Ba’zan mustahkamlovchi quvurlar birikmasini quduqqa
tushirishdan avval
birinchi quvurda oldindan
maxsus
teshikchalar yoki uzunchoq tirqishlar teshib, o ‘ziga xos
suzgichlar hosil qilinadi. Bunday hollarda perforator tu
sh irishga hojat qolmaydi.
Bilimni tekshirish uchun savol va topshiriqlar
1. Neft va gaz quduqlarini burg'ilash usullari haqida gapirib
bering.
2. Burg‘ilarning qanday turlari bor?
3. Quduqlarni burg‘ilash texnologiyasi haqida nimalarni
bilasiz?
4. Quduqlarni burg‘ilash texnikasi haqida so'zlab bering.
4 - В О В
j .
M A H S U LD O R
QATLAM NI ОСИП
VA Q U D U Q N I ISHG A T U S H IR ISH
4.1. Qatlamni ochish xususiyatlari
Quduq qurilishining eng m as’uliyatli - yakuniy bos-
qichi m ahsuldor qatlamni ochishdir.
Bu bosqichda mustahkamlovchi quvur tushirilib, uning
atrofi sement eritmasi bilan mustahkamlanadi,
quduq tubi
tozalanadi, jihozlanadi va quduqqa nisbatan qatlamdan
oqimni ta ’minlab, quduq o ‘zlashtiriladi. Quduqning umr
bo‘yi ishlashi uning qanday ishga tushirilganligiga bog'liq.
Bosimi, qatlamning neftga to ‘yinganligi va boshqa
qator omillarga ko'ra bu qatlam turli usulda ochilishi mum-
kin. Qaysi usul qo ‘llanilishidan q at’iy
nazar
q atlam n i
ochishda quyidagi talablar bajarilishi kerak:
— yuqori bosimli qatlam ochilganda quduqda ochiq
faw ora bo ‘lishining oldini olish;
— qatlamning tabiiy sizilish xossalarining saqlab qo-
linishi;
-
quduqning uzoq m uddat yo‘ldosh suv va gazsiz ish-
lashini ta ’minlovchi oraliq (interval) ni tanlash.
Tanlangan o raliqdagi m a h su ld o r q a tla m n i o c h ish d a
nuduq lovTi eritm ag a t o ‘ldirilgan b o ‘lad i.
Ko‘p hollarda qatlam noto‘g‘ri
ochilishi va loyli bur-
a‘ilash eritmasi filtrati g!ovakli muhitga kirib borishi oqi-
batida quduqdan sanoat talabiga mos mahsulotni olish
imkoni bo‘lmaydi. Shuning uchun loyli eritma neftli asosda
tayyorlansa, qatlamga
uglevodorodli suyuqlik sizilib, tog*
jinslarining kollektorlik xususiyatlarini pasaytirmaydi.
Mahsuldor qatlamni ochishdan oldin quduq neft bi
lan yuvilsa, yanada yaxshiroq natijalarga erishish mumkin.
Mahsuldor qatlam o ‘qli, torpedali (snaryadli) va o ‘qsiz
(kumulyativ) perforatorlar yordamida ochiladi. Perforatsiya
to‘ri uyumning tuzilishiga qarab tanlanadi.
Kam sementlashgan qum -tosh qatlamda o ‘qli perfo
ratsiya qo‘llanilsa, nisbatan mustahkain va past o ‘tkazuv-
chan qatlamlarda snaryadli perforatorlardan fo‘ydalaniladi.
Mustahkam tog‘ jinslarini ochishda kumulyativ perfora-
tordan foydalangan m a’qul.
Qatlam bosimi gidrostatik bosimdan yuqori bo'lgan
uyumlarni zichligi
2,1+2,2 g/sm 3 b o ‘lgan og‘irlashtirilgan
loyli eritmalar yordamida ochish tavsiya etiladi.
Qatlam bosimi va gidrostatik bosim teng, tog‘ jinslari-
ning o'tkazuvchanligi past va tez shishadigan loyli zarra-
chalardan tuzilgan bo‘lsa, neftli
asosda tayyorlangan loy-
П eritmadan foydalangan m a’qul.
Qatlam bosimi gidrostatik bosimdan past bo‘lganda
zichligi 0,2-^-0,3 g/sm 3 bo‘lgan ikki yoki uch fazali (ko‘pik
yoki suv) ko‘pikli eritmadan foydalanish mumkin.
M ahsuldor qatlam ni ochishda suyuqlik-qum aralash-
masi yordamida perforatsiya qilish usuli ham qo'llanilishi
mumkin.
Qatlam bosimi, uning xususiyatlari va ochilishiga ko‘ra
rishU44a nisbatan
har xil usullar bilan uyushti-
mumkin. Quduqdagi suyuqlik
sathining bosimi qat-
19
lam bosimidan pasaygandan so‘ng qatlamda quduqqa nis-
batan oqim yuzaga keladi. Suyuqlik sathining bosimi quduq
tubi bosimini ifodalaydi va uni quyidagi usullar bilan
pasaytirish mumkin:
- quduqni to ‘ldirib turgan loyli eritmani suvga
almash-
tirish;
-
suvni neftga almashtirish;
- suyuqlik sathini porshen (svab) yordamida pasay
tirish;
- quduqdagi suyuqlik zichligini aeratsiya yordamida
kamaytirish.
Ishga tushirish uchun quduqning ustki qismini to'la
jihozlanib, mustahkamlikka (zichlikka) tekshirilishi, ya’ni
opressovka qilinishi, shuningdek, quduq tubi sirkulatsiya
qilib yaxshilab yuvilishi kerak. Shundan so‘ng
quduqni
ishga tushirish, ya’ni o'zlashtirishga kirishish mumkin.
