|
J. S. Salimov, N. B. Pirmatov
|
| bet | 16/172 | | Sana | 30.11.2023 | | Hajmi | 3,86 Mb. | | #108639 |
Bog'liq J. S. Salimov, N. B. PirmatovKR — kuchlanishni
rostlagich.
Uch fazali transformatorda Ut va I0 larning qiymatlari har qaysi faza uchun alohida o'lchab olinadi va ularning o‘rtacha qiymatlari bo‘yicha salt ishlash xarakteristikalari quriladi.
0‘zaklari bitta tekislikda joylashgan transformator fazalaridagi salt ishlash toklari bir xil bo‘lmaydi, chunki o‘rta fazadagi magnit oqim kuch chiziqlari o‘tadigan oraliq, chekka fazalarining shunday oraliqlariga nisbatan kam (2.1,c-rasm). Shu tufayli o‘rta steijenda joylashgan fazaning MYK va toki Iov chekkadagi fazalarga nisbatan kam (I0B< = I0.c) bo‘ladi-
I^/UJ,). Transformatorga berilgan kuchlanish U, oshirilishi bilan uning magnit oqimi O oshadi, chunki U,» E,= 4,44^,0^.
Kuchlanishning kam qiymatlarida magnit zanjir to‘yinmagan bo‘lib, tok I0 to‘g‘ri chiziqli o‘zgaradi. Kuchlanishning U,= (0,5+0,6) U1N qiymatlaridan boshlab magnit o ‘tkazgich to ‘yina boshlaydi va shu tufayli transformatoming Z0, x0va r0«rra qarshiliklari kamaya boradi. Natijada, salt ishlash tokining reaktiv tashkil etuvchisi I0rkuchlanish U,ga nisbatan tez oshadi (3.3,6-rasm).
Salt ishlash toki I0 reaktiv (I0r) hamda aktiv (I0a) tashkil etuvchilardan iborat boTadi: !„ = I0a + Odatda kuch transformatorlarida I0 < 0,08 I1N , uning aktiv tashkil etuvchisi I0a esa I0 ning taxminan 10+0,5 foizini tashkil qiladi. Kuch transfor- matorlarining nominal quwatlari oshgan sari I0 ning nominal tokka nisbatan foizdagi qiymatlari kamaya boradi.
P0= AU,). Salt ishlayotgan transformator birlamchi chulg‘amining toki va elektr isroflari juda ham kamligidan birlamchi chulg‘amdagi elektr isroflami e’tiboiga olmagan holda, transformatorga berilgan aktiv quwat magnit o‘tkazgichdagi gisterezis va uyurma toklar tufayli vujudga keladigan magnit isroflarni qoplashga sarflanadi, deb hisoblanadi.
Magnit o‘tkazgichdagi isroflar Pra~B2 ga va chastotaning taxminan
darajasiga bogTiq boTadi. U,= const va f = const bo‘lganda, magnit isroflarining bogTiqligini taxminan quyidagicha yozish mumkin: Pm*P0 = sonst. (3.14)
Quvvati 10+1000000 kV A ' boTgan zamonaviy kuch transformatorlarida salt ishlash isroflar nominal yuklamadagi quwat isroflariga nisbatan tegishlicha 1,5+0,05 % ni tashkil etsa ham, mavsumiy yuklama bilan ishlayotgan transformatorning yillikfoydali ish koeffitsienti qiymatiga sezilarli ta ’sir ko ‘rsatadi, chunki salt ishlash xarakteristikalari yuklama qiymatiga bogTiq boTmay, balki P0~U 2 tufayli transformatorning tarmoqqa ulangan vaqtining davomiyligiga bog‘liq bo‘ladi.
Salt ishlash tajribasida nominal kuchlanish (U1N )ga to‘g‘ri kelgan muhim parametrlaridan salt ishlash toki I0N va isroflari P0N standart bilan me'yorlangan bo‘ladi.
cosq)0 = f(Uj). Quwat koefiltsienti cos(p0 uch fazali transformator uchun tegishlicha quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi:
COS(P0 = P0 /(V3 u,l0), (3.15)
bunda P0 — uch fazaning aktiv quwati, W.
Salt ishlash rejimda magnit o‘tkazgichning to‘yinishi osha borgan sari l^ning reaktiv tashkil etuvchisi I0 r kuchlanishga nisbatan tez oshib, aktiv tashkil etuvchisi I0a esa kam o'zgaradi. Natijada, kuchlanish Uj va tok I0 vektorlari orasidagi burchak (p0 oshishi tufayli cos(p0 kamaya boradi.
Salt ishlash tajribasidan olingan ma’lumotlar bo'yicha transformator uchun muhim bo ‘Igan parametrlar U1N dagi qiymatlar asosida aniqlanadi:
transformatsiyalash koefiitsienti k « U1N / U20 , bunda U1N — YK chulg‘am nominal kuchlanishi; U20 — birlamchi chulg‘am kuchlanishi U1N dagi PK chulg‘am kuchlanishi; 2) salt ishlash isroflari R'0; 3) salt ishlash tokining qiymati L%)= (I0/I1N) * 100; 4) magnitlovchi zanjirning aktiv qarshiligi r0. Transformatoming birlamchi chulg'am aktiv qarshiligi rt magnitlovchi zanjiming hisobiy aktiv qarshiligi rm ga nisbatan bir necha yuz marta kichik (rm> r^) bo‘lgani uchun r, « 0 deb hisoblaganda r0« rm bo‘ladi.
Transformator magnitlovchi konturining to‘la Z0 , hisobiy aktiv rm» r0 va induktiv x0 qarshiliklari quyidagicha aniqlanadi:
birlamchi chulg‘ami «Y» sxemaga ulangan uch fazali transformator uchun:
Z. = U, / (V3 I.), r,- P, / (3F„ ), x„ = Jzl -r,1 ; (3.16)
birlamchi chulg‘ami «A»sxemaga ulangan uch fazali transformator uchun
a/3 U./I0 , r0= P0 / Po , x0= VZ02-r02 . (3.17)
Transformatorning salt ishlash rejimi uchun almashtirish sxemasi (3.4-rasm)dan ko‘rinishicha, uning Z0 , r0 , x0 parametrlari quyidagi yig‘indilardan iborat boMadi:
z0 = Z, + Zm ; r0 = r, + rm ; X0 = x, + Xra .
(3.18)
rasm. Transfomatoming salt ishlash rejimi uchun almashtirish sxemasi.
Transformatorning birlamchi va ikkilamchi chulg‘am qarshiliklari (r, va r2) tajriba yo‘li bilan chulg‘amlarga alohida-alohida o‘zgarmas tok berib aniqlanadi.
Transformator chulg'amlarining r, va x, qarshiliklari uning salt ishlash qarshiliklari (r0 va x0) ga nisbatan bir necha yuz marta kichik. Shu sababli o‘rta va katta quwatli transformatorlaming salt ishlashidagi almashtirish sxema parametrlarini magnitlovchi kontur parametrlariga teng deb hisoblash mumkin, ya’ni: Z0 » Zm ; r0« rm ; x0« xm.
Nazorat savollari:
|
| |
