|
“Ta’limda innovativ-kreativ texnologiyalarning qo’llanilishi, neyrolingvistik dasturlashningBog'liq Maqola 3 (207-211-bet)“Ta’limda innovativ-kreativ texnologiyalarning qo’llanilishi, neyrolingvistik dasturlashning
amaliy asoslari” mavzusidagi xalqaro konferentsiya 2021-yil, 27-dekabr
10
uslublardan voz kechib, yangilarini sinab koʻrish qobiliyati deb tavsiflangan.
Umuman olganda, divergent fikrlash aksar hollarda yangicha, noodatiy hamda
kutilmagan javoblarni hosil qilishdir.
Kreativ fikrlash koʻpincha divergent fikrlash istilohlarida tavsiflanadi, aksar
tadqiqotlar bugungacha divergent fikrlash bilan bogʻliq aqliy jarayonlarni
oʻrganishga bagʻishlangan. Lekin, tadqiqotlar tahliliy yoki qaror qabul qilish
qobiliyati kabi o‘xshash fikrlashning aqliy jarayonlari ham kreativlik uchun muhim
ekanligini yaqqol namoyish qilmoqda. Sabr-toqat, qatʼiyat hamda oʻz ijodiy
kuchiga ishonish insonga maqsad sari intilish hissi va ushbu maqsadlarini
roʻyobga chiqara olishi borasidagi bardavomlik hissini berish orqali uning
ijodkorligiga taʼsir qilishi isbotlangan.
Sabr – qiyinchiliklarga qaramay maqsad sari harakatni astoydil davom
ettirish, qatʼiyat – maqsadiga yetishish uchun qiyinchiliklarga chidash va ularni
yengish – ijodkorlik uchun muhim xislatlardir. Zamonaviy tadqiqot tobora kreativ
fikrlashga individual yumush emas, koʻproq ommaviy xatti-harakat sifatida
qaramoqda. Bunga yangi bilim yaratishda guruhlarning faoliyatini tahlil qilishni
misol keltirish mumkin.
Kreativ fikrlashni bunday anglashda ilgari surilgan asosiy fikr, ijodiy
faoliyat inson va uning muhiti, jumladan, ushbu muhitdagi boshqa insonlar
orasidagi munosabatning natijasi ekanligidir.
Bu yoʻsinda, kreativ fikrlash va faoliyat doimiy «bajarish» (muhitga
qaratilgan xatti-harakat) va «duchor boʻlish» (muhitning aks harakatini qabul qilib
olish) sikli sifatida shakllantirilgan. Oʻzaro hamkorlik natijasida guruhlar alohida
insonning qobiliyati yetmaydigan murakkab muammolarga yangicha yechimlarni
taklif etishi mumkin.
Hamkorlikdagi kreativ fikrlash borasidagi tadqiqotlarga ko‘ra, guruh
aʼzolari maqsadli, opportunistik vaziyatdan kelib chiquvchi va tartibsiz murakkab
jarayonlarda ishtirok etgan holda, maqsad qoʻyadi va uning roʻyobga chiqishini
kuzatadi, bunda guruhning turli aʼzolari oʻzining kuchli tarafiga asoslanib, guruhda
yetakchilikni oladi.
Xususan, muzokara va badiha usulidagi olib boriladigan jarayonlarda
qatnasha olish yangi gʻoyalarni yaratishga zamin tayyorlaydi. Hamkorlik
natijasida, faoliyat gʻoya yaratish va takomillashtirish bilan bogʻlanadi,
gʻoyalardagi kamchilik tuzatiladi, boshi berk muammolarni aylanib oʻtish yoʻllari
kashf etiladi.
Hamkorlikda ishlay olish qobiliyati taʼlim kontekstida ham bilim
yaratishning muhim qismidir. Oʻquvchilar boshqalarning gʻoyalarini kashf etib,
|
| |
