмонхоналар, ресторанлар, дўконлар ва бошқа хизматларни
ривожлантиришга ёрдам бериши мумкин.
Шундай қилиб, туризм фаолияти билан шуғулланадиган фирма ва ташкилотларнинг
роли туризм ва умуман иқтисодиёт учун жуда муҳимдир.
Саудиянинг машҳур Садо газетаси сайтида "Ўзбекистон мамлакатни дунёнинг
сайёҳлик харитасига киритиш бўйича кенг кўламли ислоҳотларни амалга оширмоқда" номли
мақола чоп этилди.
Саудия газетасининг ёзишича, сайёҳларнинг Ўзбекистонда қолиш муддати ўртача 4-5
кун. Бу 2019 йилга нисбатан 1,5 баравар кўп (2-3 кун). 2017 йилда республикага ташриф
буюрган ҳар бир хорижий сайёҳ ўртача 197 доллар сарфлаган. 2023 йилда бу кўрсаткич 400
долларга етди ва 2023 йилнинг 9 ойи учун туризм даромадлари ҳажми 1,72 миллиард долларни
ташкил этди.
"Ўзбекистон жаҳон сайёҳлик ташкилоти томонидан нашр этилган энг тез
ривожланаётган 20 мамлакат рўйхатида тўртинчи ўринни эгаллади", деб хабар беради Садо.
Ўзбекистонда туризм катта имкониятларга эга, аммо шу билан бирга ушбу соҳанинг
ривожланишига салбий таъсир кўрсатиши мумкин бўлган баъзи камчиликларга дуч келади.
Булар жумласига қуйидагилар киради:
Ўзбекистонда туризмнинг асосий камчиликларидан бири бу инфратузилманинг
етишмаслиги;
туризм соҳасида малакали кадрларнинг етишмаслиги;
халқаро майдонда Ўзбекистоннинг сайёҳлик салоҳиятини етарли даражада тарғиб
қилмаслик;
шунингдек, Ўзбекистонда туризм муаммоси сайёҳлик компаниялари томонидан
кўрсатиладиган хизматларнинг паст сифатидир.
| 