|
Iste′molchilarni afzal ko`rishlari
|
| bet | 4/5 | | Sana | 17.01.2024 | | Hajmi | 0,91 Mb. | | #139657 |
Bog'liq Istemolchining bozordagi xatti harakati va uning tanlovi nazariyasi1. Iste′molchilarni afzal ko`rishlari . - Bozor talabining shakllanishi asosida shaxsiy (individual) talab yotadi, ya′ni alohida iste′molchining talabi, har bir shaxs o`zining fiziologik ehtiyojlarini qondirish uchun qandaydir mahsulotdan, qanchadir sotib olishi kerak, sotib olish uchun ma′lum miqdorda mablag`i bo`lishi kerak. Iste′molchining mablag`i cheklangan. Iste′molchi har doim tanlov oldida turadi va tanlov chog`ida quyidagi uchta savolga javob izlaydi:
- 1. Nimani xarid qilish?
- 2. Xarid qilinadigan ne′matning narxi qancha?
- 3. Ne′matni harid qilish uchun mablag` yetarlimi?
- Birinchi savolga javob berish uchun ne′matning iste′molchi uchun naflilik darajasini aniqlash, ikkinchi savolga javob berish uchun - ne′matning narxini va uchinchi savolga javob berish uchun iste′molchining daromadini o`rganish lozim bo`ladi. Mana shu uchta element - naflilik, narx va daromad - iste′molchi tanlovining asosini tashkil etadi
Iste′molchi tanlovning asosiy elementlari.
Naflilik funksiyasi. Iste′molchi harakatini aniqroq tahlil qilish uchun naflilik funksiyasidan foydalanamiz. Naflilik funksiyasi – bu iste′molchining iste′mol qiladigan ne′matlardan oladigan naflilik darajasini ifodalovchi ko`rsatkichdir:
TU=f(x1,x2, x3…xn).
Bu yerda TU- umumiy naflilik darajasi; x1,x2, x3…xn - 1, 2, ..., n ne′matlar hajmi. Dastlab ko`pchilik iqtisodchilar ne′matlar narxini shakllanishi asosida ularning nafliligi yotadi degan fikrda bo`lishgan. Unga ko`ra ne′matning iste′molchi uchun nafliligi qancha yuqori bo`lsa, narxi shuncha qimmat va aksincha nafliligi qancha past bo`lsa, narxi ham shuncha arzon bo`ladi.
Naflilik funksiyasi va budjet chizig`i.
Naflilik asosan 2 turga bo`linadi; Umumiy naflilik ( Total utility) va Chekli naflilik( Marginal utility). Umumiy naflilik ( Total utility) - biror ne′matdan ketma-ketlikda iste′mol qilib borilganda ulardan olingan jami naflilik yig`indisini ifodalaydi va u o`sib borish xususiyatiga ega. Shu bilan birga iste′mol to`yingan sharoitda umumiy naflilik o`zining maksimal qiymatiga erishadi. Chekli naflilik( Marginal utility) - ne′matdan qo`shimcha bir birlik iste′mol qilish natijasida olinadigan qo`shimcha naf miqdorini ifodaladi. Chekli naflilik - bu naflilik funksiyasidan biror ne′mat o`zgaruvchisi bo`yicha olingan xususiy hosilaga teng:
MUi - i -ne′mat bo`yicha chekli naflilik darajasi; ΔTU – umumiy naflilik darajasining o`sgan qismi; Δ Xi - i -ne′matni iste′mol qilish miqdorining o`sgan qismi.
|
| |
