|
J. S. Salimov, N. B. Pirmatov
|
| bet | 57/172 | | Sana | 30.11.2023 | | Hajmi | 3,86 Mb. | | #108639 |
Bog'liq J. S. Salimov, N. B. Pirmatov= Ea/ (4,44-wv kA, f.) =
= E'2 / (4,44-Wj- kchl f,) = const, (11-12)
bunda rotor tormozlangan holatda (s =1) uning chulg‘amidagi EYK chastotasi f2 = f, bo‘lishligi hisobga olingan.
(11.12) shartdan rotor chulg'amining keltirilgan EYK E'2 quyidagiga teng bo‘ladi:
E'2 = E2[wx kchA / (w2 A:ch2)] = kEE2 =E{ , (11.13)
bu yerda: kE = (w, kh l) / (w2 kch 2) (11-14)
rotori tormozlangan asinxron mashina EYK lari va kuchlanishlari uchun keltirish koeffitsienti.
Transformatordagi singari keltirilgan va haqiqiy chulg‘am MYK larining o‘zgarmay qolishi [(ntjWjk^ ,)r2= (m2w2kch 2)/2[ shartidan rotor chulg‘amining keltirilgan toki I'2 ni aniqlaymiz:
1'2 = [ (m2w2 kch2) / (m,Wl kchl)]-I2 = I2 / k# = I,, (11-15)
bu yerda k2 = (m,w, kch l) / (m2w2 kch2) = (m/mp- kE (11.16)
rotori tormozlangan asinxron mashina toklari uchun keltirish koeffitsienti.
Shunga e’tiborberish kerakki, asinxron mashinada k, * kE, chunki umumiy holda stator chulg‘ami fazalari soni mt bilan rotor chulg‘ami fazalari soni m2 bir xil emas (faqat m = m2 bo‘lgan faza rotorli asinxron motorlarda bu koeffitsientlar bir-biriga teng bo‘ladi).
Rotor chulg‘ami zanjiridagi quwat isroflarining o‘zgarmay qolishi
[(m2I22 r2) = m,(/' )2 ] shartidan keltirilgan aktiv qarshilik r'2 ni
hisoblashda (11.15) dan I'2ning qiymatini qo‘yib topamiz, ya’ni: r'2 = (m2/ m,)- (I2/ I'2)2 r2 = kE k,- r2 = k-r2. (H-17)
Rotorning haqiqiy va keltirilgan chulg‘amlaridagi nisbiy induktiv kuchlanish pasayishlarining tengligi (ya’ni reaktiv quvvatning o ‘zgarmay
qolishi) [I2x2/E:= /'x'2/E'2\ shartidan rotor chulg'amining keltirilgan
induktiv qarshiligi x!z ni aniqlaymiz:
jc-2 = (E’2/E2HI’2//2) x2 = kE k, x2 = kz-x2. (11.18)
(11.17) va (11.18) formulalardagi kE k( = kz — rotor chulg‘ami qarshiliklarini keltirish koeffitsienti deyiladi.
“Olmaxon katagi” tipdagi qisqa tutashgan chulg‘am uchun kE, k, va kz koeflfitsientlami aniqlashda w2 = 0,5; m2 = Z2 va kch 2 =1 deb qabul
qilinadi. Unda kE = 2w,kchk, = 2 m,-w,kch,/ Z2; k = 4 /«, (w, Kch.,) / Z2. Bunda Z2 — rotor chulg'ami steijeniari soni (har bitta pflzda bittadan steq'en), demak, rotor chulg‘amida bir-biridan a = 2ji / ^2 burchakka siljigan /n2 = Z2 ta “fazalari” bo‘lib, juft qutblar soni pt esa hamma vaqt aylanma magnit maydon juft qutblari soni pt ga teng (P2 ^ =p,) bo‘ladi.
Chulg‘am parametrlari stator chulg‘amiga keltirilgan r°tor qo‘zg‘almas bo‘lganda asinxron mashinaning EYK lari hamda toKlafl muvozanat tenglamalari transformatomikiga o‘xshagan holda quyidagich^ yoziladi:
(11.19)
Ui = -Ei + Ii(rj +>,), ' E'2 =I'2(r'2/s + jx'2); >■
It = L) + (-r2).
Shunday qilib, rotori qo‘zg‘almas bo‘lgan asinxron mashinalamiitg nazariyasi transformatorlarniki kabi bo‘lar ekan.
Rotori qo‘zg‘almas bo‘lgan asinxron mashinalar asosan indukS‘0f1 regulator va fazoregulator sifatida ishlatiladi.
Rotori aylanayotgan asinxron mashinada elektromagnit jarayon, vektor diagrammasi va almashtirish sxemalari
Elektromagnit jarayon. Asinxron mashina normal sharoitda ishlayotganda uning rotori stator chulg‘ami hosil qilgan aylanma magnit maydon yo‘nalishida n < n, aylanish chastota bilan aylanadi. Shuning uchun stator aylanma maydonining rotorga nisbatan aylanish chastotaS>n* n^ — n ayirma bilan aniqlanadi. Bu holda stator chulg‘amining asosiy magnit oqimi ® rotorni ns = n, — n aylanish chastotada kesib o‘tib uning chulg‘amida EYK E2s ni hosil qiladi (“s” indeksi — sirpanishdflgi degan ma'noni beradi):
E,s =4,44-f,-w2. k^-O^. (11.20)
Bundagi rotor chulg‘ami EYK E2s ning chastotasi f2 quyidagicha topiladi:
f2 = p ns/ 60 = p(n, - n) / 60. (11-21)
Bu tenglamaning o‘ng tomonini n,/ n,ga ko‘paytirib, p n,/ 60 = fi
va (n,— n)/ n,= s larni hisobga olgan holda (11.21 ) ni quyidagicha yozish mumkin:
f2 = f,-s , (11.22)
ya’ni rotor chulg‘amidagi EYK chastotasi sirpanishga mutanosib bo‘lar ekaa
E = 4 44 f w k
bu yerda E2= 4,44-f, w2k
EYK.
'ch 2
max
O
= 4,44 fl S- w2 kh 2- Omax= E2-s .(11.23) rotori tormozlangan asinxron mashina
Aylanuvchi rotor chulg'amining EYK E2s ni quyidagicha topish mumkin:
Vektor diagramma. Asinxron mashinaning vektor diagrammasi
tenglamalar sistemasi asosida qurilib transformator diagrammasini qurish tartibiga o‘xshash bo‘ladi (4-bobning 4.2-bandiga qarang).
Lekin asinxron mashinada aylanma maydon mavjudligi birlamchi va ikkilamchi chulg‘amlardagi toklarning o‘zaro ta’sirida ayrim o ‘ziga xos xususiyatlarni yuzaga keltiradi. Rotor chulg‘ami fazalari fazoda siljigan, toklari esa vaqt bo“yicha siljiganligidan ular rotorda MYK F2 ning yuguruvchi toMqinini yaratadi. Uning aylanish chastotasi quyidagiga teng bo‘ladi:
ni-2 = 60 f2 / p2 = 60 f, / P], (11.24)
bunda: f2 va p2 — rotor tokining chastotasi va juft qutblari soni;
rotori qo‘zg‘almas bo‘lganda stator va rotor EYK lari chastotasi f2=fj bo'ladi.
Asinxron mashina ishlashi uchun stator va rotor yuguruvchi F, va F2 MYK to‘lqinlarining aylanish chastotalari teng bo‘lishi zarur. Demak, rotorning fazalar sonidan qat’i nazar, uning juft qutblari soni bir xil (ya’ni p2 = p{ = p) bo‘lishi shart.
Vektor diagrammaning rotor zanjiri uchun qurishda EYK E', va tok I'2 vektorlari orasidagi siljish burchagi quyidagicha hisoblanadi: v|/2 = arctg(x'2s)/r'2. (11.25)
a-rasmda asinxron motorning vektor diagrammasi ko‘rsatilgan. Bu diagramma transformatorning vektor diagrammasidan faqatshu bilan farq qiladiki, rotor chulg‘amida (ikkilamchi chulg‘amda) kuchlanish pasayishlarining yig'indisi n = 0 da rotor chulg‘amining EYK E'2 bilan muvoznatlashadi. Bunga sabab shuki, rotor chulg'ami transformatorning ikkilamchi chulg'ami singari yuklamaga ulangan emas, balki qisqa
tutashtirilgan. Lekin, agar kuchlanish pasayishi OA = I'2 r'2[(l—s)/ s)] ni rotor chulg‘amining klemmalariga ulangan ma’lum yuklama r'2[(l- -s)/s)] dagi kuchlanish sifatida qaralsa, u holda asinxron motorning vektor diagrammasini ikkilamchi chulg‘amining klemmalariga o‘zgaruvchan qarshilik r'2[( 1—s)/ s)] ulangan transformatorning vektor diagrammasi sifatida qarash mumkin. Boshqacha aytganda, asinxron motor elektr jihatdan aktiv yuklama r'2[(l —s)/ s)] da ishlaydigan transformatoiga o‘xshaydi.
Asinxron motorda magnitlovchi tokning transfomatomikiga nisbatan miqdor jihatdan ancha kattaligi sababli ularning almashtirish sxemalari bir-biridan farq qilishiga olib keladi. Agar transformator nazariyasida magnitlovchi konturni ayrim hollarda amaliy hisoblarda e’tiborga olinmasa, asinxron motor ishini tahlil qilganda bunday yondashib bo‘lmaydi, chunki bu holda ancha xatolikka yo‘l qo‘yilgan bo‘ladi.
|
| |
