|
“Ta’limda innovativ-kreativ texnologiyalarning qo’llanilishi, neyrolingvistik dasturlashningBog'liq Maqola 3 (207-211-bet)“Ta’limda innovativ-kreativ texnologiyalarning qo’llanilishi, neyrolingvistik dasturlashning
amaliy asoslari” mavzusidagi xalqaro konferentsiya 2021-yil, 27-dekabr
9
boʻlagi ekanligi va jamiyat taraqqiyotiga oʻz ulushini qoʻsha olishi mumkinligi
borasidagi hissiyotni shakllantirishda katta rol oʻynaydi va o‘qituvchilarga taʼlim
jarayonida o‘quvchilarda ijodiy gʻoyalar «inkubatsiya» boʻlishi uchun muayyan
vaqt talab etishini anglashga yordam beradi.
Aytish joizki, ijodiy maqsadlarni roʻyobga chiqarish kreativ fikrlashni
taqozo etadi, lekin shu bilan birga aqliy salohiyat, soha borasidagi bilim va
sanʼatkorlik talanti kabi kengroq va maxsus koʻnikma va qobiliyatlar ham zarur
boʻladi.
Umuman olganda, tadqiqotchilar kundalik ijodkorlik amaliyot va taʼlim
orqali takomillashtirilishi mumkin degan xulosada yakdildir.
Bir qator tadqiqotchilar ijodiy fikrlash uchun zaruriy aqliy qobiliyatlarni
aniqlashga harakat qilganlar. Америкалик олим Д. Векслер “Креативлик
фикрнинг шундай турики, у шахсга бир муаммо ёки масала юзасидан
бирданига бир нечта ечимлар пайдо бўлишини тақозо этади ва шаблонли,
зерикарли фикрлашдан фарқ қилиб, нарса ва ҳодисалар моҳиятидаги ўзга
хослик, ноёблик сифатларини англашга ёрдам беради ” - деб таъриф беради.
А.Маслоу ҳам креативликни - барчага хос туғма ижодий йўналиш,
атроф муҳитнинг таъсирида кўпчиликда йўқолиб кетувчи фаолият деб
ҳисоблаган.
Америкалик психолог олим Джо Пол Гилфорд ўзининг илмий тадқиқот
ишларида креативлик ва интеллектни биринчи маротаба таққослади. У
интеллект структураси моделини яратишда тафаккурни конвергент ва
дивиргент турига ажратди.
Конвергент тафаккур
- (лотинча convergere– “бир йўлдан”) тафаккур
формаси бўлиб, муаммонинг бир қанча ечимларидан фақат ягона тўғрисини
танлашдир. Конвергент тафаккур асосида интеллект ётади, шунинг учун
интеллектуал тафаккур деб ҳам аталади.
Дивергент тафаккур
– (лотинча divergere – “бўлиниш”) ижодий
тафаккур методларидан бири бўлиб, берилган бир муаммонинг бир қанча
ечимларини топпиш, шунинг билан бир қаторда, дивергент тафаккур “бир
вақтнинг ўзида турли йўналишларга изланиш, яъни бир муаммога бир нечта
тўғри жавоблар борлигини ва оригинал ижодий ғояларнинг туғилишига
хизмат қилади.
Дивергент тафаккурнинг асосида креативлик ётади. Divergent fikrlash,
shuningdek, tayyor ko‘rsatmalardan voz kecha bilish, muammoga boshqacha
yechimlarni qidirish, qolgan barcha vositalar kop boʻlmaganda, kutilmagan
choralarga murojaat qilish, muammolarga boshqa nuqtayi nazardan qarash, tayyor
|
| |
